Tác hại của xem tivi đối với trẻ em nhiều cha mẹ không ngờ tới

Chiếc tivi có thể giúp cha mẹ “giữ con ngoan” trong chốc lát, nhưng cái giá phải trả đã khiến không ít cha mẹ phải hối hận. Nhiều phụ huynh chưa nhận ra rằng, việc cho trẻ xem tivi quá sớm và quá nhiều ảnh hưởng sâu sắc đến khả năng phát triển ngôn ngữ, tư duy và cảm xúc của trẻ.

Bài viết này sẽ giúp bạn nhận diện rõ những tác hại của xem tivi đối với trẻ em, từ đó có giải pháp khoa học, hợp lý và hiệu quả hơn trong việc nuôi dạy con.

Tác hại của xem tivi đối với trẻ em

Việc cho trẻ em tiếp xúc với tivi từ sớm đã trở nên phổ biến trong xã hội hiện đại. Có nhiều bậc phụ huynh còn chưa thực sự bận tâm đến những tác hại của việc xem tivi quá nhiều với trẻ em.

Xem tivi nhiều ảnh hưởng đến sự phát triển não bộ

Khi trẻ xem tivi quá nhiều, khả năng tập trung và duy trì sự chú ý trong thời gian dài sẽ bị suy giảm đáng kể. Thay vì rèn luyện sự chú ý thông qua chơi, đọc sách hay tương tác thực tế, trẻ lại quen với hình ảnh và âm thanh “mì ăn liền” trên màn hình. 

ivi chỉ cung cấp thông tin một chiều mà không có sự phản hồi nên trẻ khó có cơ hội luyện tập ngôn ngữ hay hình thành tư duy mạch lạc. Điều này có thể dẫn đến tình trạng chậm phát triển ngôn ngữ, phát âm không rõ, thậm chí ngọng hoặc nói ít.

Rối loạn cảm xúc và hành vi

Xem tivi quá mức có thể dẫn đến mất cân bằng cảm xúc và hành vi của trẻ. Nhiều trẻ dễ cáu gắt, bướng bỉnh, phản ứng tiêu cực nếu bị ngắt quãng khi đang xem. Thói quen xem tivi quá nhiều mỗi ngày lâu dần sẽ khiến trẻ mất khả năng tự điều chỉnh cảm xúc. Một số trẻ không thể tự chơi hay giải trí khi không có màn hình, bị lệ thuộc vào tivi để cảm thấy vui vẻ hoặc bình tĩnh.

Ảnh hưởng đến giấc ngủ và đồng hồ sinh học

Một trong những tác hại của xem tivi đối với trẻ em là giấc ngủ và nhịp sinh học của trẻ bị ảnh hưởng. Nghiên cứu cho thấy, ánh sáng xanh từ màn hình tivi có thể ức chế melatonin, làm trì hoãn giấc ngủ và giảm chất lượng ngủ. Việc liên tục bị kích thích bởi ánh sáng, âm thanh từ tivi cũng khiến hệ thần kinh của trẻ khó thư giãn, ảnh hưởng đến giấc ngủ.

Hậu quả là trẻ ngủ muộn, ngủ không sâu hoặc dễ giật mình, dẫn đến mệt mỏi. Giấc ngủ kém chất lượng kéo dài sẽ ảnh hưởng tiêu cực đến sự phát triển trí não, khả năng ghi nhớ và tâm trạng của trẻ.

Nguy cơ béo phì và các bệnh chuyển hóa

Trẻ ngồi lâu trước tivi đồng nghĩa với việc giảm đáng kể thời gian vận động thể chất. Lối sống ít vận động kéo dài sẽ khiến quá trình trao đổi chất chậm lại, gia tăng nguy cơ thừa cân, béo phì và các bệnh chuyển hóa.

Hiện tượng ăn không kiểm soát khi xem tivi thường xuất hiện và có thể dẫn đến tăng cân. Các quảng cáo thực phẩm nhiều calo càng làm tăng thói quen ăn vặt. Theo nghiên cứu với hơn 10.000 trẻ mẫu giáo, xem tivi 1 - 2 giờ/ngày làm tăng 43 - 47 % nguy cơ béo phì so với xem dưới 1 giờ.

Giảm gắn kết gia đình

Khi thời gian trước màn hình chiếm phần lớn trong ngày của trẻ, sự tương tác giữa con và cha mẹ sẽ ngày càng ít đi. Trẻ dần trở nên xa cách, ít chia sẻ, thiếu gắn bó về mặt cảm xúc với cha mẹ.

Nên làm gì để trẻ hạn chế xem tivi?

