Phản xạ giật mình ở trẻ sơ sinh có đáng lo ngại hay không?

Phản xạ giật mình ở trẻ sơ sinh đôi khi kèm theo quấy khóc vào ban đêm, khiến nhiều phụ huynh thắc mắc và cảm thấy lo ngại. Để hiểu rõ về giấc ngủ của trẻ sơ sinh trong giai đoạn đầu đời, cũng như vì sao trẻ sơ sinh lại có phản ứng giật mình, mời bạn đọc tham khảo trong bài viết dưới đây.

Phản xạ giật mình ở trẻ xảy ra như thế nào?

Phản xạ giật mình ở trẻ sơ sinh thường sẽ có hai giai đoạn sau:

• Giai đoạn 1: Trẻ sẽ có một cảm giác giống như đang rơi tự do. Giai đoạn này có thể thấy rõ sau khi trẻ được bế và ru ngủ say trên tay, nhưng khi mẹ nghiêng người để đặt trẻ xuống có thể khiến trẻ có cảm giác như bị ngã. Vì vậy, phản ứng tiếp theo sau đó của trẻ là nâng và duỗi tay, hoặc thở hổn hển, kèm theo bắt đầu quấy khóc.
• Giai đoạn 2: Trẻ sẽ thu tay và chân sát lại cơ thể với tư thế tương tự như ở giai đoạn thai nhi.

Trên thực tế, không có biện pháp để ngăn chặn phản xạ giật mình ở trẻ sơ sinh xảy ra. Đây được coi như là một phản xạ bình thường của cơ thể trẻ trong những tháng đầu đời, mẹ có thể yên tâm là bé đang hoàn toàn khỏe mạnh. Tuy nhiên, mặc dù phản xạ này thường xảy ra trong khoảng thời gian ngắn ngủi như vài giây, nhưng trong một số trường hợp, trẻ có thể thức giấc và quấy khóc.

Nguyên nhân dẫn đến phản xạ giật mình ở trẻ sơ sinh là gì?

Có hai nhóm nguyên nhân được phân chia theo tính chất, bao gồm phản ứng sinh lý tự nhiên và phản xạ do bệnh lý.

Nguyên nhân sinh lý

Đây là phản xạ sinh lý bình thường vì cơ thể trẻ chưa quen với môi trường bên ngoài bụng mẹ. Một số nguyên nhân có thể gây ra phản xạ giật mình ở trẻ sơ sinh bao gồm:

• Tiếng động quá lớn: Trẻ sơ sinh dễ bị giật mình khi có bất kỳ âm thanh hoặc tiếng động quá lớn nào ở môi trường xung quanh.
• Thay đổi ánh sáng đột ngột: Mở đèn hoặc mở cửa sổ trong phòng tối một cách bất ngờ có thể kích hoạt phản xạ giật mình ở trẻ sơ sinh, khiến trẻ khó chịu và thức giấc.
• Đói bụng hoặc bú quá no: Dạ dày của trẻ sơ sinh nhỏ hơn và chưa được hoàn thiện so với người trưởng thành. Vì vậy, mỗi đêm trẻ sơ sinh sẽ có nhiều cữ bú và sự giật mình của trẻ có thể do trẻ cảm thấy mau no hoặc mau đói.

Nếu tình trạng này chỉ xảy ra trong vài giây rồi sau đó hết ngay lập tức và giấc ngủ của trẻ không bị gián đoạn thì đó là phản ứng bình thường, bố mẹ không nên lo lắng quá nhiều.

Nguyên nhân do bệnh lý

Một số nguyên nhân liên quan đến bệnh lý gây phản xạ giật mình ở trẻ sơ sinh như chứng trào ngược dạ dày (nhất là khi trẻ được cho bú quá no), tổn thương hệ thần kinh trung ương, thiếu canxi, bệnh lý tim bẩm sinh. Đây là những nguyên nhân khiến cho trẻ ngủ không ngon giấc dễ bị giật mình. 

Ngoài ra, tình trạng sốt cao ở trẻ cũng có thể gây giật mình khi ngủ ở trẻ. Vì thế, phụ huynh cần theo dõi thêm qua việc ghi nhận tình trạng này kéo dài bao lâu và có những điểm bất thường nào khác nữa không. Qua đó, giúp bố mẹ trao đổi với bác sĩ chuyên khoa trong quá trình thăm khám, để có được sự tư vấn phù hợp trong việc điều trị.

Làm thế nào để hạn chế tình trạng giật mình ở trẻ sơ sinh?

Sau đây là những lưu ý giúp giảm thiểu phản xạ giật mình ở trẻ sơ sinh.

Giữ môi trường ngủ thoải mái cho trẻ

Tiếng ồn là nguyên nhân chính của phản xạ giật mình ở trẻ sơ sinh. Vì vậy, bố mẹ cần đảm bảo phòng ngủ được cách âm tốt để duy trì giấc ngủ ngon cho trẻ. Đồng thời, môi trường ngủ của trẻ cũng nên có không khí thoáng mát ở nhiệt độ phù hợp, tránh gió lùa để giúp trẻ ngủ sâu giấc hơn.

