Sắc tố da là gì? Thay đổi sắc tố da cảnh báo bệnh gì?

Sự biến động các sắc tố ở da sẽ làm cho làn da trở nên không đều màu. Mặc dù phần lớn các trường hợp rối loạn sắc tố làn da đều lành tính nhưng lại ảnh hưởng đến thẩm mỹ và làm người bệnh e ngại khi giao tiếp. Bài viết sau của Nhà thuốc Long Châu sẽ giúp bạn tìm hiểu những thông tin cơ bản về sắc tố da và những căn bệnh liên quan đến sự thay đổi sắc tố.

Thông tin cần biết về sắc tố da

Màu sắc của tóc, da, màng nhầy và võng mạc mắt được quyết định bởi sắc tố. Các sắc tố này xuất hiện bắt nguồn từ sự lắng đọng của melanin. Melanin được sản xuất ra từ những tế bào melanocytes.

Thế nào là sắc tố da?

Sắc tố da là màu da tự nhiên của mỗi người. Màu da phụ thuộc vào những sắc tố melanin. Melanin cung cấp lớp bảo vệ tự nhiên cho làn da nhằm chống lại những ảnh hưởng gây ra bởi tia cực tím.

Melanin gồm 2 loại:

• Eumelanin: Loại sắc tố này đặc trưng bởi màu đen hoặc nâu sẫm. Những người sở hữu nhiều Eumelanin thường có màu da xỉn, mờ.
• Pheomelanin (hay còn gọi là Melanin đỏ): Loại sắc tố này thường được tìm thấy ở người có làn da trắng hoặc tóc màu đỏ. Pheomelanin không có tác dụng bảo vệ da chống lại tia UV. Thay vào đó, quá trình tổng hợp Pheomelanin sẽ tạo ra các gốc tự do tấn công làn da.

Tỷ lệ 2 loại melanin trong cơ thể mỗi người là không giống nhau. Do đó, màu da tự nhiên và độ rám nắng khi tiếp xúc với ánh nắng mặt trời của mỗi người cũng khác nhau.

Các sắc tố da được hình thành như thế nào?

Sắc tố của làn da là kết quả của quá trình gồm 4 giai đoạn sau:

• Giai đoạn 1: Quá trình khởi tạo sắc tố của da được kích thích nhờ tia cực tím cùng với các hoạt chất trung gian sinh học (tồn tại trong tế bào da).
• Giai đoạn 2: Các melanin được sản xuất ra bởi các melanocytes.
• Giai đoạn 3: Melanin được đưa đến tầng biểu bì của da.
• Giai đoạn 4: Thông qua quá trình liên tục đổi mới những tế bào nằm trong lớp biểu bì, những melanin sẽ được vận chuyển đến bề mặt da.

Thay đổi sắc tố da gây ra các bệnh gì?

Sự thay đổi hay rối loạn sắc tố da là tình trạng da có màu sáng hơn hoặc tối hơn nhiều so với bình thường thường. Hai trường hợp thay đổi sắc tố làn da phổ biến nhất là tăng và giảm sắc tố.

Tình trạng tăng sắc tố da

Tình trạng tăng sắc tố làn da thường xảy ra do một số nguyên nhân như: Da tiếp xúc với ánh nắng, thay đổi nội tiết tố hoặc do di truyền... Một số bệnh lý khác như hemochromatosis hay xơ gan ứ mật làm cho màu da trở nên sẫm màu hơn so với thông thường.

Ngoài ra, một số hoạt chất có trong thuốc cũng có thể ảnh hưởng lên làn da, khiến sắc tố da rối loạn và trở nên sẫm màu hơn. Một số trường hợp tăng sắc tố có thể cải thiện theo hướng tích cực sau một thời gian nhưng cũng có những trường hợp phải sống chung vĩnh viễn với tình trạng này.

Những vấn đề tăng sắc tố trên da phổ biến nhất gồm:

• Nám: Tình trạng nám da thường xuất hiện khi nội tiết tố bị thay đổi, chủ yếu gặp ở phụ nữ mang thai và trong giai đoạn tiền mãn kinh. Nám thường xuất hiện trên da mặt, vùng bụng hoặc nhiều vùng da khác.
• Sạm nắng: Đây là tình trạng các vết đốm nâu xuất hiện ở những vùng da thường xuyên tiếp xúc với ánh nắng.
• Thâm mụn: Da bị tổn thương do mụn sẽ gặp tình trạng tăng sắc tố, còn gọi là thâm da.