Khi đã hiểu rõ những tác hại của xem tivi đối với trẻ em, nếu muốn hạn chế thời gian xem của trẻ, cha mẹ có thể áp dụng những cách sau:

Trao đổi để trẻ hợp tác trước khi hạn chế xem tivi

Cha mẹ nên có sự trao đổi thẳng thắn với con về tác hại của xem tivi quá nhiều. Bạn hãy dùng lời lẽ phù hợp với độ tuổi, để giải thích rằng xem tivi quá lâu có thể làm mỏi mắt, mất ngủ, giảm khả năng học tập, ảnh hưởng đến sức khỏe,…

Trẻ em thường bắt chước người lớn. Khi cha mẹ cũng hạn chế thời gian xem tivi, trẻ sẽ dễ dàng làm theo. Tốt nhất, cha mẹ và trẻ nên thảo luận để thống nhất một khung giờ cố định cho việc xem tivi. Ví dụ, buổi tối sau khi ăn uống, cả nhà sẽ cùng xem tivi 30 phút.

Hạn chế dần thời lượng, không cấm đoán cực đoan

Việc cấm đoán trẻ xem tivi đột ngột hoặc quá nghiêm khắc thường khiến trẻ phản ứng tiêu cực. Thay vào đó, cha mẹ nên giảm thời lượng xem tivi từ từ, đồng thời tăng cường những hoạt động như chơi cùng bố mẹ, đi dạo ngoài trời, hoặc tham gia các trò chơi vận động. Sự chuyển đổi dần dần này giúp trẻ dễ dàng thích nghi.

Dành thời gian chơi cùng con

Một trong những cách hiệu quả nhất để giảm thời gian xem tivi của trẻ là bố mẹ dành nhiều thời gian chơi tương tác cùng con. Khi trẻ được chơi cùng bố mẹ, bé cảm thấy được quan tâm, gắn kết sẽ giảm hứng thú với màn hình tivi. Đây cũng là cơ hội để tăng gắn kết gia đình.

Tạo môi trường vui chơi lành mạnh

Cha mẹ hãy chuẩn bị cho trẻ một khu vui chơi an toàn, lành mạnh, tránh xa tivi và các thiết bị điện tử. Một góc vui chơi với đồ chơi đa dạng sẽ tạo sự hấp dẫn, “kéo” trẻ rời xa màn hình tivi một cách tự nguyện.

Khi nào có thể cho trẻ xem tivi và xem bao nhiêu là đủ?

Dù những tác hại của xem tivi đối với trẻ em là quá rõ ràng. Nhưng chúng ta cũng không thể phủ nhận lợi ích khi cho trẻ xem tivi đúng cách, trong thời lượng hợp lý.

Vậy trẻ xem tivi thế nào là đúng cách? Theo các chuyên gia, đối với trẻ dưới 2 tuổi, không nên cho trẻ tiếp xúc với tivi hoặc các màn hình điện tử. Giai đoạn này, não bộ trẻ phát triển nhanh và cần được nuôi dưỡng qua tương tác thực tế, cảm xúc trực tiếp từ người lớn và môi trường xung quanh.

Từ 2 đến 5 tuổi, cha mẹ có thể cho trẻ xem tivi nhưng nên giới hạn không quá 1 giờ mỗi ngày. Quan trọng là cần chọn lọc kỹ nội dung phù hợp với độ tuổi, tránh các chương trình bạo lực hoặc có hình ảnh quá kích thích. Lý tưởng nhất là bố mẹ ngồi xem cùng con, để hướng dẫn, giải thích và trả lời các câu hỏi của trẻ, giúp bé hiểu đúng và phát triển khả năng tư duy phản biện.

Ngoài ra, cha mẹ không nên cho trẻ xem tivi trong lúc ăn hoặc trước khi đi ngủ, để tránh ảnh hưởng đến việc tiêu hóa và giấc ngủ của bé. Cuối cùng, cha mẹ hãy làm gương bằng cách hạn chế dùng điện thoại, máy tính bảng hay tivi trước mặt trẻ.

Làm cha mẹ, ai cũng muốn con được tiếp xúc với thế giới kiến thức rộng lớn, nhưng không phải bằng cách “dán mắt” vào màn hình. Tivi là một công cụ giải trí, học tập hữu ích. Nhưng nếu dùng sai cách, nó có thể âm thầm ảnh hưởng đến tâm lý và sự phát triển trí tuệ của trẻ.

Hy vọng qua bài viết này, các bậc phụ huynh đã hiểu rõ tác hại của xem tivi đối với trẻ em và biết cách lựa chọn hình thức giải trí phù hợp, giúp trẻ phát triển lành mạnh.