Rối loạn tâm lý tuổi dậy thì: Nguyên nhân, biểu hiện và cách xử lý

Tuổi dậy thì là một giai đoạn quan trọng trong quá trình phát triển của đời người. Đây là thời điểm cơ thể có nhiều thay đổi về hình thái, sinh lý và nội tiết, đồng thời tâm lý cũng có nhiều biến động. Bài viết này sẽ giúp bạn tìm hiểu về nguyên nhân, biểu hiện và cách xử lý rối loạn tâm lý tuổi dậy thì, cũng như lời khuyên cho phụ huynh có con cái bước vào giai đoạn này.

Nguyên nhân gây rối loạn tâm lý tuổi dậy thì

Rối loạn tâm lý tuổi dậy thì có thể có nhiều nguyên nhân khác nhau, bao gồm:

Yếu tố sinh lý

Sự thay đổi nội tiết tố trong cơ thể ở tuổi dậy thì có thể gây ra những biến động tâm trạng, cảm xúc và hành vi. Trẻ có thể cảm thấy bồn chồn, lo lắng, buồn bã, tức giận, hay mất kiểm soát. Ngoài ra, sự phát triển của các bộ phận sinh dục cũng khiến trẻ phải đối mặt với những vấn đề về giới tính, tình dục và thân thể. Trẻ có thể tự ti, mặc cảm hoặc bị áp lực từ bạn bè và xã hội.

Yếu tố tâm lý

Tuổi dậy thì là thời điểm trẻ cần tìm kiếm bản sắc và giá trị của bản thân. Trẻ có thể có những suy nghĩ, quan điểm và thái độ mới, khác biệt với gia đình và xã hội. Trẻ cũng có thể gặp những khó khăn trong việc quản lý cảm xúc, giải quyết xung đột và thích nghi với những thay đổi. Trẻ có thể cảm thấy bị cô lập, hiểu lầm hoặc thiếu sự hỗ trợ và tôn trọng, dễ mắc các bệnh về tâm lý.

Yếu tố xã hội

Tuổi dậy thì là thời điểm trẻ cần mở rộng mối quan hệ với bạn bè, đồng nghiệp và cộng đồng. Trẻ có thể gặp những áp lực, thách thức và cạnh tranh trong học tập và giao tiếp. Trẻ cũng có thể bị ảnh hưởng bởi những yếu tố tiêu cực như bạo lực, lạm dụng, bắt nạt hay nghiện ngập. Trẻ có thể cảm thấy bị mất quyền lựa chọn, bị kiểm soát, hoặc bị bỏ rơi.

Biểu hiện rối loạn tâm lý tuổi dậy thì

Rối loạn tâm lý tuổi dậy thì có thể có nhiều biểu hiện khác nhau, tùy thuộc vào mức độ, loại và nguyên nhân của rối loạn. Một số biểu hiện phổ biến là:

Biểu hiện về cảm xúc

Trẻ có thể có những cảm xúc mạnh mẽ, thất thường và khó kiểm soát như cảm giác buồn, lo lắng, sợ hãi, tức giận hay hưng phấn. Trẻ có thể có những suy nghĩ tiêu cực, bi quan, hay tự hủy hoại, như suy nghĩ tự tử, tự hại, hay bỏ cuộc. Trẻ có thể có những hành vi nguy hiểm, bất thường và khó lý giải như uống rượu, hút thuốc hay dùng ma túy.

Biểu hiện về hành vi

Trẻ có thể có những biểu hiện rối loạn hành vi như thách thức, chống đối và bất hợp tác, không tuân thủ quy tắc, không nghe lời hay gây gổ đánh nhau. Trẻ có thể có những hành vi trốn tránh, rút lui và xa lánh, như không tham gia hoạt động, không giao tiếp hay cô đơn. Trẻ có thể có những hành vi thay đổi đột ngột như thay đổi phong cách ăn mặc, thói quen, sở thích.

Biểu hiện về học tập

Trẻ có thể có những khó khăn, suy giảm và mất hứng thú trong học tập, như không chú ý, không hoàn thành bài tập, hay không tham gia lớp học. Trẻ có thể có điểm số, kết quả và thành tích thấp, như không đạt chuẩn, không đỗ, hay không tốt nghiệp. Trẻ có thể có những mâu thuẫn, xung đột và bất hòa với thầy cô, bạn bè và đồng nghiệp trong trường học, như không tôn trọng, không hợp tác, hay bị bắt nạt.

