Siêu âm Doppler màu là gì? Được ứng dụng trong các trường hợp nào?

Sự phát triển của công nghệ hiện đại đã cho ra đời nhiều phương pháp siêu âm trong đó có cả siêu âm Doppler màu. Đây là kỹ thuật chẩn đoán hình ảnh có nhiều ưu điểm vượt trội và đang được ứng dụng rộng rãi hiện nay. Vậy siêu âm Doppler là gì, được ứng dụng để chẩn đoán bệnh lý gì?

Siêu âm Doppler màu là gì?

Trong các hình thức siêu âm hiện đại và phổ biến hiện nay, có thể kể đến siêu âm 4D, siêu âm 5D và siêu âm Doppler. Trong đó, siêu âm Doppler là kỹ thuật siêu âm có độ chính xác cao nhất và dễ quan sát. Do hình ảnh siêu âm có màu, người ta cũng thường gọi là siêu âm Doppler màu.

Có 4 kiểu siêu âm Doppler: Siêu âm doppler liên tục, siêu âm Doppler năng lượng, siêu âm Doppler xung và siêu âm Doppler màu. Siêu âm Doppler màu là một kỹ thuật chẩn đoán hình ảnh dựa vào nguyên lý của hiệu ứng Doppler nhằm khảo sát bất cứ dòng chảy nào bên trong cơ thể người. Khi một chùm tia siêu âm được phát đi gặp một vật sẽ phản hồi âm, nếu khoảng cách tương đối giữa nguồn phát và vật thay đổi, tần số của chùm siêu âm phản hồi sẽ thay đổi so với tần số của chùm siêu âm phát đi.

Trong quá trình siêu âm Doppler, bác sĩ đặt đầu dò lên da của người được siêu âm và di chuyển trên vị trí cần kiểm tra. Các sóng âm từ đầu dò phát ra dội lại các vật thể chuyển động và phản xạ tạo ra hình ảnh bên trong cơ thể người. Máy siêu âm sẽ tổng hợp và hiển thị hình ảnh trên màn hình dưới dạng các dạng sóng phổ khác nhau, các màu sắc hoặc tín hiệu âm thanh có thể nghe được.

Ứng dụng của siêu âm Doppler màu

Là kỹ thuật siêu âm hiện đại hiện nay, siêu âm Doppler màu được sử dụng rộng rãi trong nhiều trường hợp cụ thể gồm:

• Tầm soát sức khỏe thai nhi, đánh giá tuần hoàn nuôi dưỡng thai, tuần hoàn tử cung-nhau, tầm soát tiền sản giật ở mẹ…;
• Kiểm tra những bất thường mạch máu như suy giãn tĩnh mạch, hẹp động mạch, huyết khối động tĩnh mạch…;
• Phát hiện tình trạng bệnh nhân bị xơ vữa động mạch;
• Đánh giá tuần hoàn của các khối u, phát hiện khối u mạch máu ở chân;
• Đánh giá các tạng ghép như ghép gan, ghép thận,…;
• Đặc biệt, siêu âm Doppler màu có ý nghĩa quan trọng trong siêu âm thai nhi. Phương pháp siêu âm này thường được tiến hành nhằm phát hiện tình trạng sức khỏe và phát triển thai nhi thông qua đo lượng máu, sinh dưỡng và oxy trong từng bộ phận của thai nhi. Đồng thời, bác sĩ có thể đề phòng và kịp thời xử lý nếu xảy ra những trường hợp bất thường, cụ thể là các bệnh lý về tim ở thai nhi.

Bên cạnh đó, siêu âm Doppler màu còn là hình thức kiểm tra, phát hiện ra một số bệnh mà các hình thức khác không thể làm được, cụ thể gồm các trường hợp:

• Phát hiện tình trạng phình động mạch chủ ở bụng (phình mạch máu);
• Kiểm tra chức năng, cấu trúc tim, phát hiện các bệnh lý về tim như hở van tim, khuyết van tim, thông liên thất, thông liên nhĩ…;
• Phát hiện trường hợp có khả năng bị tắc mạch máu.

Siêu âm Doppler màu thai nhi khi nào?

Siêu âm Doppler màu là kỹ thuật thăm khám rất quan trọng trong quá trình theo dõi, đánh giá sự phát triển của thai nhi. Nhưng trong trường hợp nào và khi nào cần siêu âm Doppler màu thai nhi? Bác sĩ sẽ chỉ định phương pháp này khi:

• Người mẹ đang chạy thận nhân tạo, mắc các bệnh lý như xơ gan;
• Thai phụ có chỉ số BMI thấp hoặc cao, thai nhi bị ảnh hưởng kháng thể RH;
• Đánh giá các bệnh lý về tim ở thai nhi.

