Phân su trẻ sơ sinh là gì? Có những bệnh lý nào liên quan đến phân su?

Trong những ngày đầu tiên sau khi bé chào đời, việc quan sát và hiểu được các biểu hiện của trẻ sơ sinh là một phần không thể thiếu của vai trò làm cha mẹ. Một trong những trải nghiệm thường gặp và đầy thú vị đó là việc quan sát phân su trẻ sơ sinh. Phân su có thể biểu hiện nhiều vấn đề sức khỏe của con bạn.

Phân su trẻ sơ sinh là gì?

Phân su (Meconium) là loại phân đầu tiên mà trẻ sơ sinh thường thải ra, có màu sắc sẫm (thường là màu xanh đen), không mùi, dày và dính hơn so với các loại phân khác. Trong phân su trẻ sơ sinh có chứa nước, tế bào da, nước tiểu, tóc, chất nhầy và các chất khác mà trẻ đã nuốt phải khi còn trong tử cung của mẹ.

Phân su trẻ sơ sinh thường xuất hiện sau khoảng 24 giờ sau khi trẻ sinh ra, điều này thường được coi là thời điểm lý tưởng. Tuy nhiên, một số trẻ có thể đã đi ngoài phân su trong tử cung. Phân su không gây hại cho trẻ khi nuốt phải, nhưng nếu trẻ vô tình hít phải, có thể gây ra các biến chứng nghiêm trọng.

Phân su trẻ sơ sinh xuất hiện bao lâu?

Trẻ sơ sinh thường đi ngoài phân su trong khoảng thời gian từ 24 đến 48 giờ sau khi chào đời. Khi trẻ bú sữa mẹ hoặc sữa công thức, loại sữa này có tác dụng như chất kích thích tiêu hóa giúp đẩy phân su ra ngoài. Dù vậy, phân su trẻ sơ sinh cũng có thể kéo dài trong vài ngày sau đó. Khi phân su được loại bỏ hết, phân của trẻ sẽ dần trở nên bình thường.

Phân su có tác dụng quan trọng trong việc "làm sạch" ruột non của trẻ sơ sinh. Phân su đặc, dính, được tích tụ trong ruột non của trẻ, giúp làm sạch các chất cặn, nhầy, và tế bào da trong ruột. Quá trình này là một phần của quá trình sinh lý bình thường, thể hiện rằng hệ thống ruột của trẻ đang hoạt động bình thường. Do đó, nếu trẻ không đi ngoài trong 48 giờ đầu, nên đưa trẻ đến bệnh viện để được kiểm tra và can thiệp kịp thời.

Một số bệnh lý liên quan đến phân su trẻ sơ sinh

Một số trường hợp, phân su trẻ sơ sinh có thể biểu hiện bệnh lý nguy hiểm, cần được phát hiện sớm và điều trị tích cực như sau:

Hội chứng hít phân su

Do tính đặc và dính của phân su trẻ sơ sinh, trẻ có thể vô tình hít phải phân su, gây bít tắc đường thở và khó thở. Tình trạng này được gọi là hội chứng hít phân su (MAS). 

Nó có thể xảy ra trước, trong hoặc sau sinh, gây rối loạn quá trình hô hấp của trẻ và có thể dẫn đến suy hô hấp nặng, nhiễm trùng, thậm chí tử vong. Mặc dù chỉ chiếm khoảng 5% số trẻ sinh ra mỗi năm, hầu hết các trường hợp này có thể được cứu chữa kịp thời và trẻ có thể hồi phục. Tuy nhiên, nguy cơ trẻ phát triển bệnh hen về sau là khá cao.

Tắc ruột phân su

Tắc ruột do phân su là hiện tượng phân su dính bất thường làm tắc nghẽn ở đoạn cuối của ruột non. Đây là một trong những dấu hiệu ban đầu của bệnh xơ nang ở trẻ, một bệnh lý di truyền gây ra sự rối loạn trong việc tiết nhiều dịch nhầy và mồ hôi, ảnh hưởng chủ yếu đến hệ hô hấp và tiêu hóa, và có thể dẫn đến biến chứng ở nhiều cơ quan khác trong tương lai. Thống kê cho thấy khoảng 80 - 90% trẻ mắc bệnh xơ nang trong tương lai.