Tình trạng giảm sắc tố da

Tình trạng giảm sắc tố làn da thường tương ứng với việc suy giảm số lượng melanin trong cơ thể. Dưới đây là một số bệnh lý liên quan đến tình trạng giảm sắc tố ở da:

• Bạch biến: Đây là một loại bệnh lý tự miễn, trong đó các tế bào tạo sắc tố trên da bị tổn thương. Khi mắc bệnh này, làn da của người bệnh sẽ xuất hiện những mảng da có màu trắng bất thường, làm giảm tính thẩm mỹ.
• Bạch tạng: Bệnh này xảy ra khi loại enzyme chuyên sản xuất ra melanin bị mất đi. Khi đó, cơ thể không thể tạo ra đầy đủ những loại sắc tố của da như bình thường. Bệnh này thường xảy ra với những người da trắng hơn. Không chỉ có làn da trắng bất thường, bệnh nhân bạch tạng còn có cả tóc trắng hay lông mi trắng...

Bên cạnh đó, có một số tình trạng khác liên quan đến sự thay đổi sắc tố làn da gồm: Lang ben, vảy nến, viêm da cơ địa dị ứng... Các bệnh lý này đều cần điều trị trong thời gian dài mới có hiệu quả phục hồi.

Thay đổi sắc tố da điều trị thế nào?

Mặc dù các bệnh về sắc tố da đa số đều lành tính nhưng lại gây ảnh hưởng đến ngoại hình của người bệnh nên ít nhiều ảnh hưởng đến cuộc sống của họ. Vậy làm thế nào để phòng ngừa và điều trị tình trạng thay đổi hay rối loạn sắc tố của da?

Phương pháp điều trị rối loạn về sắc tố làn da được tiến hành dựa vào nguyên nhân và mức độ nghiêm trọng của bệnh. Những trường hợp bị tăng sắc tố có thể được chữa trị bởi những phương pháp sau:

• Cân bằng nội tiết tố cơ thể;
• Dùng các loại kem bôi ngoài da giúp ức chế sự phát triển của một số loại enzyme, từ đó sẽ hạn chế quá trình sản xuất quá mức các sắc tố của làn da.
• Thuốc uống theo đơn của bác sĩ;
• Điều trị với biện pháp laser;
• Sử dụng liệu pháp ánh sáng.

Những bệnh nhân bị giảm sắc tố của da (gồm bạch biến hoặc bạch tạng) có thể sử dụng các biện pháp thẩm mỹ để che đi những khuyết điểm này. Một số loại thuốc có corticosteroid cũng giúp kiểm soát quá trình tiến triển của bệnh. Bên cạnh đó, liệu pháp ánh sáng cũng là một phương pháp được nhiều người áp dụng khi bị giảm sắc tố làn da.

Làm thế nào để phòng ngừa rối loạn sắc tố da?

Tất cả mọi người đều có thể bị rối loạn sắc tố da nếu không có biện pháp bảo vệ làn da một cách hợp lý. Dưới đây là một số cách đơn giản và những lưu ý quan trọng bạn có thể tham khảo để bảo vệ làn da:

• Ăn uống đủ chất dinh dưỡng, ưu tiên các loại hoa quả và rau xanh... Uống đủ nước để tăng cường sức khỏe của làn da. Giảm ăn uống các loại thực phẩm cay nóng, nhiều dầu mỡ...
• Không lạm dụng các chất kích thích.
• Ngủ đúng giờ và đủ giấc, hạn chế hết mức tình trạng bị căng thẳng kéo dài.
• Thoa kem chống nắng thường xuyên và che chắn kỹ khi ra ngoài.
• Lựa chọn những dòng mỹ phẩm chính hãng, đảm bảo chất lượng và phù hợp với đặc điểm làn da của mình.
• Những trường hợp cần sử dụng thuốc có tác dụng tăng hoặc giảm melanin cần tham khảo ý kiến bác sĩ trước. Chỉ sử dụng theo chỉ định của bác sĩ, không tự ý uống thuốc để tránh tác dụng phụ không đáng có.
• Trong quá trình dùng thuốc điều trị, nếu phát hiện hiện tượng tăng hoặc giảm sắc tố của da thì bạn nên liên hệ với bác sĩ chuyên khoa để có hướng xử lý phù hợp.

Trên đây là những thông tin cơ bản về sắc tố da và những loại bệnh phát sinh khi có sự thay đổi về các sắc tố này. Bất kỳ ai cũng có thể gặp phải tình trạng thay đổi sắc tố làn da, dẫn đến tình trạng bệnh lý về da liễu. Do đó, nếu nhận thấy làn da có dấu hiệu bất thường, bạn hãy theo dõi chặt chẽ và thăm khám bác sĩ nếu cần.

Xem thêm:

• Quy trình chăm sóc da mặt trong 1 tuần
• Da bị mất sắc tố phải làm sao?
• Tăng sắc tố da là gì có điều trị được không?