Ngoài ra, bác sĩ cũng chỉ định tiến hành siêu âm Doppler màu thai nhi trong một số trường hợp khác. Do đó, khi có ý định thực hiện siêu âm Doppler màu, mẹ bầu cần đến bệnh viện để được bác sĩ thăm khám, tư vấn từng trường hợp cụ thể có thể siêu âm.

Ưu điểm siêu âm Doppler màu là gì?

Hình thức siêu âm Doppler màu được ứng dụng phổ biến vì hiện tại đây là kỹ thuật siêu âm hiện đại và có nhiều ưu điểm gồm có:

• Dễ dàng thực hiện siêu âm nhiều lần và mức chi phí vừa phải với mọi đối tượng;
• Đây là phương pháp siêu âm an toàn, không gây đau đớn và gây chảy máu đối với người được siêu âm;
• So với các hình thức siêu âm khác, kết quả siêu âm Doppler màu có độ chính xác cao cho phép bác sĩ dễ dàng chẩn đoán và phát hiện bệnh tốt hơn;
• Siêu âm có khả năng phát hiện các vấn đề xảy ra trong huyết động dòng máu, giải phẫu Mode B.

Tuy nhiên, độ chính xác của kết quả siêu âm cũng tùy thuộc vào trình độ chuyên môn, kinh nghiệm của bác sĩ đọc kết quả. Do vậy, người bệnh cần siêu âm thì nên tìm đến cơ sở y tế uy tín để thực hiện.

Quy trình thực hiện kỹ thuật siêu âm Doppler màu thế nào?

Sau đây là một số trường hợp áp dụng kỹ thuật siêu âm Doppler màu:

Siêu âm Doppler màu ở động mạch chủ bụng

Chuẩn bị:

Người bệnh bắt buộc nhịn ăn tối thiểu 7 tiếng để hình ảnh siêu âm đạt hiệu quả tốt nhất. Vì vậy, nếu sợ phải nhịn ăn quá lâu, người bệnh nên đặt lịch siêu âm vào buổi sáng để giảm cảm giác khó chịu. Buổi tối trước ngày siêu âm, người bệnh nên ăn nhẹ và dùng thức ăn dễ tiêu hóa.

Thực hiện:

Bác sĩ tiến hành siêu âm khi người bệnh trong tư thế nằm ngửa. Do bác sĩ cần đo chính xác đường kính trước - sau của động mạch nhằm xác định có tình trạng đang bị co hoặc phình động mạch chủ bụng hay không nên thời gian diễn ra quá trình siêu âm có thể kéo dài. Với một số trường hợp cá biệt, do người bệnh có mỡ và thành bụng dày, bị đầy hơi nên đầu dò siêu âm khó thu sóng về. Bác sĩ có thể đề nghị bệnh nhân đổi tư thế nằm nghiêng sang một bên để kiểm tra gan, lách và thận.

Siêu âm Doppler màu ở động mạch chi dưới

Chuẩn bị:

Bệnh nhân không nên vận động quá sức trước khi siêu âm để đạt được kết quả chính xác nhất.

Thực hiện:

Bác sĩ hướng dẫn bệnh nhân nằm ngửa, duỗi thẳng người và thả lỏng hai chân. Bác sĩ bắt đầu kiểm tra từ phần đùi xuống tới cẳng chân. Bác sĩ có thể yêu cầu người bệnh gấp chân, xoay chân về phía bác sĩ để hỗ trợ tốt nhất cho quá trình siêu âm.

Siêu âm Doppler màu ở hệ động mạch cảnh

Chuẩn bị:

Với trường hợp này, người bệnh hầu như không cần chuẩn bị gì.

Thực hiện:

Bệnh nhân nằm ngửa và thả lỏng toàn bộ cơ thể. Bác sĩ ngồi hoặc đứng phía bên phải bệnh nhân và dùng một loại đầu dò đặc biệt tiến hành siêu âm. Để khám động mạch cảnh trong và ngoài, đầu dò thường bắt đầu khảo sát từ cổ tới góc hàm. Qua kết qua siêu âm Doppler màu, bác sĩ có thể đánh giá thêm tình trạng xơ vữa động mạch nếu có.

Tóm lại, siêu âm Doppler màu là phương pháp thăm khám, chẩn đoán hiện đại và có nhiều ưu điểm khi ứng dụng trong nhiều trường hợp khác nhau. Khi có vấn đề về sức khỏe, người bệnh hãy đến bệnh viện để được bác sĩ thăm khám và chỉ định siêu âm nếu cần.

Xem thêm: 

• Siêu âm Doppler tim là gì? Kết quả siêu âm cho thấy điều gì?
• Siêu âm Doppler dương vật là gì? Có thể phát hiện những bệnh lý gì?