Những vắc xin cho trẻ dưới 1 tuổi mà cha mẹ cần biết

Trong năm đầu đời, trẻ cần được tiêm phòng đầy đủ các loại vắc xin theo lịch trình để phòng ngừa những bệnh lý như lao, viêm gan B, ho gà, bạch hầu, bại liệt, uốn ván và một số bệnh khác. Tiêm chủng đúng thời gian không chỉ giúp cơ thể trẻ hình thành kháng thể bảo vệ mà còn góp phần kiểm soát dịch bệnh trong cộng đồng. Do đó, việc tuân thủ lịch tiêm vắc xin cho trẻ dưới 1 tuổi là trách nhiệm quan trọng của mỗi bậc phụ huynh nhằm mang đến một khởi đầu khỏe mạnh cho con mình.

Vì sao trẻ dưới 1 tuổi cần phải tiêm đủ vắc xin và đúng lịch?

Trẻ sơ sinh khi chào đời sở hữu hệ miễn dịch tốt nhờ nhận được kháng thể thụ động từ mẹ trong suốt thai kỳ. Sau sinh, lượng kháng thể dồi dào trong sữa mẹ, đặc biệt là kháng thể bề mặt (cao gấp 10-100 lần so với trong máu), tiếp tục giúp củng cố hệ miễn dịch, bảo vệ trẻ khỏi các tác nhân gây bệnh từ môi trường bên ngoài.

Tuy nhiên, từ 3 đến 6 tháng sau sinh, miễn dịch thụ động của trẻ giảm dần, trong khi miễn dịch chủ động của trẻ còn yếu, chưa đủ khả năng tự sản sinh kháng thể cần thiết để chống lại các mầm bệnh nguy hiểm. Điều này làm tăng nguy cơ trẻ mắc các bệnh truyền nhiễm nghiêm trọng, có thể gây biến chứng nặng hoặc dẫn đến tử vong.

Do đó, với trẻ dưới 1 tuổi, việc bổ sung dinh dưỡng để tăng sức đề kháng cần song hành với việc tuân thủ lịch tiêm chủng đầy đủ và đúng thời gian. Tiêm vắc xin không chỉ bảo vệ trẻ khỏi các bệnh truyền nhiễm nguy hiểm mà còn giúp giảm biến chứng, giảm tỷ lệ tử vong, đồng thời giảm áp lực tài chính và gánh nặng lên ngành y tế. Tiêm chủng đầy đủ trong giai đoạn này không chỉ mang lại sự bảo vệ tối ưu cho trẻ mà còn góp phần xây dựng cộng đồng khỏe mạnh và bền vững.

Những vắc xin cho trẻ dưới 1 tuổi mà cha mẹ cần biết

Một số vắc xin cho trẻ dưới 1 tuổi quan trọng như:

Vắc xin viêm gan B liều sơ sinh

Viêm gan B, do virus HBV gây ra, là một vấn đề sức khỏe nghiêm trọng trên toàn cầu, đứng thứ hai sau thuốc lá trong danh sách các nguyên nhân gây ung thư, và là thủ phạm của khoảng 80% các ca ung thư gan nguyên phát. Tỷ lệ lây truyền virus HBV từ mẹ sang thai nhi chiếm 30-40%. Đặc biệt, khi virus ở giai đoạn hoạt động mạnh (HBeAg dương tính), nguy cơ này tăng lên đến 85-90%. Quá trình lây truyền có thể xảy ra từ khi còn trong tử cung, trong lúc sinh hoặc ngay sau khi sinh.

Để ngăn ngừa nguy cơ lây nhiễm virus HBV và các biến chứng nghiêm trọng như ung thư gan hay xơ gan, biện pháp hiệu quả nhất là tiêm vắc xin viêm gan B cho trẻ trong 24 giờ đầu tiên sau khi sinh ra. Đây được xem là “thời gian vàng” để vắc xin kích thích cơ thể trẻ sản sinh kháng thể, tạo sức đề kháng chống lại virus HBV, bảo vệ trẻ khỏi nguy cơ mắc bệnh, ngay cả khi trẻ vô tình tiếp xúc với virus sau này.

Tại Việt Nam, các loại vắc xin viêm gan B được cấp phép sử dụng bao gồm Euvax (Hàn Quốc), Engerix B (Bỉ), Heberbiovac (Cuba), và Gene-HBvax (Việt Nam).

