Những điều cần biết về bổ sung sắt cho trẻ sơ sinh

Sắt là một nguyên tố vi lượng có vai trò quan trọng trong việc tạo ra huyết sắc tố, một loại protein có chứa trong các tế bào hồng cầu. Huyết sắc tố có nhiệm vụ vận chuyển oxy và chất dinh dưỡng đến tất cả các cơ quan và mô tế bào trong cơ thể. Bài viết này sẽ cung cấp cho bạn những thông tin hữu ích về bổ sung sắt cho trẻ sơ sinh.

Vai trò của sắt đối với trẻ sơ sinh

Sắt là một thành phần quan trọng của huyết sắc tố, một loại protein trong máu có chức năng vận chuyển oxy đến các tế bào trong cơ thể. Sắt cũng tham gia vào nhiều quá trình sinh lý khác như tạo ra năng lượng, miễn dịch, sự hình thành và chức năng của các tế bào thần kinh.

Trẻ sơ sinh cần một lượng sắt cao hơn người lớn để hỗ trợ sự tăng trưởng nhanh chóng của cơ thể và não bộ. Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), nhu cầu sắt của trẻ sơ sinh là 0.27 mg/ngày trong 6 tháng đầu đời và 11 mg/ngày từ 7 đến 12 tháng tuổi.

Nếu trẻ không có đủ sắt, sẽ dẫn đến thiếu máu thiếu sắt, một tình trạng máu không có đủ huyết sắc tố để mang oxy đến các mô và cơ quan. Thiếu máu thiếu sắt có thể gây ra những biến chứng như:

• Da, niêm mạc, móng tay, môi, kết mạc mắt nhợt nhạt, xanh xao.
• Trẻ mệt mỏi, yếu ớt, khó chịu, quấy khóc, hay ngủ gật, kém tập trung, học tập.
• Chậm lớn, suy dinh dưỡng, giảm miễn dịch, dễ mắc bệnh nhiễm trùng.
• Trẻ khó thở, đánh trống ngực, đau đầu, hoa mắt, chóng mặt khi vận động.
• Trẻ biếng ăn, viêm teo gai lưỡi, khó nuốt, kém hấp thu, táo bón hoặc tiêu chảy.
• Giảm khả năng học tập, tập trung, nhận thức và trí nhớ.
• Rối loạn hành vi, tính cách và cảm xúc.
• Giảm chất lượng cuộc sống và năng suất lao động khi trưởng thành.

Nguyên nhân gây thiếu sắt ở trẻ sơ sinh

Trẻ sơ sinh có thể thiếu sắt do nhiều nguyên nhân, bao gồm:

• Không nhận đủ sắt từ mẹ trong thai kỳ, đặc biệt là khi mẹ bị thiếu sắt, tiểu đường thai kỳ, sinh non hoặc sinh đa thai.
• Không được bổ sung sắt đúng cách sau khi sinh, đặc biệt là khi bú sữa bò, sữa đậu nành hoặc sữa công thức không tăng cường sắt.
• Không được ăn đủ các loại thực phẩm giàu sắt khi ăn dặm như thịt, cá, trứng, ngũ cốc, rau xanh, hạt.
• Mất máu do chấn thương, nhiễm khuẩn, giun sán hoặc bệnh lý máu.

Khi nào cần bổ sung sắt cho trẻ sơ sinh?

Sắt là một khoáng chất quan trọng cho sự phát triển của trẻ sơ sinh, đặc biệt là cho não bộ. Tuy nhiên, không phải trẻ sơ sinh nào cũng cần bổ sung sắt ngay từ khi sinh. Việc bổ sung sắt cho trẻ sơ sinh phụ thuộc vào nhiều yếu tố như thời gian mang thai, cân nặng lúc sinh, chế độ ăn uống của mẹ và bé và tình trạng sức khỏe của bé.

Theo khuyến cáo của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), trẻ sơ sinh được nuôi bằng sữa mẹ hoàn toàn có thể không cần bổ sung sắt trong 6 tháng đầu tiên, vì lượng sắt trong sữa mẹ đủ đáp ứng nhu cầu của bé. Tuy nhiên, khi bé đã đủ 6 tháng tuổi, việc bổ sung các loại thực phẩm chứa nhiều sắt là cần thiết để ngăn chặn tình trạng thiếu máu do thiếu sắt.

Trong trường hợp trẻ sơ sinh được nuôi bằng sữa công thức hoặc kết hợp với sữa mẹ, bé có thể cần bổ sung sắt từ 4 tháng tuổi. Điều này là do lượng sắt trong sữa công thức ít hơn và khó hấp thu hơn so với sữa mẹ. Bé cũng cần được bổ sung các loại thực phẩm giàu sắt khi bắt đầu ăn dặm.

