Nguyên nhân, biến chứng và cách điều trị nôn vọt

Nôn vọt thường không có nguy hiểm hơn so với các loại nôn mửa khác. Tuy nhiên, nó có thể là dấu hiệu của những vấn đề sức khỏe nghiêm trọng, đặc biệt là đối với trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ. Nếu bị nôn vọt, đau bụng dữ dội và xuất hiện máu trong chất nôn hoặc phân, và kéo dài hơn 24 giờ cần tìm kiếm sự hỗ trợ y tế ngay lập tức.

Nôn vọt là gì?

Nôn vọt là một loại nôn mạnh mẽ, khi chất trong dạ dày được đẩy ra xa một cách mạnh mẽ. Thường xuyên xảy ra ngắn gọn và có cường độ mạnh mẽ hơn so với các dạng nôn khác. Nôn vọt có thể xuất hiện đột ngột mà không có cảnh báo trước.

Nguyên nhân gây nôn vọt ở trẻ nhỏ

Nguyên nhân gây nôn vọt ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ thường do các nguyên nhân sau:

Hẹp môn vị

Hẹp môn vị là tình trạng cơ nơi dạ dày đổ vào ruột non trở nên dày lên, thường xuyên gây ra các vấn đề trong khoảng 3 đến 5 tuần sau khi sinh. Các triệu chứng của hẹp môn vị bao gồm sự giảm tỉ lệ đi tiêu, không tăng cân hoặc giảm cân, mất nước, và cơn co thắt dạ dày của bé sau khi bú. Tình trạng này có thể làm chặn thức ăn di chuyển từ dạ dày đến tá tràng của ruột non. Lúc này, bác sĩ có thể chỉ định làm phẫu thuật để tránh trẻ bị suy dinh dưỡng, mất nước, và suy giảm khả năng tăng trưởng.

Trào ngược

Trong các trường hợp nghiêm trọng, axit từ dạ dày có thể kích thích thực quản và dẫn đến tình trạng nôn vọt. Triệu chứng khác mà trào ngược có thể gây ra bao gồm nôn chất lỏng màu vàng hoặc xanh lá cây, khó thở, và bé từ chối ăn.

Tắc nghẽn do dị vật

Các dị vật khác của dạ dày ngoài bệnh lý hẹp môn vị cũng có thể khiến cho dạ dày của bé không thể làm rỗng được. Nếu bé nuốt phải một dị vật nhỏ, nó có thể gây tắc nghẽn và kích thích dạ dày co bóp mạnh, dẫn đến tình trạng nôn vọt.

Sự nhiễm trùng

Nhiễm trùng thường là một nguyên nhân phổ biến gây nôn trớ ở trẻ em. Mặc dù hầu hết không dẫn đến nôn vọt, nhưng nó vẫn có thể xảy ra. Nhiễm trùng ở dạ dày hoặc ruột có thể có các triệu chứng như tiêu chảy, sốt, và đau quặn bụng.

Ăn quá nhiều

Việc ăn quá nhiều đôi khi có thể gây ra nôn vọt, vì dạ dày phải cố gắng loại bỏ lượng thức ăn lớn bằng cách đẩy nó ra ngoài.

Nguyên nhân nôn vọt ở người lớn

Một số nguyên nhân gây nôn vọt ở người lớn như:

• Sự nhiễm trùng: Nhiễm trùng đường tiêu hóa, ví dụ như norovirus, thường là nguyên nhân chủ yếu của nôn mửa ở người lớn. Một số người có thể gọi tên loại nhiễm trùng này là "bệnh cúm dạ dày." Mặc dù nôn vọt không phải là triệu chứng thường gặp trong các loại nhiễm trùng này, nhưng nó vẫn có khả năng xảy ra. Các triệu chứng khác của nhiễm trùng đường tiêu hóa có thể bao gồm đau bụng, tiêu chảy, nhức mỏi cơ thể và mệt mỏi.
• Ngộ độc thực phẩm: Ngộ độc thực phẩm cũng có thể gây ra nôn vọt, do cơ thể cố gắng loại bỏ độc tố, chẳng hạn như vi khuẩn gây ô nhiễm thực phẩm.
• Tắc nghẽn: Các bệnh lý gây tắc nghẽn trong dạ dày hoặc ruột có thể dẫn đến tình trạng nôn vọt. Những bệnh lý này bao gồm xoắn ruột (ruột xoắn), dính ruột, thoát vị, khối u không phải ung thư và ung thư. Các triệu chứng khác của tắc nghẽn có thể bao gồm đầy hơi và đau, trướng bụng, táo bón hoặc tiêu chảy tùy thuộc vào mức độ tắc nghẽn trong ruột.
• Ăn quá nhiều: Việc ăn quá nhiều đôi khi có thể gây nôn vọt ở người lớn, khiến cho dạ dày phải cố gắng loại bỏ lượng thức ăn lớn ra khỏi dạ dày. Nôn vọt thường không gây hại, nhưng nếu bạn trải qua đau bụng nặng, thấy có máu trong chất nôn hoặc phân, hoặc nôn vọt kéo dài hơn 24 giờ, bạn nên tham khảo ý kiến của bác sĩ ngay lập tức.