Vắc xin ngừa lao sơ sinh

Tiêm vắc xin lao liều sơ sinh (BCG - Việt Nam) là biện pháp hiệu quả giúp trẻ sơ sinh phòng ngừa bệnh lao và các biến chứng nghiêm trọng như tổn thương phổi, xương, hạch bạch huyết, hệ thần kinh, tim, và các cơ quan khác, thậm chí gây tử vong.

Vắc xin BCG nên được tiêm càng sớm càng tốt, lý tưởng là trong vòng 24 giờ đầu sau sinh, nếu trẻ đạt cân nặng trên 2kg, từ 34 tuần tuổi (tính cả tuổi thai) trở lên, và có sức khỏe ổn định. Nếu vì lý do nào đó trẻ không thể tiêm ngay sau sinh, phụ huynh vẫn có thể đưa trẻ đi tiêm trong năm đầu đời. Vắc xin này có hiệu quả cao trong phòng ngừa các bệnh nguy hiểm do vi khuẩn lao gây ra, đặc biệt là lao màng não, với hiệu quả bảo vệ lên đến 80%.

Vắc xin vắc xin 6 trong 1 hay 5 trong 1

Vắc xin 6 trong 1 và 5 trong 1 là hai loại vắc xin quan trọng trong lịch tiêm vắc xin cho trẻ dưới 1 tuổi mà phụ huynh cần chú ý để đảm bảo trẻ được tiêm đầy đủ và đúng lịch.

Tại Việt Nam, vắc xin 6 trong 1 hiện bao gồm Infanrix Hexa (Bỉ) và Hexaxim (Pháp), giúp phòng ngừa hiệu quả 6 bệnh truyền nhiễm hiểm như bạch hầu, ho gà, uốn ván, bại liệt, viêm gan B và Hib. Đối với vắc xin 5 trong 1, ComBE Five(Ấn Độ) được sử dụng trong Chương trình Tiêm chủng Mở rộng quốc gia, có tác dụng ngăn ngừa 5 bệnh truyền nhiễm phổ biến là bạch hầu, ho gà, uốn ván, bại liệt, và Hib. Trong khi đó, dịch vụ tiêm chủng cung cấp vắc xin 5 trong 1 Pentaxim (Pháp), cũng giúp phòng ngừa các bệnh trên ngoại trừ viêm gan B.

Nếu lựa chọn tiêm Pentaxim, phụ huynh cần lưu ý tiêm thêm vắc xin viêm gan B đơn lẻ để đảm bảo trẻ được bảo vệ toàn diện.

Vắc xin phòng các bệnh do phế cầu khuẩn

Mỗi năm, trên toàn thế giới, khoảng 1,6 triệu người tử vong do các bệnh liên quan đến phế cầu khuẩn như viêm phổi, viêm tai giữa, viêm màng não, và nhiễm khuẩn huyết, trong đó 50% là trẻ em dưới 5 tuổi. Tại Việt Nam, gần 70% trẻ khỏe mạnh vẫn có phế cầu khuẩn tồn tại trong vùng hầu họng. Điều đáng lo ngại là phế cầu khuẩn ngày càng kháng kháng sinh, khiến việc điều trị trở nên khó khăn hơn.

Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) khuyến nghị đưa vắc xin phòng phế cầu vào chương trình tiêm chủng quốc gia. Việc tiêm vắc xin sớm cho trẻ từ 6 tuần tuổi không chỉ giúp giảm tỷ lệ tử vong mà còn hạn chế nguy cơ biến chứng, giảm sử dụng kháng sinh không cần thiết, đồng thời tiết kiệm chi phí và thời gian điều trị.

Hiện tại, vắc xin phòng bệnh do phế cầu khuẩn chỉ có trong tiêm chủng dịch vụ, bao gồm:

• Synflorix (Bỉ): Dành cho trẻ từ 6 tuần đến 5 tuổi.
• Prevenar 13 (Bỉ): Phù hợp cho trẻ từ 6 tuần tuổi và cả người lớn.

Vắc xin phòng tiêu chảy

Trẻ sơ sinh có nguy cơ nhiễm Rotavirus rất sớm ngay sau khi chào đời. Đặc biệt, trẻ càng nhỏ tuổi thì nguy cơ mắc bệnh càng cao và biến chứng càng nghiêm trọng. Rotavirus là nguyên nhân dẫn đến gần nửa triệu ca tử vong ở trẻ dưới 5 tuổi trên toàn cầu, chủ yếu do tình trạng mất nước, mất điện giải, và suy dinh dưỡng do tiêu chảy cấp.

