Hình ảnh bệnh tay chân miệng độ 2 qua từng giai đoạn và những điều cần biết

Tay chân miệng là bệnh nhiễm virus phổ biến ở trẻ dưới 5 tuổi, có khả năng gây thành dịch lớn. Trong các cấp độ của bệnh, tay chân miệng cấp độ 2 là giai đoạn cần đặc biệt chú ý do nguy cơ xuất hiện biến chứng nghiêm trọng. Hiểu rõ các biểu hiện và cách xử trí tay chân miệng cấp độ 2 là điều cần thiết để bảo vệ sức khỏe của trẻ và ngăn ngừa hậu quả nghiêm trọng.

Nguyên nhân gây bệnh tay chân miệng độ 2 

Tay chân miệng độ 2 là biểu hiện lâm sàng nặng hơn của bệnh tay chân miệng, thường liên quan đến sự nhiễm trùng bởi Enterovirus nhóm A, đặc biệt là Enterovirus 71 (EV71). Virus này không chỉ gây tổn thương da niêm mà còn có khả năng xuyên qua hàng rào máu - não, tấn công hệ thần kinh trung ương, dẫn đến các triệu chứng thần kinh sớm như run tay chân, kích thích, ngủ gà hoặc co giật.

Điều đáng lưu ý là không phải tất cả các trường hợp nhiễm EV71 đều tiến triển thành độ 2. Các yếu tố như tải lượng virus cao, khả năng miễn dịch cá thể thấp, đặc biệt ở trẻ dưới 3 tuổi, và điều kiện chăm sóc y tế không đầy đủ được xem là những yếu tố nguy cơ thúc đẩy quá trình chuyển từ thể nhẹ sang thể nặng. Ngoài ra, môi trường sinh hoạt tập trung, thiếu vệ sinh và tiếp xúc gần giữa trẻ em là những yếu tố trung gian quan trọng làm tăng mức độ phơi nhiễm và tái nhiễm, tạo điều kiện cho bệnh diễn tiến phức tạp hơn.

Triệu chứng bệnh tay chân miệng độ 2 

Tay chân miệng độ 2 được đặc trưng bởi sự xuất hiện các triệu chứng thần kinh hoặc dấu hiệu cảnh báo sớm của biến chứng, bên cạnh các biểu hiện điển hình của bệnh tay chân miệng thông thường. Ở giai đoạn này, bệnh nhân (chủ yếu là trẻ nhỏ) có thể xuất hiện một hoặc nhiều dấu hiệu báo động cho thấy sự tổn thương hệ thần kinh trung ương đang khởi phát.

Các triệu chứng thường gặp có thể kể đến như sốt cao liên tục ≥ 39°C khó đáp ứng với thuốc hạ sốt, giật mình bất thường, quấy khóc dai dẳng hoặc khó dỗ, lừ đừ, ngủ gà, run tay chân, đi loạng choạng. Một số trẻ có biểu hiện rối loạn thần kinh tự chủ như vã mồ hôi lạnh, nhịp tim nhanh không tương xứng với mức độ sốt, tay chân lạnh hoặc nổi vân tím. Ngoài ra, có thể thấy dấu hiệu rung nhãn cầu hoặc yếu chi thoáng qua.

Những biểu hiện này thường xuất hiện sau 1 - 2 ngày kể từ khi có triệu chứng khởi phát như loét miệng, phát ban dạng bọng nước ở lòng bàn tay, bàn chân hoặc mông. Việc nhận diện sớm các dấu hiệu độ 2 có vai trò quan trọng trong chỉ định nhập viện và theo dõi sát để kịp thời xử trí các biến chứng nguy hiểm, nhất là biến chứng viêm não - màng não, phù phổi cấp hay sốc thần kinh.

Cách điều trị bệnh tay chân miệng độ 2

Điều trị tay chân miệng độ 2 chủ yếu là điều trị hỗ trợ, tuy nhiên cần theo dõi sát và can thiệp kịp thời để ngăn ngừa các biến chứng nguy hiểm. Bệnh nhân độ 2 cần được nhập viện để được giám sát liên tục về tri giác, dấu hiệu sinh tồn và biểu hiện thần kinh.

Điều trị triệu chứng:

• Hạ sốt: Dùng paracetamol đường uống hoặc đặt hậu môn với liều phù hợp theo cân nặng (10 - 15 mg/kg/lần, tối đa 4 lần/ngày). Tránh sử dụng aspirin hoặc các thuốc kháng viêm không steroid khác.
• Hạ nhiệt tích cực: Khi sốt ≥ 39°C kéo dài, có thể áp dụng các biện pháp hạ nhiệt vật lý như lau mát bằng nước ấm, đặc biệt ở trẻ có biểu hiện thần kinh.
• Bù nước, điện giải: Nếu trẻ có dấu hiệu mất nước nhẹ, có thể bù đường uống; nếu có biểu hiện nôn nhiều, không ăn uống được, cần truyền dịch tĩnh mạch theo phác đồ điều chỉnh phù hợp.