Hiện tượng này chiếm khoảng 33% tổng số ca tắc ruột non ở trẻ sơ sinh. Ngoài việc không đi ngoài trong những ngày đầu, trẻ sơ sinh có thể có các biểu hiện khác như nôn (có thể có dịch mật) và chướng bụng. Tiên lượng của trẻ tương đối nặng. Tuy nhiên, bệnh vẫn có thể được chữa khỏi hoàn toàn nếu không gây ra các biến chứng như xoắn ruột, hẹp thành ruột hoặc thủng ruột.

Teo ruột non

Teo ruột non (Intestinal Atresia) là một tình trạng trong đó ruột non bị tắc nghẽn hoàn toàn hoặc ở một số vị trí bất kỳ do sự teo ruột bẩm sinh. Các chuyên gia cho biết rằng bệnh teo ruột ở trẻ sơ sinh thường xảy ra khi thai nhi không nhận được đủ máu đến ruột để nuôi dưỡng cho việc phát triển ruột một cách bình thường. Ngoài việc không đi ngoài trong 48 giờ đầu, các triệu chứng khác của bệnh có thể bao gồm chướng bụng, nôn mửa, và trẻ không chịu bú.

Hội chứng nút nhầy phân su

Hội chứng nút nhầy phân su là một tình trạng trong đó đại tràng bị tắc nghẽn do phân su quá đặc. Tỷ lệ mắc bệnh này ở trẻ sơ sinh là khoảng 1 trên 500 trẻ. Bệnh này có nguy cơ cao hơn ở trẻ sinh non, trẻ có mẹ bị đái tháo đường hoặc sử dụng Magie Sunfat để trị tiền sản giật hoặc bị sản giật. Một nghiên cứu đã chỉ ra rằng, có đến 16% trường hợp trẻ mắc hội chứng nút nhầy phân su có liên quan đến việc mẹ sử dụng thuốc chống co thắt Magie Sunfat. Ngoài ra, trẻ mắc phải hội chứng này còn có nguy cơ mắc bệnh Hirschsprung và bệnh xơ nang ruột cao.

Hirschsprung

Bệnh Hirschsprung là một dạng dị tật bẩm sinh liên quan đến sự suy giảm phân bố của các hạch thần kinh ở phần thấp của hệ tiêu hóa, thường tập trung ở phần xa của đại tràng (chiếm khoảng 75% trường hợp). Bệnh này gây ra tình trạng tắc nghẽn chức năng một phần hoặc toàn bộ, dẫn đến việc trẻ không thể đi ngoài trong vòng 48 giờ đầu sau khi sinh (chiếm khoảng từ 50 đến 90% trẻ mắc bệnh).

Tỷ lệ phát hiện bệnh này là khoảng 1 trẻ trong 5000 trẻ sơ sinh. Nam giới có nguy cơ mắc bệnh cao hơn gấp 4 lần so với nữ giới. Tuy nhiên, tỷ lệ mắc bệnh Hirschsprung tại cả hai giới là tương đương khi bệnh ảnh hưởng đến toàn bộ đại tràng. Trẻ mắc bệnh này cũng có thể gặp phải một số tình trạng bệnh lý đi kèm khác như hội chứng Down, hội chứng Haddad, hội chứng ruột hoạt động bất thường (IND), hội chứng Waardenburg, và nhiều hội chứng khác.

Phân su trẻ sơ sinh có thể phản ánh sự điều chỉnh của hệ tiêu hóa của bé. Cần tìm hiểu về phân su trẻ sơ sinh để nhận biết đâu là tính chất phân su bình thường, đâu là phân su bệnh lý. Việc quan sát kỹ lưỡng và tham khảo ý kiến của bác sĩ sẽ giúp đảm bảo sự an tâm và chăm sóc tốt nhất cho bé yêu trong những ngày đầu đời.

Xem thêm:

• Cách chăm sóc trẻ sơ sinh từ A đến Z nên áp dụng
• Bé 2 tháng tuổi dùng loại bỉm nào phù hợp?