Phản ứng hòa hợp trong truyền máu có ý nghĩa như thế nào?

Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu chi tiết về phản ứng hòa hợp trong truyền máu từ quy trình thực hiện đến ý nghĩa của các kết quả phản ứng. Đồng thời, bài viết cũng đưa ra lời khuyên hữu ích giúp truyền máu an toàn hiệu quả. Hãy cùng khám phá ngay trong bài viết “Phản ứng hòa hợp trong truyền máu” bạn nhé!

Tổng quan về phản ứng hòa hợp trong truyền máu

Có những loại nhóm máu nào?

Trước khi truyền máu, việc xét nghiệm sàng lọc là cần thiết để đảm bảo an toàn và phòng ngừa nguy cơ lây nhiễm. Đồng thời, hiểu rõ nguyên tắc hòa hợp trong truyền máu giúp hạn chế phản ứng miễn dịch có thể gây nguy hiểm cho người nhận.

Trong hơn 30 hệ nhóm máu đã được xác định, hệ ABO và Rh(D) có vai trò quan trọng nhất. Hệ ABO gồm bốn nhóm máu chính (A, B, AB, O), trong đó nhóm O phổ biến nhất tại Việt Nam. Hệ Rh chia thành Rh(+) và Rh(-), với nhóm Rh(-) rất hiếm gặp (0,04 - 0,07% dân số) và có nguyên tắc truyền máu nghiêm ngặt hơn.

Người có nhóm máu Rh(-) gặp nhiều rủi ro khi cần truyền máu do nguồn máu dự trữ hạn chế. Đặc biệt, trong thai kỳ, nếu mẹ Rh(-) mang thai nhi Rh(+), cơ thể mẹ có thể tạo kháng thể chống lại hồng cầu thai nhi, gây tan máu hoặc sảy thai. Do đó, việc xác định nhóm máu và theo dõi miễn dịch trong truyền máu và sản khoa là rất quan trọng để bảo vệ sức khỏe người bệnh.

Phản ứng hòa hợp trong truyền máu là gì?

Phản ứng hòa hợp trong truyền máu là xét nghiệm nhằm xác định đơn vị máu phù hợp giữa người cho và người nhận, đảm bảo các thành phần máu sau khi truyền có thể hoạt động bình thường và hạn chế tối đa nguy cơ tai biến. Kết quả của xét nghiệm này quyết định liệu máu hoặc chế phẩm máu có thể được truyền an toàn cho bệnh nhân hay không.

Phản ứng hòa hợp được thực hiện trong bốn điều kiện: Ở nhiệt độ phòng (22°C), ở nhiệt độ cơ thể (37°C), trong môi trường có enzyme để tăng cường nhận diện kháng nguyên và nghiệm pháp Coombs gián tiếp sử dụng kháng globulin người nhằm phát hiện kháng thể bất thường.

Nguyên lý của kỹ thuật này dựa trên phản ứng ngưng kết giữa kháng nguyên trên bề mặt hồng cầu và kháng thể trong huyết thanh. Nếu xuất hiện hiện tượng ngưng kết (vón cục), phản ứng dương tính, cho thấy sự không tương thích, trong khi phản ứng âm tính (không có ngưng kết) cho thấy máu có thể truyền an toàn.

Quy trình thực hiện phản ứng hòa hợp trong truyền máu

Chuẩn bị

Mẫu bệnh phẩm bao gồm máu tĩnh mạch của bệnh nhân và máu người cho, được thu thập theo quy trình nghiêm ngặt. Máu bệnh nhân được lấy vào hai ống, một ống 2ml không chứa chất chống đông để tách huyết thanh và một ống 2ml chứa EDTA để thu nhận hồng cầu, đồng thời ghi rõ nhóm máu. Đối với máu người cho, một ống 2ml có chất chống đông cũng được lấy và ghi nhận nhóm máu.

Để thực hiện xét nghiệm, cần có các trang thiết bị và dụng cụ hỗ trợ như máy ly tâm để tách thành phần máu, tủ lạnh để bảo quản mẫu, tủ ấm để duy trì điều kiện thích hợp và kính hiển vi để quan sát kết quả. Ngoài ra, cần các vật dụng như ống nghiệm, giá để ống nghiệm, pipet Pasteur, lam kính, bút ghi kính, cốc có mỏ, que thủy tinh để định nhóm máu, bông.

