Những điều cần biết về sẹo hẹp khí quản

Sẹo hẹp khí quản là một tình trạng khi các mô xung quanh khí bị tổn thương và hình thành sẹo, dẫn đến hẹp đường thông khí. Đây là một vấn đề nghiêm trọng có thể ảnh hưởng đến quá trình hô hấp và gây ra các biến chứng đáng lo ngại. Để đảm bảo sức khỏe và chất lượng cuộc sống, việc chẩn đoán và điều trị sẹo hẹp khí quản là rất quan trọng. Bài viết dưới đây sẽ cung cấp cho bạn những thông tin liên quan về vấn đề này.

Sẹo hẹp khí quản là gì?

Khí quản là một ống dẫn khí thuộc hệ hô hấp, nằm ở vùng cổ trước và tiếp nối với hai phế quản gốc của phổi ở ngã ba khí phế quản. Nhiệm vụ chính của khí quản là dẫn khí vào và ra khỏi phổi trong quá trình hít thở. Bất kỳ nguyên nhân nào gây hẹp lòng khí quản đều tạo ra sự cản trở trong việc thông khí, ảnh hưởng đến chức năng của hệ thống hô hấp.

Sẹo hẹp khí quản là thuật ngữ được sử dụng để miêu tả tình trạng khi cấu trúc thành của khí quản bị tổn thương và sau đó là quá trình tái tạo mô sẹo, làm cho thành khí quản trở nên dày hơn, co rút và dính vào nhau, gây hẹp đường kính của lòng khí quản. Khi đường kính hẹp trên 50%, thường xảy ra các triệu chứng lâm sàng rõ rệt và nặng, đòi hỏi can thiệp điều trị. Sẹo hẹp khí quản nặng có thể gây biến chứng gây tử vong hoặc tàn phế, làm giảm sức lao động và ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống của người bệnh.

Nguyên nhân gây sẹo hẹp khí quản

Các nguyên nhân gây sẹo hẹp khí quản bao gồm:

• Sau đặt nội khí quản hoặc mở khí quản kéo dài: Đây là nguyên nhân phổ biến nhất gây tổn thương cho khí quản, gây hình thành mô sẹo và hẹp đường thông khí.
• Chấn thương: Sẹo hẹp khí quản có thể xuất hiện sau các chấn thương trực tiếp lên vùng họng hoặc khí quản, gây tổn thương và hình thành sẹo.
• Sẹo do bỏng: Tình trạng bỏng trong vùng họng hoặc thanh quản có thể dẫn đến sẹo hẹp, khi các mô xung quanh bị tổn thương và hình thành sẹo.
• Biến chứng sau xạ trị vùng đầu mặt cổ: Xạ trị vùng đầu mặt cổ có thể gây tổn thương cho thanh khí quản và dẫn đến sẹo hẹp.
• Nguyên nhân khác: Sẹo hẹp thanh khí quản thường phát sinh sau tổn thương loét trong thanh khí quản. Quá trình viêm và hồi phục sau viêm thường dẫn đến hình thành mô sẹo, gây hẹp đường thông khí.

Việc nhận biết và hiểu nguyên nhân gây sẹo hẹp thanh khí quản là quan trọng để xác định phương pháp điều trị hiệu quả và ngăn ngừa các biến chứng tiềm tàng.

Các triệu chứng khi bị sẹo hẹp khí quản

Triệu chứng của sẹo hẹp khí quản có thể bao gồm:

• Tiếng thở Stridor: Đây là tiếng thở với áp lực cao khi hít vào, do luồng không khí phải đi qua chỗ hẹp trong thanh khí quản.
• Xanh tím: Biểu hiện này thường xuất hiện trên da và niêm mạc vùng môi, miệng... và là kết quả của thiếu oxy do hẹp thanh khí quản.
• Tiếng thở Wheeze: Đây là tiếng thở có âm thanh khò khè khi hít vào
• Khó thở: Người bệnh có thể trải qua những cơn khó thở, đặc biệt khi gắng sức.

Trong một số trường hợp, triệu chứng có thể không biểu hiện ngay sau chấn thương và khó thở thường là triệu chứng đầu tiên mà người bệnh cảm nhận. Có thể mất vài tuần sau chấn thương cho đến khi các triệu chứng khác bắt đầu hiện rõ.

