Tannin trong trà là chất gì? Lợi ích sức khỏe và lưu ý

Trà từ lâu đã trở thành thức uống phổ biến ở nhiều nước trên thế giới, không chỉ bởi hương vị thơm ngon, nhẹ nhàng và tươi mát mà trà còn mang lại nhiều lợi ích tiềm năng cho sức khỏe. Có được những tác dụng này là nhờ trong trà chứa tannin, vốn được biết đến là nhóm hợp chất có tính chất hóa học rất tốt cho sức khỏe.

Tannin là gì?

Tannin là hợp chất hóa học nằm trong một nhóm các hợp chất lớn hơn được gọi là polyphenol. Tuy nhiên, so với các loại hợp chất khác được tìm thấy trong nhóm polyphenol thì các phần tử của tannin thường lớn hơn. Ngoài ra, hợp chất tannin có khả năng kết hợp dễ dàng với các phân tử khác, điển hình như protein và khoáng chất.

Tannin được tìm thấy rất nhiều trong tự nhiên, bao gồm nhiều loại thực vật ăn được lẫn không ăn được, chẳng hạn như vỏ cây, lá cây, các loại cây gia vị, các loại hạt, trái cây và các loại đậu. Tannin tồn tại trong thực vật với vai trò là một hợp chất giúp chúng chống lại các loại sâu bệnh. Bên cạnh đó, hợp chất này còn đóng góp màu sắc và hương vị cho nhiều loại thực phẩm thực vật.

Nguồn tannin phong phú và phổ biến nhất phải kể đến một số loại như trà, cà phê, rượu vang và sô cô la. Nhờ hàm lượng tannin dồi dào đã giúp tạo nên hương vị đắng đặc trưng của những thực phẩm và đồ uống này.

Nói riêng về trà, dù thức uống này được đánh giá là một nguồn cung cấp tannin phong phú song lượng tannin cụ thể trong các loại trà sẽ dao động phụ thuộc vào nhiều yếu tố. Chúng ta có 4 loại trà chính gồm trà trắng, đen, xanh và trà ô long, đều được làm từ lá của một loại cây có tên Camellia sinensis. Tuy loại trà nào cũng đều chứa tannin nhưng nồng độ trong mỗi loại sẽ bị ảnh hưởng đáng kể bởi cách thức và thời gian mà chúng ta xử lý lá trà.

Trong số 4 loại trà kể trên, trà đen được cho là có nồng độ tannin cao nhất, còn thấp nhất là trà xanh. Trà trắng và trà ô long chứa hàm lượng tannin ở mức trung bình nhưng như đã đề cập bên trên, nồng độ này sẽ không cố định. Lượng tannin trong mỗi loại trà hoàn toàn có thể thay đổi phụ thuộc vào cách trà được sản xuất và chế biến. Các loại trà chất lượng thấp hơn thông thường sẽ có nồng độ tannin cao hơn, bên cạnh đó trà càng được ngâm lâu thì nồng độ tannin trong trà sẽ càng cao.

Tannin và lợi ích sức khỏe

Trà là thức uống được yêu thích không chỉ bởi hương vị đặc trưng mà còn vì lợi ích sức khỏe mà nó mang lại, trong đó phải kể đến hợp chất tannin có trong trà.

Theo những nghiên cứu ban đầu về ảnh hưởng của tannin đối với sức khỏe, các nhà khoa học cho thấy rằng tannin trong trà có các đặc tính tương tự như các polyphenol khác. Điều đó có nghĩa là các hợp chất tannin có khả năng giúp ngăn ngừa bệnh bằng cách cung cấp các lợi ích chống oxy hóa và kháng khuẩn.

Dưới đây là một số loại tannin phổ biến được cho là mang lại ảnh hưởng tích cực đến sức khỏe con người:

Epigallocatechin gallate

Epigallocatechin gallate (EGCG) là một trong những loại tannin chính được tìm thấy trong trà xanh. EGCG thuộc về một nhóm các hợp chất được gọi là catechin, góp phần đáng kể mang lại nhiều lợi ích sức khỏe khi nhắc đến tác dụng của trà xanh.

Các nhà khoa học tiến hành nghiên cứu trên động vật và ống nghiệm, kết quả cho thấy rằng hợp chất EGCG giữ một vai trò quan trọng trong việc làm giảm viêm, bảo vệ cơ thể chống lại những tổn thương tế bào cũng như một số bệnh mãn tính, bao gồm bệnh tim và ung thư.