Bên cạnh đó, cần chuẩn bị hóa chất và thuốc thử bao gồm nước muối sinh lý 0.9%, huyết thanh Coombs và Anti D để kiểm tra phản ứng miễn dịch, nước cất, huyết thanh mẫu và hồng cầu mẫu để đối chứng.

Thực hiện phản ứng hòa hợp trong truyền máu

Trong quy trình kiểm tra phản ứng hòa hợp trong truyền máu, hai ống nghiệm được đánh dấu:

• Ống 1 chứa huyết thanh người bệnh và hồng cầu 5% của người cho.
• Ống 2 chứa hồng cầu 5% của bệnh nhân và huyết thanh người cho.

Việc thực hiện phản ứng chéo tùy thuộc vào loại chế phẩm máu: Truyền máu toàn phần cần làm cả hai ống, truyền khối hồng cầu chỉ làm ống 1, còn truyền huyết tương hoặc tiểu cầu chỉ làm ống 2.

Quy trình phản ứng chéo ống 1 bắt đầu với việc xác định lại nhóm máu của bệnh nhân và người cho. Tiếp theo, 3 giọt huyết thanh bệnh nhân được trộn với 1 giọt hồng cầu 5% của người cho, sau đó ly tâm ở 1000 vòng/phút trong 15 - 30 giây, đọc và ghi lại kết quả. 

Nếu chưa có phản ứng, mẫu được ủ ở 37°C trong 30 phút, ly tâm lại và tiếp tục đọc kết quả. Nếu vẫn âm tính, hồng cầu được rửa 3 lần bằng nước muối sinh lý 0.9%, thêm 2 giọt kháng globulin, rồi ly tâm và đọc kết quả. Trong trường hợp âm tính, một giọt hồng cầu chứng được thêm vào để kiểm tra độ chính xác, sau đó ly tâm và đọc kết quả lần cuối. Kết quả phải dương tính, nếu âm tính cần thực hiện lại thử nghiệm để đảm bảo an toàn trước khi truyền máu.

Trong trường hợp hồng cầu bệnh nhân tự ngưng kết, cần rửa bằng nước muối ấm 37°C trước khi thực hiện lại thử nghiệm để đảm bảo kết quả chính xác.

Đọc kết quả phản ứng hòa hợp như thế nào?

Nếu phản ứng hòa hợp trong truyền máu cho kết quả dương tính (ngưng kết) ở bất kỳ điều kiện nào, cần tiến hành chọn đơn vị máu khác phù hợp cho bệnh nhân.

Ngược lại, nếu kết quả phản ứng hòa hợp ở tất cả các điều kiện đều âm tính (không ngưng kết), máu của người cho được xem là tương thích và có thể phát túi máu để truyền cho bệnh nhân.

Truyền máu sau khi chọn được nhóm máu phù hợp

Sau khi thực hiện phản ứng hòa hợp nhằm đảm bảo sự tương thích giữa người cho và người nhận, bác sĩ sẽ chỉ định truyền máu. Nếu từng có phản ứng khi truyền máu, bạn cần thông báo trước với bác sĩ.

Quá trình truyền máu thường kéo dài 1 - 4 giờ, tùy từng trường hợp. Máu được lưu trữ trong túi nhựa và truyền vào tĩnh mạch qua kim truyền. Trong suốt quá trình, bệnh nhân sẽ nằm hoặc ngồi và được giám sát bởi nhân viên y tế. Nếu xuất hiện các triệu chứng như sốt, ớn lạnh, khó thở, đau lưng, đau ngực, ngứa ngáy hay khó chịu toàn thân, cần báo ngay với nhân viên y tế để xử lý kịp thời.

Sau khi truyền máu, bác sĩ sẽ tháo kim truyền, vùng da quanh vị trí kim có thể bị bầm nhẹ nhưng sẽ biến mất sau thời gian ngắn. Nếu có triệu chứng bất thường, cũng cần thông báo ngay với bác sĩ.

Hy vọng thông qua bài viết này, bạn đã hiểu rõ hơn về phản ứng hòa hợp trong truyền máu và tầm quan trọng của việc kiểm tra tương thích giữa máu người cho và người nhận. Quy trình này giúp giảm thiểu nguy cơ phản ứng truyền máu, đảm bảo an toàn và hiệu quả trong điều trị. Việc tuân thủ nghiêm ngặt các bước kiểm tra và giám sát y tế sẽ góp phần bảo vệ sức khỏe người bệnh, đồng thời nâng cao chất lượng chăm sóc y tế.