Sulfonylurea: Thuốc điều trị bệnh đái tháo đường loại 2 cho người lớn

Bạn sẽ thường bắt gặp thuốc Sulfonylurea được chỉ định trong điều trị bệnh đái tháo đường loại 2 cho người lớn. Nhưng không phải ai cũng biết về tác dụng và cách dùng loại thuốc này như thế nào, có gặp tác dụng phụ nào không, khi dùng thuốc cần lưu ý gì? Hãy tham khảo bài viết sau để tìm lời giải đáp.

Bệnh đái tháo đường và thuốc biệt dược Sulfonylurea 

Đái tháo đường là tình trạng rối loạn chuyển hóa, đặc trưng với biểu hiện là lượng đường trong máu luôn cao hơn so với bình thường. Nguyên nhân là do cơ thể đề kháng với insulin, thiếu hụt về tiết insulin hoặc hoặc cả 2, dẫn đến rối loạn về chuyển hóa đường, mỡ, đạm, chất khoáng. Về phân loại, bệnh gồm có đái tháo đường loại 1, đái tháo đường loại 2 và đái tháo đường thai kỳ.

Hiện nay, có khá nhiều nhóm thuốc hạ đường huyết được dùng trong điều trị bệnh tiểu đường, trong đó có Sulfonylurea. Sulfonylurea hay còn có tên gọi là các sulfamid hạ đường huyết thuộc nhóm thuốc trong điều trị cho bệnh nhân đái tháo đường loại 2. 

Thuốc biệt dược Sulfonylurea hiện nay đã có 3 thế hệ: 

• Thế hệ thứ nhất xuất hiện vào những năm 1950 với các hoạt chất của Sulfonylureas như acetohexamide, carbutamid, chlorpropamide, tolbutamide. 
• Thế hệ thứ hai xuất hiện vào những năm 1980 với thành phần glipizide, glibenclamide, gliclazide, glyburide. 
• Thế hệ thứ ba xuất hiện vào những năm 2000 với thành phần glimepiride.

Tác dụng của thuốc Sulfonylurea

Sulfonylurea là một nhóm các loại thuốc được dùng để điều trị bệnh tiểu đường loại 2 cho người lớn. Tác dụng của Sulfonylurea là thông qua kích thích giải phóng insulin từ các tế bào beta của tuyến tụy để làm giảm lượng đường trong máu. Hoạt động của thuốc tùy thuộc vào sự xuất hiện của các tế bào beta hoạt động, do đó Sulfonylurea không tác dụng ở những người mắc bệnh tiểu đường loại 1.

Một số tác dụng khác của thuốc đã được phê duyệt dù không được liệt kê trên nhãn thuốc và bác sĩ có thể chỉ định bạn dùng. Tuy nhiên, bạn chỉ sử dụng thuốc Sulfonylurea để điều trị một số bệnh lý khác khi bác sĩ chỉ định.

Chỉ định và chống chỉ định dùng thuốc Sulfonylurea

Thuốc Sulfonylurea được chỉ định cho các đối tượng sau:

• Người lớn bệnh đái tháo đường loại 2, trong trường hợp không thể kiểm soát được hàm lượng đường huyết thông qua chế độ ăn, giảm cân, luyện tập.
• Bệnh nhân mắc đái tháo đường cùng lúc với béo phì, đề kháng insulin hoặc sử dụng hợp chất metformin không có tác dụng, tình trạng dung nạp kém hoặc có chỉ định với metformin.
• Bệnh nhân có đề kháng insulin không có khả năng vượt trội so với những bệnh nhân có cân nặng nằm trong ngưỡng bình thường bị thiếu hụt insulin.

Thuốc Sulfonylurea cũng có thể chống chỉ định với các đối tượng như:

• Người bệnh đái tháo đường thiếu hụt insulin trong tình trạng phụ thuộc insulin.
• Trẻ vị thành niên.
• Người bị nhiễm toan ceton hoặc tiền hôn mê.
• Người bị hôn mê do đái tháo đường.
• Người bị suy thận.
• Người bị suy gan nặng.
• Khi sử dụng thuốc Sulfonylurea có nguy cơ hạ đường huyết và quá liều. 
• Những người bệnh có rối loạn chuyển hóa porphyrin ở gan có thể gặp nguy cơ đợt cấp tính khi sử dụng thuốc Sulfonylurea. 
• Những người bệnh quá mẫn cảm với nhóm thuốc Sulfamid như kháng khuẩn, hạ đường huyết, lợi tiểu,...

