Tia hồng ngoại là gì? Những lợi ích và ảnh hưởng đến sức khỏe

Nhờ đặc tính truyền nhiệt mạnh, tia hồng ngoại có ứng dụng rộng rãi trong y học, công nghiệp và đời sống hàng ngày. Tuy nhiên, tiếp xúc quá mức với tia hồng ngoại cũng có thể gây ảnh hưởng đến sức khỏe, vì vậy cần có biện pháp bảo vệ phù hợp. Cùng tìm hiểu tia hồng ngoại là gì trong bài viết sau.

Tia hồng ngoại là gì?

Tia hồng ngoại (Infrared - IR) là dạng bức xạ điện từ có bước sóng dài hơn ánh sáng mà mắt thường có thể nhìn thấy nhưng ngắn hơn sóng vô tuyến. Dù không thể quan sát trực tiếp, con người có thể cảm nhận tia hồng ngoại dưới dạng nhiệt. Loại tia này được phát ra từ tất cả các vật thể có nhiệt độ cao hơn 0 K (-273,15°C), bao gồm cả cơ thể con người.

Tia hồng ngoại có khả năng truyền nhiệt mạnh mẽ, giúp chúng trở thành công cụ hữu ích trong nhiều lĩnh vực như y học, quân sự, viễn thông và công nghệ hình ảnh. Các thiết bị như camera hồng ngoại, điều khiển từ xa, cảm biến nhiệt và hệ thống sưởi ấm đều hoạt động dựa trên nguyên lý của tia này. Nhờ những đặc tính nổi bật, tia hồng ngoại góp phần quan trọng vào sự phát triển của công nghệ và đời sống hiện đại.

Phân loại tia hồng ngoại (IR)

Tia hồng ngoại (Infrared - IR) được chia thành ba loại chính dựa trên bước sóng và đặc tính vật lý:

Tia hồng ngoại gần (Near-Infrared, NIR - 0,75 đến 1,4 µm)

• Có bước sóng gần với ánh sáng khả kiến.
• Được sử dụng trong điều khiển từ xa, camera hồng ngoại và công nghệ sợi quang.
• Ít bị hấp thụ bởi hơi nước nên có thể truyền xa hơn.

Tia hồng ngoại trung (Mid-Infrared, MIR - 1,4 đến 3 µm)

• Được ứng dụng trong cảm biến nhiệt, kính nhìn đêm và y học (chẩn đoán hình ảnh, điều trị vật lý trị liệu).
• Có khả năng xuyên qua một số loại vật liệu mờ với ánh sáng thường.

Tia hồng ngoại xa (Far-Infrared, FIR - 3 đến 1000 µm)

• Chủ yếu phát ra từ vật thể có nhiệt độ cao như cơ thể con người, động vật và các thiết bị sưởi ấm.
• Được ứng dụng trong hệ thống sưởi hồng ngoại, nghiên cứu vũ trụ và cảm biến nhiệt trong công nghiệp.

Mỗi loại tia hồng ngoại có đặc điểm và ứng dụng riêng, đóng vai trò quan trọng trong khoa học, công nghệ và đời sống hàng ngày.

Ứng dụng của tia hồng ngoại (IR) trong đời sống

Sau khi tìm hiểu về tia hồng ngoại, nhiều người sẽ quan tâm đến những ứng dụng thực tế của loại tia này. Tia hồng ngoại (IR) có vai trò quan trọng trong nhiều lĩnh vực, từ đời sống, công nghệ đến khoa học. Dưới đây là một số ứng dụng phổ biến của tia hồng ngoại (IR) trong đời sống:

• Y học: Tia hồng ngoại được sử dụng trong liệu pháp nhiệt để giảm đau, tăng cường tuần hoàn máu và hỗ trợ điều trị viêm khớp, đau cơ. Một số thiết bị chẩn đoán y khoa cũng sử dụng IR, chẳng hạn như máy đo nhiệt độ hồng ngoại.

• Công nghệ và viễn thông: Tia hồng ngoại được ứng dụng trong điều khiển từ xa của TV, điều hòa, quạt,… Ngoài ra, IR còn được dùng trong truyền dữ liệu không dây giữa các thiết bị điện tử.
• Quân sự và an ninh: Camera hồng ngoại giúp quan sát trong điều kiện thiếu sáng hoặc xuyên qua sương mù, khói bụi. Công nghệ này được sử dụng trong kính nhìn đêm, hệ thống giám sát và nhận diện mục tiêu.
• Nông nghiệp và thực phẩm: Tia hồng ngoại hỗ trợ quá trình sấy khô thực phẩm nhanh chóng mà vẫn giữ được hàm lượng dinh dưỡng tối đa. Bên cạnh đó, loại tia này còn được ứng dụng trong việc kiểm tra chất lượng nông sản và bảo quản thực phẩm hiệu quả.
• Công nghiệp: Hồng ngoại đóng vai trò quan trọng trong cảm biến nhiệt, giúp phát hiện lỗi trong hệ thống điện và máy móc công nghiệp. Ngoài ra, các hệ thống sử dụng tia hồng ngoại còn hỗ trợ đo nhiệt độ trong lò luyện kim và giám sát các phản ứng hóa học.

