Nhận biết dấu hiệu viêm tụy sớm để giảm thiểu rủi ro

Theo thống kê, viêm tụy là một bệnh lý khá phổ biến xảy ra ở tuyến tụy, trong đó phần lớn là viêm tụy cấp. Viêm tụy là căn bệnh nguy hiểm, không chỉ ảnh hưởng đến tuyến tụy mà còn ảnh hưởng đến chức năng của một loạt cơ quan khác. Nguy cơ hoại tử, nhiễm trùng huyết, suy cơ quan và tử vong khá cao. Vì vậy, việc phát hiện sớm dấu hiệu viêm tụy sẽ giúp giảm thiểu rủi ro xuống mức tối đa.

Viêm tụy là bệnh gì?

Trong cơ thể chúng ta có rất nhiều hệ cơ quan khác nhau, trong mỗi hệ cơ quan lại bao gồm các tuyến và hệ thống cấu trúc khác nhau. Tuyến tụy là cơ quan thuộc hệ tiêu hóa và hệ nội tiết. Đây là cơ quan nằm ở vùng bụng phía sau dạ dày, trước cột sống, kéo dài đến gần lá lách trái. Tuyến tụy đảm nhận khoảng 99% chức năng tiêu hóa và 1% chức năng nội tiết. Cụ thể, tuyến tụy sản sinh ra enzyme tiêu hóa, đổ thẳng vào ruột hỗ trợ tiêu hóa thức ăn. Đồng thời, tuyến tụy cũng có vai trò tạo ra hormon insulin và glucagon để điều chỉnh lượng đường trong máu.

Viêm tụy là tình trạng viêm xảy ra ở các mô của tụy. Viêm tụy được phân thành 2 loại gồm:

• Viêm tụy cấp: Đây là tình trạng tuyến tụy bị sưng viêm đột ngột, các triệu chứng xuất hiện và diễn tiến nhanh chóng. Viêm tụy cấp chiếm phần lớn các trường hợp viêm tụy. Nguyên nhân chủ yếu do lạm dụng rượu bia, mỡ máu tăng cao, sỏi mật,… Viêm tụy cấp có thể biến chứng thành viêm tụy cấp hoại tử, suy hô hấp, liệt cơ ruột, suy phủ tạng, thủng dạ dày, nhiễm trùng huyết,… Không được điều trị kịp thời và đúng cách, bệnh có thể dẫn đến tử vong. Viêm tụy cấp chiếm tỷ lệ 80/100.000 dân số mỗi năm, trong đó có từ 10 - 30% mắc viêm tụy cấp nặng.
• Viêm tụy mạn tính: Đây là tình trạng viêm xảy ra trong thời gian dài. Nguyên nhân chủ yếu là viêm tụy cấp do rượu bia bị tái phát nhiều lần mà thành mãn tính. Bệnh thường có các biến chứng như ung thư tụy, rối loạn chức năng ngoại tiết, đái tháo đường,…

Nguyên nhân gây viêm tụy là gì?

Trước khi tìm hiểu dấu hiệu viêm tụy, chúng ta cũng nên biết nguyên nhân dẫn đến căn bệnh nguy hiểm này là gì. Có rất nhiều nguyên nhân gây viêm tụy, trong đó có những nguyên nhân phổ biến nhất như:

• Lạm dụng rượu bia quá mức vẫn luôn là nguyên nhân chính gây viêm tụy.
• Một số trường hợp tắc nghẽn như sỏi ống mật chủ, giun chui ống mật, có dị vật trong ống mật cũng có thể khiến tuyến tụy bị viêm.
• Các khối nang tụy, u tụy hay u vùng vater cũng làm tăng nguy cơ mắc viêm tụy.
• Sau các can thiệp nội soi mật hay phẫu thuật quanh tụy, tuyến tụy cũng có thể bị viêm.
• Các chấn thương đụng dập vùng tụy tác động khiến các mô tụy bị tổn thương dẫn đến viêm.
• Các rối loạn chuyển hóa phổ biến như tăng canxi máu, tăng triglycerid máu cũng là “thủ phạm” gây viêm tụy.
• Một số trường hợp, tụy bị viêm có thể do nhiễm vi khuẩn, virus, chất độc, thuốc trừ sâu…
• Theo ghi nhận, hàng năm vẫn có khoảng 10 - 15% trường hợp mắc viêm tụy cấp không xác định rõ nguyên nhân.
• Viêm tụy cấp cũng là một bệnh có tính di truyền, nguyên nhân chủ yếu do đột biến gen PRSS1.