Giữ cường độ ánh sáng trong phòng ở mức dịu nhẹ. Không tắt mở đột ngột nguồn sáng cũng là biện pháp giúp trẻ đỡ bị giật mình. Hơn nữa, không nên tắt đèn hoàn toàn khi đi ngủ, vì mẹ sẽ không thể theo dõi và phát hiện những bất thường nếu có khi trẻ đang ngủ. Do đó, môi trường ngủ của trẻ vào ban đêm nên có ánh sáng nhẹ và dịu, điều này sẽ giúp trẻ ngủ ngon hơn, đồng thời giúp mẹ dễ dàng chăm sóc trẻ trong đêm.

Chăm sóc trẻ vào ban đêm

Một số lưu ý về chăm sóc trẻ sơ sinh trước và trong lúc ngủ để giúp trẻ không bị giật mình như sau:

• Hầu hết các bé từ 0 - 2 tháng tuổi đều cần bú thường xuyên, kể cả vào ban đêm thì trẻ có thể cần bú mỗi 2 - 4 giờ. Vì thế, việc đảm bảo cho trẻ bú no và đều đặn giữa những lần thức giấc trong đêm có thể giảm phản xạ giật mình ở trẻ sơ sinh khi quá đói.
• Luôn đảm bảo thay tã ở thời điểm thích hợp, tạo cảm giác sạch sẽ, êm ái cho trẻ khi ngủ.
• Quần áo của trẻ nên chọn lựa những loại vải mềm mại, thoải mái để tạo cảm giác dễ chịu cho trẻ.

Ru trẻ ngủ và đặt trẻ xuống đúng cách

Trước khi trẻ tự ngủ, mẹ nên ôm trẻ một lát và từ từ đặt trẻ xuống giường khi trẻ đã ngủ say. Cụ thể là mẹ nên giữ em bé gần với cơ thể của mẹ khi đặt chúng xuống và chỉ nhẹ nhàng thả bé ra sau khi lưng bé chạm vào nệm. Trong những tháng đầu đời mẹ nên giữ trẻ bên cạnh mẹ, nhưng không nên đặt trẻ trong tư thế quá gần (nằm ngay dưới cánh tay mẹ) để giảm cảm giác lệ thuộc quá mức.

Quấn khăn giúp trẻ ngủ ngon

Quấn khăn cho trẻ khỏi giật mình có thể coi như là một kỹ thuật mô phỏng không gian gần gũi, ấm cúng trong bụng mẹ, điều này sẽ làm cho trẻ cảm thấy an toàn và yên tâm. Mẹ có thể sử dụng một chiếc khăn mềm, mỏng để đắp hoặc quấn quanh người bé. Tuy nhiên, mẹ cần lưu ý không nên lựa chọn khăn quá dày và không quấn khăn quá chặt vì có thể khiến trẻ khó chịu.

Tập cho trẻ vận động

Khuyến khích trẻ vận động thể chất nhiều hơn bằng cách cho trẻ co duỗi cơ chân và tay ở tư thế đạp xe, giúp trẻ dễ dàng kiểm soát phản xạ của mình, hạn chế giật mình. Khi tạo cho trẻ không gian để duỗi tay và chân, điều này sẽ giúp làm săn chắc và tăng cường cơ bắp của trẻ. Tuy nhiên, trong khi trẻ vận động hoặc khi bế trẻ, thì bố mẹ nên chú ý cẩn thận hỗ trợ vị trí của phần đầu và cổ của trẻ đúng cách.

Khi nào cần đưa trẻ đi thăm khám bác sĩ?

Trong một số trường hợp đặc biệt, khi bố mẹ đã làm tất cả những cách trên mà bé vẫn giật mình thường xuyên, theo đó là các dấu hiệu bất thường như quấy khóc quá mức, bú kém, đổ mồ hôi thì cần đưa trẻ đi khám bác sĩ chuyên khoa.

Có những nhóm phản xạ giật mình ở trẻ sơ sinh không chỉ đơn thuần là sinh lý bình thường của cơ thể và cần được thăm khám, bao gồm:

• ‌Phản xạ giật mình bất thường: Khi phản xạ này chỉ xảy ra ở một bên cơ thể (không đối xứng), đây có thể gợi ý cho tình trạng tổn thương liên quan đến dây thần kinh, tủy sống hoặc gãy xương đòn. Đặc biệt, nếu phản xạ này không biến mất sau 6 tháng, đây là dấu hiệu của các vấn đề khác như chậm phát triển các kỹ năng vận động hoặc tổn thương não bộ.
• Phản xạ giật mình quá mức: Liên quan đến chứng rối loạn di truyền hiếm gặp gọi là chứng tăng phản xạ. Tình trạng này có thể kèm theo các biểu hiện khác như co giật hoặc chớp mắt nhanh.
• Phản xạ kéo dài trên 6 tháng: Hãy đến gặp bác sĩ nhi khoa nếu con bạn gặp phải phản xạ giật mình trên 6 tháng vì phản xạ giật mình ở trẻ sơ sinh thường kéo dài từ 2 đến 6 tháng đầu đời. Đó có thể là dấu hiệu cho sự chậm phát triển hoặc là triệu chứng của vấn đề về hệ thần kinh.

Như vậy, bài viết trên là những thông tin liên quan đến phản xạ giật mình ở trẻ sơ sinh, mong rằng đây là những kiến thức bổ ích đối với bạn đọc.