Cách sử dụng thuốc Sulfonylurea

Thời gian tác dụng của đa số thuốc Sulfonylurea khá dài nên người bệnh chỉ cần sử dụng thuốc 2 lần/ngày hoặc thậm chí 1 lần/ngày. Trong trường hợp quên liều thuốc, người bệnh nên sử dụng liều kế tiếp và không nên sử dụng liều quên. Vì khi người bệnh tăng liều sử dụng thuốc có thể gây ra các tác dụng gây hại cho sức khỏe.

Để tránh tình trạng hạ đường huyết, nên sử dụng thuốc Sulfonylurea trong hoặc sau bữa ăn. Với trường hợp sử dụng thuốc 1 lần/ngày, người bệnh nên uống thuốc vào buổi sáng.

Ngoài ra, do thuốc Sulfonylurea có thể khiến người bệnh nhạy cảm với ánh sáng nên khi sử dụng thuốc người bệnh cần bảo vệ da cẩn thận khi ra nắng.

Nên uống thuốc Sulfonylurea nguyên viên, nếu người bệnh nhai thuốc trước khi uống sẽ ảnh hưởng đến tác dụng của thuốc vì thuốc được bào chế ở dạng phóng thích kéo dài.

Các tác dụng phụ khi sử dụng thuốc Sulfonylurea

Khi sử dụng thuốc Sulfonylurea, người bệnh có thể gặp các tác dụng phụ không mong muốn với các triệu chứng như đổ mồ hôi nhiều, run tay chân, hạ đường huyết có đánh trống ngực, nhịp tim nhanh,... Những biểu hiện này thường xuất hiện khi bệnh nhân đang bị đói và thường gặp vào buổi chiều. 

Ngoài ra, một số tác dụng phụ khác có thể xảy ra như:

Tăng cân: Dùng thuốc Sulfonylurea có khả năng tăng cân đáng kể từ 1 - 4kg. Tác dụng phụ này có khả năng xảy ra với glinides, insulin. Trong các nghiên cứu cho thấy bệnh nhân có thể tăng cân nhiều hơn khi được điều trị với Sulfonylurea so với bệnh nhân đang thực hiện chế độ ăn kiêng. Tình trạng tăng cân do thuốc Sulfonylureas gây ra thường ổn định sau 3 hoặc 4 năm đầu tiên khi điều trị bằng insulin.

Hạ đường huyết: Tình trạng hạ đường huyết do các loại thuốc Sulfonylurea khác nhau gây ra chủ yếu liên quan đến thời gian tác dụng, cũng như liều lượng sử dụng thuốc và ái lực với thụ thể SUR trên tế bào beta ở đảo tuỵ.

Một số phản ứng hiếm gặp: Thuốc Sulfonylurea có thể gây ra một trong các tình trạng như dị ứng trên da, nổi mề đay, rối loạn tiêu hóa, hội chứng Lyell, mẫn cảm với ánh sáng, vàng da, giảm tiểu cầu, bạch cầu, mất bạch cầu hạt, viêm gan, hạ natri máu.

Một vài lưu ý khi dùng thuốc Sulfonylurea

Khi đang sử dụng thuốc Sulfonylurea, người bệnh có nguy cơ cao bị hạ đường huyết do tình trạng thiếu ăn, ăn uống không đều đặn, suy dinh dưỡng, uống rượu bia hoặc hoạt động thể lực với cường độ cao. Do đó, khi sử dụng thuốc Sulfonylurea, người bệnh nên xây dựng chế độ ăn uống đầy đủ và lành mạnh.

Những đối tượng nên tránh sử dụng thuốc Sulfonylurea có thời gian bán thải dài hoặc thuốc có dạng giải phóng kéo dài gồm người bệnh cao tuổi, cơ thể suy yếu, những người mắc tình trạng suy thượng thận hoặc tuyến yên, rối loạn chức năng tuyến giáp, đặc biệt người nhạy cảm với các tác dụng hạ đường huyết của thuốc điều trị đái tháo đường. Nên áp dụng liều khởi đầu với hàm lượng thấp hơn khi áp dụng liều điều trị cho những đối tượng này.

Bảo quản thuốc

Bạn nên bảo quản thuốc Sulfonylurea ở nhiệt độ phòng, tránh ánh sáng và tránh ẩm. Không bảo quản thuốc trong ngăn đá hoặc trong phòng tắm.

Không nên vứt thuốc vào đường ống dẫn nước hoặc toilet hoặc trừ khi có yêu cầu. Thay vào đó, hãy bỏ thuốc đúng cách khi thuốc không thể sử dụng hay quá hạn. 

Nhìn chung, Sulfonylurea là nhóm thuốc sử dụng trong quản lý, điều trị bệnh đái tháo đường loại 2 dành cho người lớn. Để đảm bảo hiệu quả trong điều trị và tránh gặp các tác dụng phụ không mong muốn, người dùng cần tuân theo đúng chỉ dẫn của bác sĩ.