Những yếu tố nguy cơ của sẹo hẹp khí quản

Sẹo hẹp khí quản thường phát sinh sau quá trình đặt ống nội khí quản hoặc phẫu thuật mở khí quản kéo dài. Dưới đây là những yếu tố có thể tăng nguy cơ cần phải thực hiện đặt ống nội khí quản hoặc phẫu thuật mở khí quản (đây là các nguyên nhân trực tiếp gây sẹo hẹp):

• Giới tính nữ;
• Thừa cân hoặc béo phì;
• Mắc bệnh tiểu đường;
• Mắc bệnh tăng huyết áp;
• Mắc các bệnh về tim mạch;
• Hút thuốc lá;

Lưu ý: Đây chỉ là một số yếu tố có thể tăng nguy cơ, và không phải tất cả những người có những yếu tố này đều chắc chắn sẽ gặp phải sẹo hẹp khí quản.

Chẩn đoán sẹo hẹp khí quản

Nội soi khí phế quản là tiêu chuẩn vàng trong việc đánh giá sẹo hẹp thanh khí quản, vì bác sĩ có thể quan sát trực tiếp tổn thương. Tuy nhiên, nội soi khí phế quản là một thủ thuật xâm lấn có nguy cơ biến chứng, vì ống soi có thể gây tắc nghẽn đường thở và gây khó khăn trong việc kiểm soát nồng độ oxy của máu.

Ngoài ra, các phương pháp chụp X-quang, CT, siêu âm và MRI vùng cổ cũng được sử dụng để đánh giá sẹo hẹp thanh khí quản và đo chức năng hô hấp:

• Chụp X-quang cổ giúp xác định cấu trúc của đường thở và phát hiện các chấn thương có liên quan.
• Chụp cắt lớp vi tính (CT) là một phương pháp tốt để đánh giá xem có hẹp đường thở hay không. Tuy nhiên, nó không phải là phương pháp tốt để đo mức độ hẹp của đường thở.
• Đo chức năng hô hấp có vai trò xác định tác động của sẹo hẹp thanh khí quản đến chức năng hô hấp của bệnh nhân.

Điều trị sẹo hẹp khí quản

Có một số phương pháp điều trị sẹo hẹp khí quản. Đa số các phương pháp điều trị liên quan đến sử dụng nội soi để quan sát trực tiếp thanh khí quản. Trong trường hợp hẹp nhỏ, có thể thực hiện việc đặt stent hoặc thực hiện quá trình giãn nở bằng cách đặt bóng giãn. Một phương pháp khác là sử dụng laser để loại bỏ sẹo hẹp.

Phẫu thuật cắt nối khí quản: Đây là một phương pháp liên quan đến việc cắt bỏ đoạn khí quản bị hẹp và nối lại hai đầu khí quản trên và dưới với nhau. Thủ thuật này thường được áp dụng cho các trường hợp sẹo hẹp thanh khí quản mức độ trung bình trở lên và mang lại kết quả tốt và kéo dài.

Giãn nở thanh khí quản qua nội soi phế quản: Phương pháp này sử dụng bóng hoặc dụng cụ giãn để làm giãn nở thanh khí quản.

Laser qua nội soi phế quản: Một phương pháp khác là sử dụng laser thông qua nội soi phế quản, trong đó laser được sử dụng để loại bỏ các sẹo hẹp thanh khí quản. Tuy nhiên, cần lưu ý rằng việc sử dụng laser có thể làm tăng tình trạng nặng hơn trong một số trường hợp.

Đặt stent: Cuối cùng, một phương pháp điều trị khác là đặt stent. Stent thanh khí quản là một ống được làm từ silicon hoặc kim loại, được đặt vào để giữ cho thanh khí quản mở rộng và thông suốt.

Trong tổn thương và sẹo hẹp khí quản, việc chẩn đoán và điều trị đúng là vô cùng quan trọng để cải thiện chất lượng cuộc sống và giảm nguy cơ biến chứng nghiêm trọng. Dựa trên các phương pháp nội soi và phẫu thuật tiên tiến, các chuyên gia y tế có thể áp dụng các biện pháp như đặt stent, giãn nở bằng bóng, phẫu thuật cắt nối và sử dụng laser để giảm sẹo hẹp thanh khí quản.

Tuy nhiên, việc điều trị sẹo hẹp khí quản đòi hỏi sự chuyên môn và kỹ thuật cao, cùng với việc đánh giá kỹ lưỡng từng trường hợp cụ thể. Quan trọng hơn, việc theo dõi và chăm sóc bệnh nhân sau quá trình điều trị là vô cùng cần thiết để đảm bảo hiệu quả và tránh tái phát của sẹo hẹp.

Xem thêm:

• Hiểu rõ về nguyên nhân gây ra các bệnh về đường hô hấp
• Những điều bạn cần biết về bệnh lý nhuyễn sụn khí quản