Theaflavin và thearubigins

Hai nhóm tannin khác là theaflavin và thearubigins cũng được tìm thấy trong trà với hàm lượng dồi dào. Trà đen là loại trà có chứa hàm lượng tannin đặc biệt cao và hai loại hợp chất kể trên được cho là nguyên nhân tạo ra màu đặc trưng của trà đen.

Mặc dù thông tin cụ thể về lượng theaflavin và thearubigins trong trà vẫn còn hạn chế song theo nghiên cứu, hai hoạt chất này trong trà hoạt động như các chất chống oxy hóa mạnh, nhờ đó có khả năng bảo vệ cơ thể chống lại tổn thương tế bào do các gốc tự do gây ra.

Ellagitannin

Ellagitannin cũng là một loại tannin phổ biến khác được tìm thấy trong trà. Theo kết quả nghiên cứu, ellagitannin có tác dụng thúc đẩy sự tăng trưởng và hoạt động của các lợi khuẩn đường ruột. Bên cạnh đó, loại tannin này còn được biết đến với công dụng tiềm năng trong hỗ trợ phòng ngừa ung thư.

Tương tự các loại Polyphenol khác, ellagitannin cũng có tác dụng chống oxy hóa và chống viêm mạnh mẽ. Các nghiên cứu thực hiện trong ống nghiệm đã chỉ ra, hợp chất ellagitannin đóng vai trò không nhỏ trong việc làm giảm sự phát triển và lan rộng của các tế bào ung thư.

Tuy nhiên, công dụng chống ung thư của ellagitannin vẫn cần được nghiên cứu y học nhiều hơn mới có thể để đưa ra kết luận chính xác cũng như trả lời cho câu hỏi liệu có hợp lý để đưa hợp chất này vào kế hoạch điều trị hoặc phòng ngừa ung thư hay không.

Một số mặt trái cần lưu ý của tannin

Mặc dù hợp chất tannin có trong trà mang lại rất nhiều lợi ích sức khỏe nhưng bạn cần tiêu thụ đúng mức mới không gây ra tác dụng phụ tiêu cực.

Như đã đề cập bên trên, tannin là hợp chất duy nhất có khả năng dễ dàng liên kết với các hợp chất khác cũng như là yếu tố mang đến cho trà hương vị đắng đặc trưng. Tuy nhiên, sử dụng tannin sai cách sẽ có thể làm giảm một số quá trình tiêu hóa nhất định.

Giảm hấp thụ sắt

Tannin được cho là có khả năng cản trở sự hấp thụ sắt trong cơ thể. Trong đường tiêu hóa, hợp chất này có thể dễ dàng liên kết với chất sắt có trong thực phẩm có nguồn gốc thực vật, khiến cho quá trình hấp thụ sắt bị cản trở.

Mặc dù theo nghiên cứu, ảnh hưởng này không gây ra tác hại đáng chú ý nếu bạn là người có nồng độ sắt cân bằng trong cơ thể, tuy nhiên với những người có triệu chứng thiếu sắt thì đặc tính này của tannin có thể gây ra vấn đề. Do đó, nếu cơ thể có hàm lượng sắt thấp nhưng bạn vẫn muốn uống trà thì tốt nhất nên tiêu thụ trà cùng với thực phẩm giàu chất sắt để hạn chế rủi ro cơ thể bị thiếu khoáng chất này.

Có thể gây buồn nôn

Uống trà quá mức khi đang đói khiến hàm lượng tannin trong cơ thể tăng cao sẽ có khả năng khiến dẫn đến buồn nôn. Điều này đặc biệt gây ảnh hưởng cho những ai có hệ thống tiêu hóa nhạy cảm.

Do đó, bạn nên hạn chế sử dụng trà mỗi buổi sáng khi bụng rỗng để tránh triệu chứng này. Nên kết hợp khi ăn cùng với một số thực phẩm khác hoặc thêm sữa vào tách trà. Protein và carbohydrate từ thực phẩm sẽ liên kết với một số tannin, từ đó giúp giảm thiểu khả năng kích thích đường tiêu hóa.

Trên đây là những thông tin cần biết về hợp chất tannin trong các loại trà phổ biến. Uống trà đúng cách mỗi ngày rất tốt cho sức khỏe, chỉ cần bạn chú ý không uống trà vào lúc bụng đói cũng như tiêu thụ một cách cẩn trọng nếu bản thân là người thiếu sắt là có thể bảo vệ sức khỏe một cách tối ưu.