Nguyên nhân gây tổn thương thần kinh trụ

Đau dây thần kinh trụ là một tình trạng y tế mà dây thần kinh trụ, một phần của hệ thần kinh ngoại biên, trải dài từ cổ hoặc khuỷu tay đến các ngón tay, gặp vấn đề hoặc bị chèn ép, gây ra cảm giác đau, khó chịu hoặc cảm giác khác thường trong vùng này.

Đau dây thần kinh trụ là gì?

Chức năng của thần kinh trụ cực kỳ quan trọng, nó thực hiện các nhiệm vụ như gấp cổ tay, khép nhẹ bàn tay, khép và duỗi các ngón, cũng như duỗi đốt giữa và cuối của ngón IV và V, và gấp đốt 1 của ngón IV và V.

Đau dây thần kinh trụ thường là dấu hiệu của tình trạng dây thần kinh bị ép ở rãnh thần kinh trụ ở khuỷu tay hoặc tại kênh Guyon ở cổ tay.

Các triệu chứng lâm sàng của đau dây thần kinh trụ bao gồm:

• Bàn tay hiện các dấu hiệu "vuốt trụ" (ngón IV và V duỗi ra, trong khi ngón II và III được khép).
• Bệnh nhân có đau dây thần kinh trụ thường gặp khó khăn trong việc thực hiện các động tác khép và mở các ngón tay do liệt cơ liên cốt.
• Liệt cơ khép ngón cái.
• Sự co rút của cơ mô út.
• Teo cơ ở các vùng liên cốt và co rút cơ khép ngón cái.
• Mất cảm giác đau, đặc biệt là ở ngón út.

Những triệu chứng này thường xuất hiện khi dây thần kinh trụ bị chèn ép hoặc bị tổn thương, và chúng có thể gây ra sự không thoải mái và hạn chế chức năng cơ bản của bàn tay và ngón tay. Để đối phó với đau dây thần kinh trụ, việc xác định và điều trị sớm là rất quan trọng để ngăn chặn sự tiến triển của tình trạng này và giúp bệnh nhân khôi phục chức năng của bàn tay và ngón tay.

Nguyên nhân gây tổn thương thần kinh trụ

Nguyên nhân gây đau dây thần kinh trụ là rất đa dạng, bao gồm một số nguyên nhân cơ bản như sau:

Đau dây thần kinh trụ ở khuỷu tay:

• Các chấn thương gãy xương, bao gồm gãy xương cánh tay đầu dưới, gãy đầu trên xương trụ, và trường hợp sai khớp khuỷu.
• Tai biến do kéo căng quá mức hoặc phẫu thuật để đặt lại khớp khuỷu cũng có thể gây ra đau dây thần kinh trụ.
• Bệnh phong cũng là một nguyên nhân phổ biến dẫn đến đau dây thần kinh trụ.

Đau dây thần kinh trụ ở cổ tay:

• Vận động nhiều vùng cổ tay có thể gây ra căng thẳng và đau dây thần kinh trụ.
• Chấn thương ở vùng cổ tay, bao gồm cả việc gãy xương hoặc bong gân, cũng có thể gây ra các triệu chứng này.
• Sự hình thành u bao hoạt dịch ở cổ tay cũng là một nguyên nhân khác.

Ngoài ra, đau dây thần kinh trụ cũng có thể xuất phát từ bất kỳ vị trí nào trên cơ thể do tác động của vật sắc hoặc hung khí đến đường đi của dây thần kinh. Điều này có thể bao gồm các tình huống như chấn thương trực tiếp vào dây thần kinh hoặc áp lực dài hạn lên dây thần kinh.

Biểu hiện lâm sàng tổn thương thần kinh trụ

Thần kinh trụ đảm nhiệm vai trò quan trọng trong cảm giác và vận động. Về mặt cảm giác, thần kinh trụ kiểm soát các ngón IV và V, phần bên trong của lòng bàn tay và mu bàn tay. Các bệnh nhân bị tổn thương thần kinh trụ thường trải qua các triệu chứng như tê buốt hoặc cảm giác nhói như điện giật, thường rõ nhất ở ngón IV và ngón V. Nhiều khi, họ có thể cảm nhận đau lan rộng đến giữa khuỷu và lòng bàn tay, mặc dù kiểm tra lâm sàng có thể không phát hiện ra sự giảm cảm giác ở phần trong của cánh tay. Một số bệnh nhân có thể gặp đau và tăng nhạy cảm khi tiếp xúc gần rãnh lồi cầu, một biểu hiện không luôn xuất hiện trong trường hợp tổn thương thần kinh trụ ở khuỷu.

Rối loạn chức năng vận động của thần kinh trụ có thể được nhận biết bằng sự vụng về trong các cử động nhỏ ở khuỷu, đặc biệt là khi bệnh nhân gặp khó khăn trong việc thực hiện các cử động tinh tế hoặc dễ gãy vật dụng. Thường thì, bệnh nhân sẽ yếu ở ngón V và có thể gặp khó khăn trong việc đưa vật dụng vào túi quần. Yếu tay cũng là một triệu chứng phổ biến khi tổn thương vận động tiến triển. Những bệnh nhân tỉnh táo có thể nhận ra sự co rút của các cơ bên trong lòng bàn tay, đặc biệt là sự teo của khoang cốt I ở mu bàn tay.