Hiện nay, có 3 loại vắc xin phòng Rotavirus gồm: Rotateq (Mỹ), Rotarix (Bỉ), và Rotavin (Việt Nam). Đây đều là vắc xin dạng uống, giúp việc tiêm chủng cho trẻ trở nên đơn giản và thuận tiện. Liều lượng tiêm chủng dao động từ 2 đến 3 liều tùy thuộc vào loại vắc xin sử dụng.

Thời gian bắt đầu uống vắc xin Rotavirus tối thiểu là khi trẻ được 6 tuần tuổi và hoàn thành liều cuối cùng trong khoảng 6 đến 8 tháng tuổi (tùy loại vắc xin). Vì vậy, ba mẹ cần đặc biệt lưu ý đưa trẻ đi tiêm chủng đầy đủ và đúng lịch để bảo vệ sớm, giảm nguy cơ mắc tiêu chảy cấp do Rotavirus trong những tháng đầu đời.

Vắc xin ngừa cúm

Cúm mùa là một bệnh truyền nhiễm phổ biến mà bất kỳ ai cũng có nguy cơ mắc, đặc biệt là các nhóm dễ bị tổn thương như người già trên 65 tuổi, người mắc bệnh nền mãn tính, người suy giảm miễn dịch, phụ nữ mang thai, trẻ dưới 5 tuổi, và đặc biệt là trẻ dưới 2 tuổi. Do hệ miễn dịch còn yếu, trẻ em dễ bị tấn công bởi các chủng virus cúm mùa dẫn đến nguy cơ cao gặp phải biến chứng nguy hiểm như viêm phổi, viêm tai giữa, viêm não, thậm chí tử vong nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời.

WHO khuyến cáo, trẻ từ 6 tháng tuổi trở lên nên được tiêm vắc xin cúm mùa đầy đủ và tiêm nhắc lại mỗi năm để duy trì hiệu quả bảo vệ tốt nhất.

Hiện nay, tại Việt Nam, có 3 loại vắc xin cúm mùa được cấp phép và sử dụng là: Vaxigrip Tetra (Pháp), Influvac Tetra (Hà Lan), và GC Flu Quadrivalent (Hàn Quốc).

Vắc xin phòng viêm não Nhật Bản

Viêm não Nhật Bản là một bệnh nhiễm trùng não do virus viêm não Nhật Bản gây ra, và đây là tác nhân hàng đầu gây viêm não ở châu Á. Trẻ mắc bệnh có thể phải đối mặt với các di chứng nghiêm trọng như động kinh, co giật, liệt, rối loạn tâm thần, và rối loạn ngôn ngữ, dẫn đến mất khả năng giao tiếp và ảnh hưởng lớn đến sự phát triển sức khỏe và trí tuệ trong tương lai. Điều này không chỉ trở thành gánh nặng cho gia đình mà còn cho toàn xã hội.

Hiện nay, tại Việt Nam có ba loại vắc xin viêm não Nhật Bản cho trẻ em và người lớn, bao gồm Jevax (Việt Nam), Imojev (Thái Lan) và JEEV (Ấn Độ). Trong số đó:

• Jevax là vắc xin bất hoạt, được chỉ định tiêm cho trẻ từ 12 tháng tuổi và người lớn, với lịch tiêm gồm ba mũi.
• Vắc xin Imojev (Thái Lan) là vắc xin sống giảm độc lực tái tổ hợp thế hệ mới, được chỉ định tiêm cho trẻ từ 9 tháng tuổi và người lớn. Đối với trẻ từ 9 tháng đến dưới 18 tuổi, cần tiêm hai mũi cách nhau một năm.

Vắc xin phòng viêm màng não mô cầu type BC và ACYW

Bất kỳ ai cũng có thể mắc viêm màng não do não mô cầu, nhưng trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ là những đối tượng có nguy cơ mắc cao nhất. Nếu không được điều trị kịp thời, trẻ có thể tử vong chỉ trong một ngày sau khi phát bệnh. Vì vậy, các bậc phụ huynh cần bám sát lịch tiêm vắc xin cho trẻ dưới 1 tuổi để đảm bảo trẻ được tiêm chủng đầy đủ, chủ động phòng ngừa viêm màng não do não mô cầu, từ đó bảo vệ sức khỏe tương lai của trẻ.