Theo dõi và điều trị dấu hiệu thần kinh:

• Trẻ có biểu hiện giật mình, run chi, lừ đừ cần được theo dõi sát tri giác (thang điểm Glasgow), dấu hiệu thần kinh khu trú và các rối loạn thần kinh tự chủ.
• Nếu xuất hiện rung nhãn cầu, co giật hoặc yếu chi, nên hội chẩn chuyên khoa nhi thần kinh để chỉ định chụp MRI hoặc chọc dò dịch não tủy nếu cần.

Điều trị biến chứng nếu có:

• Phù phổi cấp, sốc thần kinh: Cần hồi sức tích cực, thở oxy, đặt nội khí quản nếu có suy hô hấp, phối hợp vận mạch (dopamine, dobutamine), điều chỉnh dịch truyền hợp lý, tránh quá tải.
• Điều trị viêm não - màng não: Không có thuốc kháng virus đặc hiệu; điều trị hỗ trợ với an thần, chống phù não (mannitol hoặc corticosteroid trong một số trường hợp), phối hợp chăm sóc đặc biệt.

Theo dõi sát và chuyển độ:

Bệnh nhân độ 2 có nguy cơ chuyển sang độ 3 hoặc độ 4, do đó cần đánh giá mỗi 2 - 4 giờ hoặc theo tình trạng lâm sàng, đặc biệt chú ý đến thay đổi tri giác và nhịp tim.

Hiện tại, chưa có thuốc đặc hiệu điều trị virus EV71, nên việc điều trị chủ yếu tập trung vào kiểm soát triệu chứng, phòng ngừa biến chứng và nâng cao sức đề kháng. Vai trò của chăm sóc điều dưỡng và giám sát y tế liên tục là then chốt trong cải thiện tiên lượng cho bệnh nhân tay chân miệng độ 2.

Hình ảnh bệnh tay chân miệng độ 2 qua từng giai đoạn

Giai đoạn 1: Khởi phát (1 - 2 ngày sau nhiễm):

• Trẻ thường bị sốt nhẹ đến cao, đau họng, biếng ăn. Có thể kèm theo chảy nước miếng nhiều.
• Trong giai đoạn này chưa xuất hiện các tổn thương rõ rệt ở da.

Giai đoạn 2: Xuất hiện tổn thương niêm mạc và da:

• Loét niêm mạc miệng: Các mụn nước nhỏ, chuyển thành loét, gây đau khi ăn.
• Bọng nước trên da: Oval hoặc hình quả bóng bầu dục, kích thước 2 - 10 mm, thường ở lòng bàn tay, bàn chân, đôi khi ở mông và đầu gối.
• Ban đỏ có thể xuất hiện trước khi bọng nước rõ rệt, đặc biệt ở lòng bàn tay.

Giai đoạn 3: Biểu hiện rõ rệt độ 2:

Ở cấp độ 2, ngoài tổn thương miệng và da, trẻ còn kèm theo:

• Sốt cao (≥ 39 °C) kéo dài, không đáp ứng tốt với hạ sốt.
• Các dấu hiệu thần kinh nhẹ như giật mình, run chi, lừ đừ, buồn ngủ đôi khi xuất hiện.
• Rõ nhiều bọng nước trên lòng bàn chân, bàn tay và niêm mạc.

Giai đoạn 4: Hậu viêm và phục hồi (7 - 10 ngày):

• Bọng nước khô lại, đóng vảy, niêm mạc miệng bớt viêm, miệng dễ ăn uống hơn.
• Một số trẻ có dấu hiệu đặc biệt như rụng móng hoặc xuất hiện các tổn thương mục tiêu ở da.

Tay chân miệng cấp độ 2 là một giai đoạn nhạy cảm, đòi hỏi sự theo dõi sát sao và can thiệp y tế kịp thời để tránh các biến chứng nghiêm trọng như viêm não hay viêm cơ tim. Phụ huynh cần nắm rõ các dấu hiệu cảnh báo, đưa trẻ đến bệnh viện ngay khi cần thiết và chăm sóc cẩn thận sau điều trị. Bằng cách thực hiện các biện pháp vệ sinh và phòng ngừa hiệu quả, cha mẹ có thể giúp trẻ hồi phục nhanh chóng và bảo vệ cộng đồng khỏi nguy cơ lây lan bệnh.