Lời khuyên cho phụ huynh có con cái bước vào tuổi dậy thì

Phụ huynh có vai trò quan trọng trong việc phòng ngừa và xử lý rối loạn tâm lý tuổi dậy thì của con cái. Dưới đây là một số lời khuyên cho phụ huynh có con cái bước vào tuổi dậy thì:

• Phụ huynh cần quan sát và theo dõi sức khỏe, tâm trạng và hành vi của con cái. Phụ huynh cần đưa con cái đi khám và điều trị khi có dấu hiệu bất thường, nghi ngờ, hay lo lắng. Phụ huynh cần hợp tác và hỗ trợ con cái trong quá trình chăm sóc, uống thuốc hay trị liệu. Phụ huynh cần tôn trọng và bảo vệ quyền riêng tư, bí mật và sự lựa chọn của con cái.
• Phụ huynh cần khuyến khích và hỗ trợ con cái trong việc giải quyết vấn đề, cải thiện tâm trạng và phát triển kỹ năng sống. Phụ huynh cần tạo điều kiện và cung cấp nguồn lực cho con cái thực hiện các hoạt động bổ ích, sáng tạo, và thư giãn. Phụ huynh cần gợi ý và hướng dẫn con cái áp dụng các phương pháp giảm căng thẳng, thư giãn và tĩnh tâm. Phụ huynh cần khẳng định và động viên con cái về những điều tích cực, mục tiêu và giá trị của bản thân.
• Phụ huynh cần giao tiếp và lắng nghe con cái về cảm xúc, suy nghĩ và vấn đề của con cái. Phụ huynh cần tạo không khí thoải mái, thân thiện và tin cậy cho con cái chia sẻ và nói chuyện. Phụ huynh cần cung cấp và tìm kiếm sự hỗ trợ, động viên và khuyên bảo cho con cái từ những người có kinh nghiệm, chuyên môn hay uy tín. Phụ huynh cần thể hiện và tôn trọng quan điểm, cảm xúc, nhu cầu của bản thân và con cái.

Cách xử lý khi trẻ bị rối loạn tâm lý tuổi dậy thì

Xử lý rối loạn tâm lý tuổi dậy thì là một quá trình quan trọng đòi hỏi sự hiểu biết, tôn trọng và hỗ trợ từ gia đình, người thân, cũng như các chuyên gia tâm lý.

• Gia đình, bạn bè nên thể hiện sự tôn trọng, sẵn sàng lắng nghe và không đánh giá hoặc phê phán trẻ.
• Tạo cơ hội cho người trẻ thể hiện cảm xúc và chia sẻ về những khó khăn tâm lý mà họ đang gặp phải. Việc này có thể giúp họ cảm thấy được quan tâm và có sự hiểu biết từ người xung quanh.
• Nếu rối loạn tâm lý tuổi dậy trở nên nghiêm trọng hoặc kéo dài, việc tìm kiếm sự giúp đỡ từ chuyên gia tâm lý là quan trọng. Những chuyên gia này có thể cung cấp các phương pháp tâm lý, tư vấn và hỗ trợ cần thiết.
• Gia đình và người thân cần hiểu rõ về các biểu hiện và thay đổi tâm lý thường gặp trong tuổi dậy. Điều này giúp họ có sự hỗ trợ và tư vấn phù hợp cho con trẻ.
• Khuyến khích con trẻ duy trì lối sống lành mạnh bằng cách tập thể dục, ăn uống cân đối, ngủ đủ giấc và tạo ra thời gian cho sở thích cá nhân.
• Xây dựng tâm lý, suy nghĩ tích cực thông qua việc thực hiện chiến dịch về tâm lý, thường xuyên tạo cơ hội cho niềm vui, sự sáng tạo và mục tiêu trong cuộc sống.
• Không để người trẻ cô đơn và cách ly. Khuyến khích họ tham gia vào các hoạt động xã hội, gặp gỡ bạn bè và xây dựng mối quan hệ xã hội lành mạnh.
• Liên tục theo dõi tình hình tâm lý của người trẻ và thay đổi phương pháp xử lý nếu cần thiết.

Rối loạn tâm lý tuổi dậy thì là một vấn đề nghiêm trọng, cần được quan tâm và xử lý kịp thời. Bài viết này đã giúp bạn hiểu rõ hơn về rối loạn tâm lý tuổi dậy thì, cũng như cung cấp cho bạn một số lời khuyên và hướng dẫn để phòng ngừa và hỗ trợ con cái của bạn trong giai đoạn này.

Xem thêm:

• Đặc điểm tâm lý trẻ sống xa cha mẹ: Cần hiểu để biết cách can thiệp
• Các giai đoạn phát triển tâm lý theo lứa tuổi của trẻ từ 0 đến 16 tuổi