Ngoài ra, một số trường hợp đặc biệt cần được bổ sung sắt từ khi sinh hoặc sớm hơn như trẻ sinh non, trẻ nhẹ cân khi sinh, trẻ có mẹ bị thiếu máu trong thai kỳ, trẻ có nguy cơ mắc bệnh di truyền liên quan đến máu... Việc bổ sung sắt cho các trường hợp này cần được theo dõi và hướng dẫn của bác sĩ.

Cách bổ sung sắt cho trẻ sơ sinh

Có hai cách để bổ sung sắt cho trẻ sơ sinh là bổ sung sắt bằng thực phẩm và bổ sung sắt bằng các chế phẩm chứa sắt.

Bổ sung sắt bằng thực phẩm

Bổ sung sắt bằng thực phẩm là cách tốt nhất và tự nhiên nhất để cung cấp sắt cho trẻ. Những loại thực phẩm chứa nhiều sắt bao gồm:

• Thịt đỏ, gan, thịt gia cầm, cá và hải sản: Các loại thực phẩm này chứa sắt heme, một dạng sắt dễ hấp thụ và có hiệu quả cao. Bạn nên cho trẻ ăn thịt xay nhuyễn hoặc thịt nghiền mịn để dễ nuốt và tiêu hóa.
• Ngũ cốc nguyên hạt, đậu, lạc, hạt, rau xanh và quả khô: Các loại thực phẩm này chứa sắt không heme, một dạng sắt khó hấp thụ hơn và có hiệu quả thấp hơn. Tuy nhiên, bạn có thể tăng khả năng hấp thụ sắt không heme bằng cách kết hợp với các loại thực phẩm giàu vitamin C như cam, chanh, dâu, kiwi, bông cải xanh, cà chua, ớt và rau chân vịt.

Bổ sung sắt cho trẻ bằng các chế phẩm chứa sắt

Bổ sung sắt bằng các chế phẩm chứa sắt là cách thứ hai để cung cấp sắt cho trẻ sơ sinh. Các chế phẩm chứa sắt có thể là dạng siro, viên nén, viên nang hoặc bột. Bạn nên chọn loại chế phẩm chứa sắt phù hợp với độ tuổi và khả năng nuốt của trẻ. Bạn cũng nên đọc kỹ hướng dẫn sử dụng và liều lượng trên nhãn của sản phẩm.

Bổ sung sắt bằng các chế phẩm chứa sắt có thể gây ra một số tác dụng phụ như buồn nôn, đầy hơi, táo bón, tiêu chảy, đau bụng hoặc nhuộm màu phân. Bạn nên giảm liều lượng hoặc thay đổi loại chế phẩm nếu trẻ có biểu hiện bất thường. Bạn cũng nên bảo quản các chế phẩm chứa sắt ở nơi khô ráo, thoáng mát và xa tầm tay của trẻ.

Ngoài ra, khi bổ sung sắt cho trẻ sơ sinh, cha mẹ cần lưu ý các nguyên tắc sau:

• Nuôi con bằng sữa mẹ hoàn toàn trong 6 tháng đầu đời, vì sữa mẹ có chứa sắt dễ hấp thu và có lợi cho sức khỏe của trẻ.
• Bổ sung sắt bằng các sản phẩm sữa bột tăng cường sắt hoặc thuốc sắt theo chỉ định của bác sĩ, đặc biệt là với trẻ sinh non, nhẹ cân, bú sữa bò hoặc sữa đậu nành.
• Hạn chế cho trẻ uống quá nhiều sữa bò, nước trái cây hoặc nước ngọt, vì chúng có thể làm giảm khả năng hấp thu sắt hoặc gây mất máu từ ruột.
• Kiểm tra định kỳ mức sắt và huyết sắc tố trong máu của trẻ, đặc biệt là khi trẻ có dấu hiệu thiếu sắt hoặc có nguy cơ cao. Nếu trẻ bị thiếu máu thiếu sắt, cần điều trị kịp thời theo hướng dẫn của bác sĩ.

Việc bổ sung sắt cho trẻ sơ sinh đóng vai trò quan trọng trong việc bảo đảm sự phát triển khỏe mạnh và toàn vẹn của trẻ. Cha mẹ cần nắm rõ vai trò, nhu cầu và cách bổ sung sắt cho trẻ sơ sinh một cách hợp lý và hiệu quả. Ngoài ra, cần theo dõi sát sao sức khỏe và tình trạng máu của trẻ và tham khảo ý kiến của bác sĩ khi cần thiết.