Tia hồng ngoại đóng vai trò quan trọng trong nhiều lĩnh vực của đời sống, từ y tế, an ninh đến sản xuất và công nghệ.

Công dụng của tia hồng ngoại đối với sức khỏe

Tia hồng ngoại có nhiều công dụng quan trọng đối với sức khỏe, đặc biệt trong lĩnh vực y học và trị liệu. Dưới đây là một số lợi ích chính của tia hồng ngoại đối với cơ thể:

• Giảm đau và thư giãn cơ bắp: Hỗ trợ điều trị đau khớp, viêm khớp, đau lưng, căng cơ, đau thần kinh tọa.
• Cải thiện tuần hoàn máu: Giúp giãn mạch, tăng lưu lượng máu, hỗ trợ tim mạch và giảm huyết áp.
• Hỗ trợ điều trị viêm và phục hồi vết thương: Giảm sưng, kích thích sản xuất collagen, tái tạo mô.
• Giải độc cơ thể: Tăng tiết mồ hôi, giúp đào thải độc tố qua da.
• Tăng cường hệ miễn dịch: Hỗ trợ cơ thể chống lại tác nhân gây bệnh.
• Hỗ trợ giấc ngủ: Giúp thư giãn, giảm căng thẳng, kích thích sản xuất melatonin.
• Ứng dụng trong vật lý trị liệu: Sử dụng trong các thiết bị trị liệu nhiệt, đèn hồng ngoại, phòng xông hơi.

Tác hại của tia hồng ngoại đến sức khỏe con người

Tuy nhiên, tia hồng ngoại cũng tồn tại nhiều tác hại đối với sức khoẻ. Cùng tìm hiểu tác hại của tia hồng ngoại là gì:

• Gây bỏng da: Tiếp xúc quá lâu với tia hồng ngoại có thể gây bỏng nhiệt, tổn thương da.
• Lão hóa da sớm: Tia hồng ngoại có thể phá hủy collagen, làm da chảy xệ, xuất hiện nếp nhăn.
• Tổn thương mắt: Tiếp xúc với cường độ cao có thể gây đục thủy tinh thể, tổn thương võng mạc.

• Mất nước, sốc nhiệt: Tiếp xúc lâu trong môi trường nhiệt độ cao dễ dẫn đến mất nước, rối loạn thân nhiệt.
• Tăng nguy cơ ung thư da: Khi tiếp xúc với tia hồng ngoại kết hợp tia UV trong thời gian dài.
• Ảnh hưởng đến hệ thần kinh: Nhiệt độ cao kéo dài có thể gây mệt mỏi, suy nhược thần kinh.
• Gây ảnh hưởng đến nội tạng: Nếu tiếp xúc với tia hồng ngoại mạnh có thể làm tăng nhiệt độ cơ thể, ảnh hưởng đến chức năng tim, gan, thận.

Cách phòng tránh tia hồng ngoại hiệu quả

Để bảo vệ sức khỏe và làn da khỏi tác hại của tia hồng ngoại (IR), bạn có thể thực hiện các biện pháp sau:

• Dùng kem chống nắng: Chọn loại có chất chống oxy hóa giúp bảo vệ da khỏi tia IR như La Roche-Posay Anthelios UVmune 400 SPF 50+ hay Eucerin Sun Gel-Cream Dry Touch SPF 50+ (hiện sản phẩm đang được phân phối rộng rãi trên khắp chuỗi hệ thống Nhà Thuốc Long Châu).
• Mặc trang phục bảo vệ: Áo dài tay, kính râm, nón rộng vành giúp hạn chế tiếp xúc với tia IR.
• Dùng phim cách nhiệt: Dán phim cách nhiệt cho xe hơi, nhà ở để giảm tác động từ tia hồng ngoại.
• Hạn chế tiếp xúc trực tiếp: Tránh đứng gần đèn sưởi, lò nhiệt quá lâu, sử dụng kính bảo hộ khi cần.

Hiểu rõ tia hồng ngoại là gì giúp chúng ta tận dụng tối đa lợi ích của loại tia này trong đời sống, từ y học, công nghệ đến các thiết bị gia dụng. Tuy nhiên, việc tiếp xúc lâu dài với tia hồng ngoại có thể gây ảnh hưởng đến sức khỏe, vì vậy cần có biện pháp bảo vệ hợp lý. Bằng cách sử dụng kem chống nắng, kính lọc tia hồng ngoại và hạn chế tiếp xúc trực tiếp, chúng ta có thể giảm thiểu những tác động tiêu cực và tận dụng tốt những ứng dụng hữu ích của loại bức xạ này.