Phản xạ da bụng là gì và có ý nghĩa như thế nào?

Bài viết dưới đây sẽ đưa bạn tìm hiểu sâu hơn về phản xạ da bụng, ý nghĩa của chúng và tác động của chúng đối với sức khỏe tổng thể. Khi da bụng tiếp xúc với các kích thích, cơ thể sẽ phản ứng thông qua những phản xạ cảm nhận, cung cấp thông tin quan trọng về sức khỏe tổng thể của người bệnh. Nếu bạn đang quan tâm đến phản xạ này, hãy cùng khám phá ngay nhé!

Phản xạ da bụng là gì?

Tất cả các phản xạ đều cần có tín hiệu cảm giác (hướng tâm) và tín hiệu vận động (ly tâm). Trong trường hợp phản xạ da bụng, phần hướng tâm là cảm giác ở da (cảm giác nhột nhột và chạm nhẹ) thuộc về da và phần ly tâm là sự phân bố theo từng phần của cơ bụng.

Phản xạ da bụng là một phản xạ với chuỗi hành động không tự chủ - do sự co thắt của các góc phần tư ở bụng để đáp ứng với kích thích. Phản xạ da bụng là phản xạ thần kinh được kích thích bằng cách vuốt ve vùng bụng quanh rốn, đôi khi kéo rốn về phía nguồn kích thích. Sự hiện diện của phản xạ là bình thường, trong khi sự mất hoặc giảm phản xạ có thể là bình thường hoặc bất thường. Nó có thể hữu ích trong việc xác định mức độ tổn thương hệ thần kinh trung ương.

Lịch sử của phản xạ da bụng

Năm 1876, Rosenbach lần đầu tiên mô tả sự co thắt có thể nhìn thấy được của cơ bụng khi gãi nhẹ da. Tuy nhiên, vì những phản xạ này có thể mất đi ở những bệnh nhân bị tổn thương ở hệ thần kinh trung ương, một số nhà quan sát như Astwazaturow và Monrad-Krohn đã đưa ra giả thuyết rằng cung phản xạ nội tại ở người bình thường phải đi qua hệ thần kinh trung ương.

Cách kích hoạt phản xạ da bụng

Cho bệnh nhân nằm thoải mái trên giường ở tư thế nằm ngửa. Khi bạn thực hiện phản xạ, cơ bụng và hai tay phải ở trạng thái thư giãn. Bụng được chia thành bốn góc phần tư, da ở mỗi góc phần tư được vuốt nhẹ nhàng, theo đường chéo, về phía rốn bằng que gỗ chuyên dụng hoặc dụng cụ tương tự. Quan sát cơ bụng khi chúng co lại để đáp ứng với các kích thích. Phản ứng bình thường thường biểu hiện bằng sự co cơ bụng và rốn co giật về phía nguồn kích thích.

Nguyên nhân mất phản xạ da bụng

Phản xạ da bụng mất đi có thể là do bệnh lý hoặc sinh lý. Các lý do sinh lý bao gồm lo lắng, béo phì, suy nhược (thường liên quan đến lão hóa), cơ lỏng lẻo sau nhiều lần mang thai hoặc phẫu thuật vùng bụng. Tuy nhiên, theo một nghiên cứu của Bajaj và cộng sự năm 2017, phản xạ da bụng không bị ảnh hưởng bởi vết mổ ngang ở bụng, bởi trong thực tế, người ta thấy tình trạng tê sau khi bị cắt da sẽ hết sau vài tuần đến vài tháng. Do đó, người ta cũng có thể mong đợi sự bình thường hóa của cung hướng tâm của phản xạ này sau một thời gian.

Ngoài ra, nếu không có phản xạ, hoặc đặc biệt là phản xạ không đối xứng, có thể biểu thị tổn thương thần kinh vận động trên, chẳng hạn như sau đột quỵ. Do đó, nó có thể được sử dụng để đánh giá mức độ tổn thương trong bệnh lý thần kinh.

