Tĩnh mạch rốn: Cấu trúc, chức năng và những điều cần biết

Tĩnh mạch rốn là một trong những cấu trúc quan trọng nhất trong quá trình phát triển của thai nhi. Nó có chức năng vận chuyển máu giàu oxy và chất dinh dưỡng từ nhau thai đến thai nhi, giúp thai nhi phát triển khỏe mạnh. Để hiểu rõ hơn về tĩnh mạch rốn, hôm nay Nhà thuốc Long Châu sẽ cung cấp cho bạn các thông tin hữu ích về cấu tạo, chức năng, các bất thường thường gặp của tĩnh mạch rốn trong bài viết dưới đây.

Cấu trúc của tĩnh mạch rốn

Dây rốn là một ống dẫn nối giữa bụng của thai nhi và nhau thai. Dây rốn bình thường có ba mạch máu: Hai động mạch rốn và một tĩnh mạch rốn. Động mạch rốn có chức năng vận chuyển máu nghèo oxy và chất thải từ thai nhi về nhau thai, để được trao đổi chất với máu của mẹ. Tĩnh mạch rốn có chức năng ngược lại, vận chuyển máu giàu oxy và chất dinh dưỡng từ nhau thai đến thai nhi.

Tĩnh mạch rốn là một ống dẫn nối thai nhi với nhau thai. Nó hình thành vào tuần thứ năm của phôi thai, thay túi noãn hoàng trở thành nguồn dinh dưỡng cho phôi. Tĩnh mạch rốn có đường kính lớn hơn động mạch rốn và nằm sâu hơn trong dây rốn. 

Tĩnh mạch rốn được bao bọc bởi một lớp gelatin, giúp bảo vệ và cố định các mạch máu bên trong. Tĩnh mạch rốn bắt đầu từ nhau thai, chạy qua dây rốn, vào gan của thai nhi và kết nối với xoang tĩnh mạch. Xoang tĩnh mạch là một cơ quan tạm thời của thai nhi, nằm ở phần trước của gan, có chức năng hợp nhất các dòng máu từ tĩnh mạch rốn, tĩnh mạch cửa và tĩnh mạch độc. Từ xoang tĩnh mạch, máu được chuyển đến tim của thai nhi qua ống tĩnh mạch.

Chức năng của tĩnh mạch rốn

Tĩnh mạch rốn có vai trò quan trọng trong việc duy trì sự sống và phát triển của thai nhi. Tĩnh mạch rốn có chức năng cung cấp máu giàu chất dinh dưỡng và oxy cho thai nhi từ nhau thai. Máu này giúp cung cấp năng lượng, oxy hóa và chất xây dựng cho các mô và cơ quan của thai nhi. 

Tĩnh mạch rốn cũng mang đến cho thai nhi một số chất bảo vệ, như kháng thể, hormone và chất miễn dịch, giúp thai nhi chống lại các tác nhân gây bệnh và thích nghi với môi trường bên ngoài.

Tĩnh mạch rốn cũng có ảnh hưởng đến huyết động của thai nhi. Tĩnh mạch rốn là một trong những dòng máu lớn nhất của thai nhi, chiếm khoảng 40 - 50% lượng máu của thai nhi. Lưu lượng máu qua tĩnh mạch rốn là khoảng 35 ml/phút sau 20 tuần và 240 ml/phút sau 40 tuần tuổi thai.

Tĩnh mạch rốn cũng tạo ra một áp suất cao trong xoang tĩnh mạch, khiến máu được chuyển đến tim của thai nhi một cách nhanh chóng và hiệu quả. Ngoài ra, nó còn giúp điều tiết nhiệt độ của thai nhi, bằng cách truyền nhiệt từ nhau thai đến thai nhi hoặc ngược lại.

Các bất thường của tĩnh mạch rốn

Tĩnh mạch rốn có thể gặp một số bất thường, ảnh hưởng đến sức khỏe của mẹ và bé. Một số bất thường thường gặp của tĩnh mạch rốn bao gồm:

Tĩnh mạch rốn bên phải

Đây là một bất thường hiếm gặp, khi tĩnh mạch rốn bên phải không thoái triển mà tiếp tục tồn tại. Tĩnh mạch rốn bên phải có thể hoàn toàn thay thế cho tĩnh mạch rốn bên trái hoặc chúng có thể tồn tại song song. 