Các biến chứng của nôn vọt

Biến chứng tiềm ẩn chủ yếu của nôn vọt là mất nước. Để giải quyết hoặc ngăn chặn tình trạng mất nước, có thể cần thực hiện các biện pháp như uống nước hoặc đồ uống thể thao ngay sau khi nôn để khôi phục lượng nước cơ thể. Ngoài ra, ngậm đá bào là một phương pháp khác giúp duy trì lượng nước trong cơ thể khi bạn đang kiềm chế được việc nôn.

Nôn mửa kéo dài có thể dẫn đến suy dinh dưỡng và giảm cân do cơ thể loại bỏ thức ăn thay vì quá trình tiêu hóa và hấp thụ chất dinh dưỡng. Đối với trẻ em, việc cung cấp lại thức ăn nhẹ sau cơn nôn có thể giúp giữ thức ăn trong dạ dày và giảm nguy cơ các vấn đề suy dinh dưỡng.

Điều trị nôn vọt như thế nào?

Nôn mửa là một phản ứng tự nhiên của cơ thể. Trong trường hợp nôn vọt ở trẻ em và người lớn, việc tốt nhất là đợi cho đến khi tình trạng nôn không xảy ra nữa. Sau khi tình trạng nôn vọt dừng lại, quan trọng là thực hiện các biện pháp chăm sóc bản thân. Việc nôn có thể dẫn đến mất nước, do đó, uống nước hoặc các loại đồ uống chứa chất điện giải là quan trọng. 

Bạn nên bắt đầu với các thức ăn nhẹ, như bánh mì nướng khô, chuối, nước dùng, cơm, nước sốt táo, hoặc bánh quy giòn. Khi có thể chấp nhận được với thức ăn đặc nhạt, hãy trở lại chế độ ăn cân bằng đầy đủ càng sớm càng tốt.

Trong trường hợp trẻ sơ sinh, cách điều trị nôn vọt phụ thuộc vào nguyên nhân gây ra tình trạng này. Nếu hẹp môn vị là nguyên nhân, cần phải thực hiện phẫu thuật để mở rộng môn vị và đảm bảo thức ăn lưu thông từ dạ dày đến ruột non một cách bình thường. Đồng thời, việc ợ hơi thường xuyên và giữ trẻ nằm thẳng trong 30 phút sau khi bú có thể giảm thiểu tình trạng trào ngược. Trong trường hợp nôn mửa do nhiễm vi khuẩn, cần xem xét việc sử dụng kháng sinh hoặc chờ đợi thời gian để tự khỏi.

Có thế thấy nôn vọt thường không có nguy cơ lớn hơn so với các loại nôn mửa khác, tuy nhiên, nó có thể là biểu hiện của những vấn đề sức khỏe nghiêm trọng, đặc biệt là ở trẻ sơ sinh và trẻ em. Nếu trạng thái nôn vọt đi kèm với đau bụng cấp tính, máu trong chất nôn hoặc phân, và kéo dài hơn 24 giờ, việc tìm kiếm sự giúp đỡ y tế ngay lập tức là quan trọng.

Xem thêm:

• Nguyên nhân dẫn đến cảm thấy nôn nao dù không uống rượu
• Trẻ đau bụng buồn nôn cảnh báo bệnh gì? Cách xử trí như thế nào?