Tại Việt Nam, vắc xin VA-Mengoc-BC (Cuba) được cấp phép sử dụng để phòng ngừa viêm màng não mô cầu tuýp B và C, trong khi vắc xin Menactra (Mỹ) được sử dụng để phòng viêm màng não mô cầu do các tuýp huyết thanh A, C, Y và W-135.

Vắc xin ngừa thủy đậu

Bệnh thủy đậu có triệu chứng điển hình như sốt, đau đầu, phát ban dạng phỏng nước và ngứa toàn thân. Bệnh thường khởi phát từ 10-14 ngày sau khi tiếp xúc với mầm bệnh, bắt đầu với các mụn nước nổi lên ở mặt và các chi, sau đó lan ra toàn thân. Thông thường, các nốt rạ sẽ khô dần, bong vảy và thâm da tại nơi nổi mụn nước. Nếu bị nhiễm thêm vi khuẩn, các mụn nước có thể để lại sẹo. Mặc dù thủy đậu là bệnh lành tính, nhưng nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời, trẻ có thể gặp các biến chứng nghiêm trọng như viêm phổi, viêm não - màng não, và nhiễm trùng máu.

Tiêm vắc xin thủy đậu là biện pháp phòng bệnh hiệu quả. Hiện có ba loại vắc xin gồm Varilrix (Bỉ), Varivax (Mỹ) và Varicella (Hàn Quốc). Trẻ cần hoàn thành lịch tiêm với hai mũi, cách nhau tối thiểu 3 tháng. Trong đó, vắc xin Varilrix (Bỉ) có thể dùng cho trẻ từ 9 tháng tuổi, trong khi Varivax (Mỹ) và Varicella (Hàn Quốc) chỉ định tiêm cho trẻ từ 12 tháng tuổi.

Vắc xin phòng ngừa sởi

Sởi là một bệnh truyền nhiễm có tỷ lệ lây nhiễm cao, kèm theo nhiều biến chứng nghiêm trọng và tỷ lệ tử vong cao. Việc không tiêm vắc xin đúng lịch cho trẻ và không bù lại những liều đã trễ có thể dẫn đến nguy cơ bùng phát dịch bệnh.

Hiện tại, Việt Nam đang triển khai tiêm vắc xin sởi đơn và vắc xin sởi phối hợp. Vắc xin sởi đơn (MVVac, sản xuất tại Việt Nam) được chỉ định cho trẻ từ 9 tháng tuổi trở lên, với lịch tiêm 1 mũi cơ bản và 1-2 mũi nhắc lại. Vắc xin phối hợp có hai loại là MMR II (Mỹ) và Priorix (Bỉ), trong đó vắc xin Priorix có thể được tiêm cho trẻ từ 9 tháng tuổi.

Vắc xin sởi - quai bị - rubella

Sởi, quai bị và rubella là ba bệnh truyền nhiễm do virus gây ra, rất dễ lây lan và có tỷ lệ tử vong đáng kể. Trẻ nhỏ dưới 1 tuổi dễ gặp biến chứng nặng hơn do các triệu chứng của bệnh thường bị bỏ qua. Trong giai đoạn gia tăng các bệnh hô hấp, nguy cơ dịch chồng dịch có thể khiến triệu chứng và biến chứng trở nên nghiêm trọng hơn.

Vì vậy, việc tiêm vắc xin sởi - quai bị - rubella cho trẻ từ 9 tháng tuổi và các đối tượng dễ tổn thương là biện pháp an toàn, đơn giản và hiệu quả nhất để ngăn chặn nguy cơ nhiễm bệnh và lây lan. Hiện tại, hai loại vắc xin phòng sởi - quai bị - rubella là Priorix (Bỉ) và MMR II (Mỹ), với phác đồ tiêm 2 mũi cách nhau 3 tháng, hoặc mũi 2 được hẹn khi trẻ 4-6 tuổi. Trong đó, Priorix có thể được tiêm cho trẻ từ 9 tháng tuổi, trong khi vắc xin MMR II (Mỹ) được chỉ định cho trẻ từ 12 tháng tuổi. Khi có dịch sởi, các cơ quan y tế địa phương có thể khuyến cáo tiêm vắc xin MMR II cho trẻ từ 6-12 tháng tuổi. Theo lịch tiêm, trẻ nên nhận mũi thứ hai vào khoảng 12-15 tháng tuổi và tái chủng lúc 4-6 tuổi.