Tĩnh mạch rốn bên phải có thể chia làm hai loại là trong gan và ngoài gan. Tĩnh mạch rốn bên phải trong gan đổ vào hệ thống cửa tại vị trí xoang tĩnh mạch và tiếp nối với ống tĩnh mạch. Tĩnh mạch rốn bên phải ngoài gan đổ vào tâm nhĩ phải, tĩnh mạch chủ dưới, hoặc tĩnh mạch chậu hoặc tuần hoàn bàng hệ. Tĩnh mạch rốn bên phải có thể gây ra các thay đổi huyết động thai nhi, phù thai và các dị tật khác.

Dây rốn một động mạch

Đây là một bất thường phổ biến, khi dây rốn chỉ có một động mạch và một tĩnh mạch, thay vì hai động mạch và một tĩnh mạch như bình thường. Tỉ lệ xảy ra là khoảng 1% ở thai nhi đủ tháng và 5% ở thai nhi non tháng. 

Dây rốn một động mạch có thể là một bất thường đơn độc, hoặc kèm theo các dị tật khác của thai nhi, như bất thường tim, thận, xương, nhiễm sắc thể… Dây rốn một động mạch có thể làm giảm lượng máu và chất dinh dưỡng đến thai nhi, gây ra thai chậm tăng trưởng, thai nhi chết lưu, sinh non… Tuy nhiên, nhiều trường hợp dây rốn một động mạch không có vấn đề gì đi kèm.

Tĩnh mạch rốn bị xoắn

Điều này khá thường gặp, khi tĩnh mạch rốn bị xoắn quanh trục của dây rốn, gây ra sự cản trở dòng máu. Tĩnh mạch rốn bị xoắn có thể do nhiều nguyên nhân, như dây rốn quá dài, dây rốn quấn cổ thai nhi, bị chèn ép bởi nhau thai... 

Tĩnh mạch rốn bị xoắn có thể gây ra thiếu máu, suy tim, chảy máu, nhiễm trùng hoặc tổn thương tĩnh mạch rốn. Tình trạng bất thường này có thể được phát hiện bằng siêu âm trước hoặc trong khi sinh. Tùy thuộc vào mức độ và thời điểm của bất thường, bác sĩ có thể quyết định phương pháp điều trị phù hợp, như theo dõi, sinh mổ, cắt dây rốn sớm, truyền máu, kháng sinh... Tĩnh mạch rốn bị xoắn có thể ảnh hưởng đến kết quả sinh sản và sức khỏe của mẹ và bé.

Cách phòng ngừa và điều trị các bất thường của tĩnh mạch rốn

Để phòng ngừa và điều trị các bất thường của tĩnh mạch rốn, bạn nên làm theo các bước sau:

• Tham gia các khám sàng lọc và siêu âm thai nhi định kỳ để phát hiện sớm các bất thường của tĩnh mạch rốn và thai nhi.
• Bổ sung acid folic, vitamin và khoáng chất cần thiết cho sự phát triển của thai nhi.
• Hạn chế sử dụng các thực phẩm có hại cho thai nhi, như thuốc lá, rượu, ma túy và thuốc không theo chỉ định.
• Tham gia các hoạt động thể dục nhẹ nhàng, như đi bộ, yoga, hoặc bơi lội, để cải thiện tuần hoàn máu, giảm căng thẳng và tăng cường sức khỏe.
• Theo dõi cân nặng, huyết áp và đường huyết trong suốt thai kỳ, để phòng ngừa các biến chứng như tiền sản giật, tiểu đường thai kỳ.
• Tham khảo ý kiến bác sĩ khi có dấu hiệu bất thường, như đau bụng, chảy máu, co thắt, hoặc giảm cảm nhận chuyển động của thai nhi.

Tĩnh mạch rốn là một cấu trúc quan trọng trong quá trình phát triển của thai nhi. Nó giúp vận chuyển máu giàu oxy và chất dinh dưỡng từ nhau thai đến thai nhi, giúp thai nhi phát triển khỏe mạnh. 

Tuy nhiên, tĩnh mạch rốn cũng có thể gặp một số bất thường, ảnh hưởng đến sức khỏe của mẹ và bé. Bạn nên thực hiện các biện pháp phòng ngừa và điều trị kịp thời để đảm bảo an toàn cho cả hai. Mong rằng bài viết trên của Nhà thuốc Long Châu đã giúp bạn có thêm các kiến thức hữu ích để bảo vệ sức khỏe tốt hơn.