Khám lâm sàng có thể phát hiện dấu hiệu Froment. Bằng cách yêu cầu bệnh nhân cầm một vật mỏng (ví dụ: Một tờ giấy) giữa ngón cái và ngón trỏ, và người khám sẽ cố gắng lấy vật đó ra khỏi tay bệnh nhân. Ở những người có yếu tố cơ khép ngón cái do thần kinh trụ chi phối, việc lấy vật ra có thể dễ dàng hoặc bệnh nhân có thể cố gắng sử dụng cơ của ngón cái do thần kinh giữa chi phối và đốt ngón cái dài để giữ vật đó. Khám vận động của cơ khép sâu ở các ngón IV và V do thần kinh trụ chi phối cùng với cơ khép cổ tay trụ cần được thực hiện để đảm bảo quy trình kiểm tra đầy đủ.

Dấu hiệu Tinel của thần kinh trụ có thể xuất hiện ở những vị trí bị chèn ép. Chạm nhẹ vào rãnh lồi cầu trong quá trình gấp và duỗi khuỷu có thể hữu ích trong việc chẩn đoán sớm các biến chứng nhẹ của tổn thương thần kinh trụ, mặc dù không phải tất cả các bệnh nhân đều có dấu hiệu này. Mặc dù dấu hiệu này không đủ để chẩn đoán bệnh thần kinh trụ và không phải là một yếu tố nguy cơ đáng tin cậy, việc xác định sự tổn thương nhẹ có thể hữu ích trong quá trình quyết định liệu pháp phẫu thuật phù hợp cho các bệnh nhân mắc bệnh về thần kinh trụ ở khuỷu tay. Sự tổn thương nhẹ có thể được nhận biết bằng cách chạm vào và cảm nhận thấy thần kinh trụ di chuyển qua rãnh lồi cầu trong quá trình gấp và duỗi khuỷu.

Mặc dù ít được sử dụng bởi các bác sĩ chuyên khoa thần kinh, thang đánh giá McGowan thường được sử dụng trong đánh giá tổn thương thần kinh trụ ở khuỷu tay trong y văn phẫu thuật. Có thể hữu ích khi hiểu về thang đánh giá này khi đọc về chủ đề phẫu thuật và thảo luận với các đồng nghiệp ngoại khoa. Điểm 1 của thang đánh giá McGowan biểu hiện dị cảm ở ngón IV và V cùng với cảm giác vụng về trong lòng bàn tay. Điểm 2 biểu hiện sự yếu và giảm cảm giác, đôi khi đi kèm với sự teo nhẹ của các cơ bên trong lòng bàn tay. Điểm 3 McGowan biểu hiện sự tổn thương nặng với sự yếu đuối và mất cảm giác nghiêm trọng, cùng với sự teo cơ rõ.

Phục hồi dây thần kinh trụ

Phục hồi dây thần kinh trụ sau khi bị chèn ép ở khuỷu:

Bệnh nhân cần tuân thủ các hướng dẫn để tránh các hoạt động có thể gây chèn ép hoặc căng thẳng dây thần kinh trụ. Sử dụng miếng đệm ở vùng khuỷu và hạn chế các động tác gấp khuỷu lâu.

Để giảm áp lực lên dây thần kinh khi ngủ, bệnh nhân nên sử dụng nẹp đêm hỗ trợ và tránh tư thế gập khuỷu kéo dài.

Trong trường hợp điều trị bảo tồn không hiệu quả sau khoảng 2 - 3 tháng, đặc biệt là đối với những bệnh nhân có rối loạn cảm giác liên tục, teo hoặc yếu cơ, phẫu thuật thường được xem xét. Phẫu thuật có thể bao gồm giải phẫu để giải chèn ép dây thần kinh trụ tại đường hầm thần kinh hoặc chuyển vị nếu dây thần kinh bị chèn ép tại rãnh thần kinh trụ. Thông thường, kết quả sau phẫu thuật phục hồi thần kinh trụ là tích cực khi triệu chứng đau dây thần kinh trụ kéo dài dưới 1 năm mà không có dấu hiệu teo cơ.

Phục hồi dây thần kinh trụ sau khi bị chèn ép ở cổ tay:

Bệnh nhân thường được khuyến nghị sử dụng nẹp hỗ trợ cổ tay và tránh các động tác có thể gây tổn thương thêm lên dây thần kinh.

Nếu điều trị bảo tồn không hiệu quả, phẫu thuật thường được cân nhắc. Phẫu thuật có thể bao gồm cắt bỏ phần mỏm móc của xương móc kết hợp với giải phóng dây thần kinh trụ bị chèn ép.

Nếu bệnh nhân gặp phải u bao hoạt dịch hoặc các tổ chức khác gây tổn thương dây thần kinh trụ trong hoặc gần kênh Guyon, phẫu thuật cũng có thể được xem xét.

Xem thêm: Phản xạ Hering Breuer là gì? Những điều cần biết