Vắc xin viêm gan A hoặc A và B

Bệnh viêm gan được mệnh danh là “sát thủ thầm lặng” do các triệu chứng thường khó nhận biết nếu không xét nghiệm máu. Khi được phát hiện, phần lớn bệnh nhân đã ở giai đoạn nặng như viêm gan mãn tính, xơ gan, xơ gan mất bù hoặc ung thư gan. Ngoài viêm gan B, viêm gan A cũng cần được chú trọng phòng ngừa, bởi dù ít gặp hơn, bệnh vẫn tiềm ẩn nguy cơ gây biến chứng nghiêm trọng.

Tiêm vắc xin là biện pháp hiệu quả nhất để phòng ngừa viêm gan A và B. Hiện nay đang có các loại vắc xin phòng viêm gan A như Havax (Việt Nam) và Avaxim 80U (Pháp), cùng các loại vắc xin phòng viêm gan B như Engerix B (Bỉ), Euvax B (Hàn Quốc), Heberbiovac (Cuba) và Gene-HBvax (Việt Nam). Đặc biệt, vắc xin Twinrix (Bỉ) là lựa chọn duy nhất có thể bảo vệ đồng thời cả viêm gan A và B chỉ với một mũi tiêm, mang lại hiệu quả miễn dịch vượt trội và lâu dài.

Nguyên nhân khiến trẻ không được tiêm vắc xin đầy đủ và theo lịch?

Vắc xin là một trong những thành tựu y học quan trọng nhất, giúp phòng ngừa nhiều bệnh nguy hiểm ở trẻ em. Tuy nhiên, có nhiều nguyên nhân khiến trẻ chưa được tiêm chủng đầy đủ, bao gồm:

• Thiếu kiến thức: Nhiều phụ huynh không biết trẻ sau khi sinh cần tiêm những loại vắc xin nào và lịch tiêm chủng cụ thể, đặc biệt là trong năm đầu đời.
• Tâm lý trì hoãn: Một số cha mẹ có tâm lý chờ đợi, trì hoãn hoặc thậm chí có quan điểm phản đối vắc xin, khiến trẻ bỏ lỡ cơ hội được bảo vệ như những đứa trẻ khác.
• Lo ngại không cần thiết: Phụ huynh thường lo sợ phản ứng sau tiêm, hoặc không đưa trẻ đi tiêm khi trẻ hơi ốm dù không thuộc diện hoãn tiêm. Điều này làm trẻ không được miễn dịch kịp thời, dẫn đến nguy cơ mắc bệnh. Nếu không được tiêm bù ngay, lịch tiêm bị trì hoãn kéo dài, tạo khoảng trống nguy hiểm, trong đó trẻ dễ mắc nhiều bệnh nghiêm trọng.

Để bảo vệ sức khỏe tối ưu, trẻ cần được tiêm chủng đúng lịch và đủ mũi. Khoảng cách giữa các lần tiêm/uống vắc xin nên tuân theo hướng dẫn của bác sĩ để đạt hiệu quả tốt nhất.

Việc tiêm vắc xin cho trẻ dưới 1 tuổi là yếu tố then chốt giúp trẻ xây dựng hệ miễn dịch khỏe mạnh, phòng ngừa các bệnh truyền nhiễm nguy hiểm. Để đảm bảo trẻ được bảo vệ tối ưu, cha mẹ cần tuân thủ lịch tiêm chủng, đưa trẻ đi tiêm đúng và đủ các mũi vắc xin theo khuyến nghị từ bác sĩ. Đây không chỉ là cách bảo vệ sức khỏe cho trẻ mà còn góp phần xây dựng một cộng đồng an toàn, không có dịch bệnh lây lan.

Trung tâm Tiêm chủng Long Châu tự hào là đơn vị hàng đầu cung cấp các dịch vụ tiêm chủng đa dạng như tiêm lẻ, tiêm theo yêu cầu, đặt giữ vắc xin trực tiếp hoặc online, đáp ứng mọi nhu cầu của khách hàng. Với các ưu điểm vượt trội như tiêm nhẹ - ít đau, vắc xin chính hãng - đa dạng chủng loại, giá cả hợp lý, và hệ thống bảo quản đạt chuẩn GSP, Long Châu là lựa chọn đáng tin cậy cho mọi nhu cầu tiêm chủng. Quý khách hàng vui lòng liên hệ Hotline 1800 6928 để được tư vấn, hẹn lịch miễn phí hoặc đặt lịch online ngay tại đây.