Nhận biết dấu hiệu viêm tụy sớm

Viêm tụy là một trong những bệnh lý liên quan tuyến tụy phổ biến và nguy hiểm. Việc phát hiện sớm các dấu hiệu viêm tụy sẽ giúp điều trị bệnh dễ dàng hơn, giảm nguy cơ biến chứng. Một số dấu hiệu viêm tụy điển hình như:

• Người bệnh xuất hiện các cơn đau từ từ hoặc đột ngột ở vùng bụng trên. Cảm giác đau ngày càng dữ dội  và có thể lan ra sau lưng và các vùng lân cận. Cơn đau có thể kéo dài nhiều ngày. Cảm giác đau tăng lên sau khi ăn, thở sâu, cử động mạnh, ho mạnh, nằm ngửa.
• Viêm sưng các mô trong tụy khiến hệ miễn dịch phản ứng lại để bảo vệ cơ thể dẫn đến triệu chứng sốt.
• Người bệnh sẽ có cảm giác buồn nôn, nôn ói nhiều, nôn ra dịch dạ dày hoặc nôn ra dịch mật. Nếu bị viêm tụy xuất huyết, dịch nôn có thể lẫn máu.
• Bệnh nhân có biểu hiện chướng bụng. Nguyên nhân có thể do tắc ruột cơ năng dẫn đến giảm nhu động ruột thậm chí chảy máu trong ổ bụng.
• Người bệnh cũng có triệu chứng hạ huyết áp, nhịp tim nhanh, thở nhanh và nông.
• Trường hợp viêm tụy nặng, bệnh nhân xuất hiện các dấu hiệu nhiễm độc, nhiễm trùng như: Lừ đừ mệt mỏi, môi khô, lưỡi bẩn, khát nhiều, mất nước, tay chân lạnh. Bệnh nhân cũng có triệu chứng suy hô hấp như khó thở, nồng độ SpO2 giảm. Một dấu hiệu đặc trưng khác là da vùng quanh rốn hoặc vùng hông có màu xanh tím nếu bị viêm tụy thể xuất huyết.
• Người bị viêm tụy mạn thường có dấu hiệu: Đau bụng trên sau ăn, tiêu chảy, nôn ói, sụt cân, phân có mỡ,…

Tầm quan trọng của việc nhận biết sớm dấu hiệu viêm tụy

Nhận biết dấu hiệu viêm tụy ngay từ giai đoạn sớm vô cùng quan trọng. Bởi viêm tụy cấp diễn tiến nhanh và vô cùng phức tạp. Không phát hiện và điều trị kịp thời, bệnh nhân có thể gặp nhiều biến chứng nguy hiểm và đối mặt với nguy cơ tử vong rất cao. Theo thống kê, tỷ lệ tử vong ở viêm tụy cấp khoảng 15%, ở viêm tụy hoại tử từ 30 - 39% còn ở viêm tụy xuất huyết khoảng 25 - 50%. Riêng trường hợp thai phụ bị viêm tụy, nguy cơ tử vong vẫn lên đến 90% ngay cả khi được điều trị tích cực.

Có thể kể đến một số biến chứng nặng nề của viêm tụy nếu không được điều trị kịp thời như:

• Biến chứng suy hô hấp với tiên lượng xấu, bệnh nhân có thể cần cấp cứu mở đường thở tạm thời.
• Biến chứng xuất huyết có thể xảy ra ở một vài trị trí trên cơ thể hoặc ở các cơ quan nội tạng như khoang bụng, ống tiêu hóa, tuyến tụy thậm chí là xuất huyết toàn thân. Biến chứng này có tiên lượng rất nặng.
• Biến chứng sốc có thể xảy ra do nhiễm khuẩn nặng hoặc xuất huyết toàn thân.
• Nang giả tụy xuất hiện do các mảnh vỡ tổn thương, enzyme tuyến tụy cùng dịch dư thừa tích tụ. Nang giả tụy có thể dẫn đến áp xe hoặc bội nhiễm.
• Viêm tụy cấp tiến triển thành xuất huyết hoại tử có thể gây tử vong ở 90% trường hợp.

Có thể thấy, biến chứng của viêm tụy vô cùng phức tạp và nghiêm trọng. Tỷ lệ tử vong của căn bệnh này cũng khá cao. Đây là lý do cần phát hiện sớm các dấu hiệu viêm tụy để người bệnh được thăm khám và điều trị kịp thời.