Cách chẩn đoán và phác đồ điều trị rối loạn lo âu

Dựa trên các dữ liệu thống kê, hiện tại có khoảng 5% trong tổng số dân số toàn cầu được xác định mắc phải chứng rối loạn lo âu. Bệnh gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến cuộc sống, khả năng làm việc và giao tiếp xã hội của bệnh nhân. Phác đồ điều trị rối loạn lo âu chủ yếu bao gồm việc sử dụng thuốc và phương pháp điều trị tâm lý để giảm bớt lo âu, căng thẳng, cải thiện chất lượng cuộc sống cho bệnh nhân.

Chứng rối loạn lo âu là thế nào?

Rối loạn lo âu (GAD) là một loại rối loạn tâm lý mà người bệnh thường trải qua tình trạng lo âu kéo dài và không căn cứ vào một nguyên nhân cụ thể hoặc sự lo âu quá mức về nhiều khía cạnh trong cuộc sống hàng ngày. Người mắc rối loạn lo âu có thể có lo âu về công việc, sức khỏe, gia đình, tài chính hoặc nhiều khía cạnh khác nhau trong cuộc sống mà không có sự rõ ràng hoặc logic.

Triệu chứng của rối loạn lo âu bao gồm sự mệt mỏi, căng thẳng, lo âu, rối loạn giấc ngủ và tập trung kém. Bệnh có thể gây ảnh hưởng lớn đến chất lượng cuộc sống và khả năng hoàn thành nhiệm vụ hàng ngày của người bệnh.

GAD thường bắt đầu ở độ tuổi trẻ (thường trước 25 tuổi) và tỷ lệ nam giới mắc bệnh cao hơn nữ giới. Nếu không được chữa trị, bệnh sẽ tiến triển thành mãn tính, với khả năng tái phát cao và tỷ lệ hồi phục thấp. Giống như rất nhiều rối loạn tâm thần khác, rối loạn lo âu có mối liên quan với các bệnh nội tiết, di truyền và cả việc sử dụng chất gây nghiện.

Cách chẩn đoán chứng rối loạn lo âu

Để đưa ra phác đồ điều trị rối loạn lo âu phù hợp và hiệu quả thì trước tiên người bệnh cần được chẩn đoán bệnh chính xác. Việc chẩn đoán rối loạn lo âu tỏa cụ thể như sau:

Chẩn đoán lâm sàng

Rối loạn lo âu lan tỏa được xác định theo tiêu chuẩn DSM-IV-TR với các đặc điểm sau:

• Một mức độ lo âu và phiền muộn quá mức về các khía cạnh của cuộc sống như học tập, tài chính, công việc cùng nhiều khía cạnh khác trong ít nhất 6 tháng.
• Khó khăn trong việc kiểm soát sự lo âu.
• Lo âu kết hợp với ít nhất 3 trong tổng số 6 triệu chứng (người trưởng thành) hoặc 1 trong 6 triệu chứng (trẻ em).

Các triệu chứng này có thể đi kèm với những biểu hiện như cảm giác mệt mỏi, khả năng tập trung kém, căng thẳng, lo lắng thường xuyên, bực dọc, sự căng cơ, rối loạn giấc ngủ, cảm giác kích thích.

Trong rối loạn lo âu thì mức độ lo âu và triệu chứng cơ thể không gây ra nhiều khó khăn trong giao tiếp xã hội, công việc và các lĩnh vực quan trọng khác. Điều này là yếu tố quan trọng để phân biệt GAD với trầm cảm và một số bệnh tâm thần.

Chẩn đoán cận lâm sàng

Ngoài việc chẩn đoán lâm sàng để lên phác đồ điều trị rối loạn lo âu, các xét nghiệm cận lâm sàng cũng có thể được tiến hành, bao gồm:

• Xét nghiệm thường quy như CTM (cận thịnh mạch) và phân tích nước tiểu.
• Xét nghiệm sinh hóa bao gồm đường huyết, Creantin, ECG (Điện tâm đồ), SGPT (Alanine transaminase), SGOT (Aspartate transaminase), Ure (Urea).
• Trắc nghiệm tâm lý sử dụng thang Hamilton để đánh giá tình trạng tâm lý của người bệnh.
• Nếu cần, các xét nghiệm chuyên khoa khác có thể được thực hiện để loại trừ nguyên nhân thực thể hoặc xác định bệnh lý kết hợp, bao gồm MRI (Magnetic Resonance Imaging) sọ não hoặc CT (Computed Tomography), siêu âm tuyến giáp, xét nghiệm hormone tuyến giáp, X quang tim phổi, siêu âm ổ bụng, điện tâm đồ, điện não đồ, lưu huyết não cùng nhiều xét nghiệm khác.

Phác đồ điều trị rối loạn lo âu

Thông thường phác đồ điều trị rối loạn lo âu sẽ được tùy chỉnh để phù hợp với mức độ đáp ứng cụ thể của từng bệnh nhân và các yếu tố tâm lý khác.