Nguyên nhân bệnh lý có thể là:

• Bệnh đa xơ cứng (tình trạng bao myelin của các tế bào thần kinh trong não và tủy sống bị tổn thương).
• Bàng quang thần kinh (các vấn đề bất thường về kiểm soát bàng quang và tiểu tiện do bệnh tật hoặc tổn thương hệ thần kinh điều khiển hệ tiết niệu).
• Hội chứng Brown-Sequard (gây ra do tổn thương một bên của tủy sống dẫn đến liệt và mất cảm giác bản thể ở cùng bên tổn thương và mất cảm giác đau, cảm giác sờ ở bên đối diện tổn thương).
• Dị dạng Chiari (một khiếm khuyết cấu trúc ở tiểu não đặc trưng bởi hạnh nhân tiểu não bị dịch chuyển xuống dưới qua lỗ chẩm từ 3mm trở lên).
• Bệnh xơ cứng teo cơ một bên, còn gọi là bệnh nơron vận động hoặc bệnh Lou Gehrig (là một bệnh thoái hóa thần kinh gây chết các tế bào thần kinh vận động điều khiển các cơ bắp).

Ý nghĩa của phản xạ da bụng

Phản xạ da bụng có thể bị mất do nhiều nguyên nhân, bao gồm tuổi tác, phẫu thuật vùng bụng, béo phì, mang thai và ở phụ nữ sắp sinh. Tuy nhiên sự hiện diện một bên hoặc mất phản xạ da bụng ở hai bên có thể gợi ý về bất thường bệnh lý. Trong lĩnh vực nhi khoa, bác sĩ sử dụng phản xạ này để đánh giá các trường hợp vẹo cột sống, nhằm xem xét khả năng mắc bệnh rỗng tủy (syringomyelia).

Ở những bệnh nhân mắc rối loạn thần kinh vận động trên, phản xạ da bụng có thể giảm hoặc mất. Ngoài ra, khoảng 2/3 số người mắc bệnh đa xơ cứng không có phản xạ da bụng. Điều này đã trở thành công cụ hữu ích trong việc tầm soát sớm tình trạng này. Nó cũng giúp phân biệt giữa bệnh viêm tủy và bệnh thoái hóa, cũng như bệnh thần kinh vận động. Mất phản xạ da bụng có thể xuất hiện sớm trong bệnh đa xơ cứng, nhưng lại xuất hiện muộn trong các rối loạn thần kinh vận động. Có thể thấy rằng phản xạ da bụng đặc trưng cho sự gắn kết một phạm vi rộng của hệ thống thần kinh, như khớp thần kinh - cơ, dây thần kinh, rễ thần kinh, tủy sống và một số trung tâm trên tủy sống.

Bên cạnh đó, việc kiểm tra phản xạ da bụng ở những bệnh nhân nghi ngờ vẹo cột sống vô căn có thể hỗ trợ xác định ai cần chụp cộng hưởng từ (MRI) để loại trừ bệnh rỗng tủy. Ngược lại, sự mất phản xạ da bụng ở bệnh nhân vẹo cột sống có thể gợi ý sự hiện diện của bệnh rỗng tủy tiềm ẩn.

Tuy nhiên, phản xạ da bụng không đem lại nhiều lợi ích lâm sàng, bởi chúng cũng không có ở khoảng 20% ​​người bình thường và tỷ lệ còn nhiều hơn ở người già. Hơn nữa, việc quan sát thấy các phản xạ không đối xứng hoặc những phản xạ ở các góc phần tư phía trên thường liên quan đến bệnh thần kinh, nhưng điều này cũng phổ biến ở những người khỏe mạnh.

Như vậy, phản xạ da bụng không chỉ là một phần trong quá trình chẩn đoán y khoa mà còn là cầu nối quan trọng giữa cơ thể và tình trạng sức khỏe. Việc hiểu rõ về cách phản xạ da bụng hoạt động và cách nó liên quan đến các bệnh lý có thể mang lại thông tin quý báu cho các chuyên gia y tế. Qua bài viết này, hy vọng bạn đã có cái nhìn sâu sắc hơn về vai trò quan trọng của phản xạ da bụng và tầm quan trọng của nó trong việc quản lý sức khỏe tổng thể.