Hiện nay, phác đồ điều trị rối loạn lo âu hiệu quả nhất bao gồm sự kết hợp giữa việc sử dụng thuốc và tư duy tâm lý. Cụ thể như sau:

Điều trị bằng dược phẩm

Mục tiêu của việc sử dụng thuốc trong phác đồ điều trị rối loạn lo âu là giảm lo âu, phiền muộn và cải thiện các triệu chứng cơ thể mà GAD gây ra. Các nhóm thuốc phổ biến gồm:

• Loại thuốc kháng lo âu gây buồn ngủ nhóm Benzodiazepin như Lorazepam, Diazepam, Alprazolam, Bromazepam. Hoặc thuốc kháng lo âu nhóm Non-benzodiazepins như Zopiclone, Etifoxine HCL, Sedanxio.
• Các loại thuốc kháng histamin như Hydroxyzine.
• Thuốc chống trầm cảm như Amitriptyline, Imipramine, Paroxetine, Fluoxetine, Fluvoxamine, Citalopram, Mirtazapine, Venlafaxine, Sertraline, Escitalopram.
• Các loại thuốc kết hợp và các thuốc khác như thuốc hỗ trợ gan, thuốc tăng cường nhận thức, thuốc nuôi dưỡng tế bào thần kinh, thuốc ức chế beta.

Liệu pháp tâm lý

Liệu pháp tâm lý đóng một vai trò quan trọng trong phác đồ điều trị rối loạn lo âu, giúp kiểm soát lo âu và điều chỉnh nhận thức của người bệnh về mức độ của sự lo âu.

Các kỹ thuật trị liệu tâm lý được áp dụng gồm:

• Liệu pháp giải thích hợp lý
• Liệu pháp nhận thức hành vi
• Liệu pháp gia đình
• Liệu pháp thư giãn luyện tập
• Vận động trị liệu.

Thời gian điều trị

Thời gian thực hiện phác đồ điều trị rối loạn lo âu thường kéo dài từ một vài tháng đến vài năm. Sau khi các triệu chứng của bệnh nhân ổn định, cần duy trì thêm ít nhất 6 tháng để ngăn ngừa bệnh tái phát.

Một số trường hợp bệnh có nguy cơ cao tái phát buộc phải điều trị kéo dài hoặc thậm chí điều trị liên tục trong nhiều năm.

Biện pháp phòng ngừa chứng rối loạn lo âu

Phòng ngừa rối loạn lo âu có thể được thực hiện thông qua một số biện pháp và thay đổi lối sống để giảm nguy cơ mắc phải bệnh. Dưới đây là một số cách phòng ngừa hiệu quả:

• Học cách xử lý căng thẳng và áp lực trong cuộc sống. Các phương pháp như thiền, yoga, tập thể dục có thể giúp giảm căng thẳng và cải thiện tâm trạng.
• Nếu bạn cảm thấy có dấu hiệu lo âu kéo dài hoặc căng thẳng, hãy tìm sự hỗ trợ từ gia đình, bạn bè hoặc một chuyên gia tâm lý. Đàm phán hoặc tư vấn tâm lý có thể giúp bạn tìm hiểu và xử lý tốt hơn về cảm xúc của mình.
• Tránh sử dụng sản phẩm gây nghiện như thuốc lá, rượu, caffeine và các chất gây nghiện khác, vì chúng có thể gia tăng căng thẳng, lo âu.
• Duy trì một lối sống lành mạnh bằng cách ăn uống cân đối, tập thể dục đều đặn và đảm bảo bạn có đủ giấc ngủ. Dinh dưỡng tốt và việc thường xuyên vận động có thể giúp cải thiện tâm trạng và giảm lo âu.
• Dành thời gian cho các hoạt động thú vị và thư giãn. Hãy tạo ra thời gian cho sở thích của mình và thực hiện những hoạt động mà bạn yêu thích.
• Kiểm tra y tế định kỳ: Thực hiện kiểm tra sức khỏe định kỳ và thăm bác sĩ nếu bạn có các triệu chứng lo âu không thể kiểm soát.
• Hãy thảo luận với người thân và bạn bè về tình trạng tâm lý của bạn. Sự hỗ trợ từ người thân yêu có thể giúp giảm bớt tâm lý lo âu và cải thiện tâm trạng.
• Tìm hiểu về triệu chứng, nguyên nhân và điều trị của GAD có thể giúp bạn nhận biết và xử lý vấn đề này một cách hiệu quả hơn.

Như vậy Nhà thuốc Long Châu vừa chia sẻ tới bạn phác đồ điều trị rối loạn lo âu. Nhớ rằng, rối loạn lo âu có thể ảnh hưởng đến bất kỳ ai và việc phòng ngừa cũng như quản lý căng thẳng có thể giúp bạn giảm nguy cơ mắc bệnh này. Chúc bạn luôn khỏe mạnh!

Xem thêm:

• Rối loạn lo âu chia ly ở trẻ em: Dấu hiệu nhận biết
• Tác dụng phụ của thuốc rối loạn lo âu là gì?