Vì sao bạn bị đau thần kinh sau zona?

Đau thần kinh sau zona thường xuất phát từ sự tái hoạt động của virus varicella-zoster, cùng với các tổn thương gây ra trong quá trình bệnh. Trong bài viết này, chúng ta sẽ tìm hiểu rõ hơn về các nguyên nhân chính dẫn đến đau thần kinh sau zona, cũng như cơ chế và tác động của các tổn thương dây thần kinh, nhằm cung cấp cái nhìn sâu hơn về cách mà căn bệnh này ảnh hưởng đến cơ thể và các biện pháp điều trị hiệu quả.

Bệnh zona thần kinh là gì?

Bệnh zona thần kinh là một bệnh nhiễm trùng da do virus Varicella Zoster (VZV) gây ra, cùng loại virus đã gây bệnh thủy đậu. Sau khi khỏi bệnh thủy đậu, một phần của virus Varicella vẫn còn tồn tại trong cơ thể ở trạng thái tiềm tàng, không gây triệu chứng bệnh. Các virus này cư trú tại các hạch thần kinh trong nhiều tháng hoặc nhiều năm mà không hoạt động. Tuy nhiên, khi gặp điều kiện thuận lợi như suy giảm miễn dịch, căng thẳng tinh thần, hoặc suy nhược cơ thể, virus có thể tái hoạt động.

Chúng bắt đầu nhân lên và di chuyển dọc theo các dây thần kinh cảm giác, gây tổn thương cho niêm mạc và da, từ đó gây ra bệnh zona. Do đó, mặc dù zona biểu hiện bằng các tổn thương ngoài da, nhưng nguyên nhân sâu xa lại liên quan đến sự tái hoạt động của virus trong hệ thần kinh.

Nguyên nhân gây đau thần kinh sau zona

Virus varicella-zoster là một loại virus DNA có khả năng lây nhiễm cao. Khi lần đầu tiên xâm nhập vào cơ thể người chưa có miễn dịch hoặc có miễn dịch không đầy đủ, virus gây ra bệnh thủy đậu. Sau đợt nhiễm sơ cấp, virus xâm nhập vào các hạch rễ thần kinh cảm giác và tồn tại ở dạng tiềm tàng trong nhiều thập kỷ.

Khi hệ miễn dịch trung gian tế bào không còn đủ mạnh để kiểm soát virus, nó có thể tái hoạt động, di chuyển dọc theo các dây thần kinh cảm giác và gây ra các triệu chứng đau đớn và tổn thương ở các khu vực da tương ứng.

Nguy cơ phát sinh đau dây thần kinh sau zona (PHN) tăng theo tuổi tác, đặc biệt là ở những người trên 60 tuổi. Các yếu tố làm tăng nguy cơ bao gồm triệu chứng tiền phát ban, phát ban rộng, zona mắt và cơn đau cấp tính dữ dội.

Tổn thương dây thần kinh

Khi virus varicella-zoster tái hoạt động, nó di chuyển dọc theo các dây thần kinh cảm giác và gây ra viêm và tổn thương tại các đầu dây thần kinh. Quá trình này dẫn đến tổn thương cấu trúc và chức năng của dây thần kinh, làm rối loạn việc truyền tín hiệu từ các vùng da bị ảnh hưởng. Tổn thương này có thể làm cho dây thần kinh trở nên nhạy cảm quá mức hoặc không thể truyền tín hiệu đúng cách, dẫn đến cảm giác đau kéo dài, thường được gọi là đau thần kinh sau zona (PHN). Đau này có thể trở nên mãn tính, gây ảnh hưởng đáng kể đến chất lượng cuộc sống của bệnh nhân, làm giảm khả năng cảm nhận và xử lý cơn đau, cũng như gây ra các triệu chứng như đau nhức, bỏng rát và ngứa.

Sự tăng nhạy cảm của hệ thần kinh

Sau khi bị tổn thương do virus varicella-zoster, dây thần kinh cảm giác có thể trở nên nhạy cảm quá mức, hiện tượng này được gọi là tăng nhạy cảm thần kinh. Sự tổn thương này dẫn đến việc các dây thần kinh trở nên nhạy cảm hơn đối với các kích thích thông thường, như ánh sáng, nhiệt độ, hoặc chạm nhẹ. Kết quả là, những kích thích nhẹ mà trước đây không gây ra cảm giác đau có thể trở thành cực kỳ khó chịu hoặc đau đớn. Sự gia tăng phản ứng đau này không chỉ làm tăng cường cảm giác đau mà còn làm cho bệnh nhân cảm thấy đau đớn hơn từ các kích thích không gây đau trong điều kiện bình thường, dẫn đến cảm giác đau kéo dài và ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống.

Điều trị đau thần kinh sau zona

Điều trị đau thần kinh sau zona tập trung vào việc điều trị bệnh zona thần kinh nhằm giảm nhẹ triệu chứng và ngăn ngừa biến chứng lâu dài.

Thuốc kháng virus: Các loại thuốc như acyclovir, famciclovir, và valacyclovir được sử dụng để điều trị zona thần kinh. Để đạt hiệu quả cao nhất, bệnh nhân nên bắt đầu uống thuốc càng sớm càng tốt ngay khi phát hiện các mụn nước xuất hiện trên da, tốt nhất trong vòng 3 ngày. Đối với những người có hệ miễn dịch suy yếu, việc sử dụng thuốc kháng virus qua đường truyền tĩnh mạch có thể được chỉ định.

Corticosteroid: Corticosteroid được sử dụng kết hợp với thuốc kháng virus để giảm cơn đau. Tuy nhiên, do corticosteroid có thể gây nhiều tác dụng phụ toàn thân, chúng thường chỉ được chỉ định cho những trường hợp triệu chứng nghiêm trọng và không có chống chỉ định với loại thuốc này. Việc sử dụng corticosteroid cần được theo dõi chặt chẽ để tránh các tác dụng phụ không mong muốn.

Thuốc chống trầm cảm: Những loại thuốc như amitriptyline, desipramine, và nortriptyline có thể giúp giảm đau thần kinh sau zona, nhờ vào khả năng điều chỉnh các tín hiệu đau trong hệ thần kinh.

Thuốc giảm đau ngoại biên: Các thuốc giảm đau như paracetamol, nefopam, aspirin, và các thuốc chống viêm không chứa steroid có thể được sử dụng để làm giảm cơn đau cấp tính. Tuy nhiên, cần thận trọng khi dùng paracetamol vì có thể gây suy giảm chức năng gan và thận nếu lạm dụng. Đối với người già hoặc những người dễ bị tác dụng phụ, miếng dán giảm đau có thể là lựa chọn thay thế an toàn hơn.

Phong bế thần kinh: Kỹ thuật phong bế thần kinh bao gồm việc tiêm thuốc để gây tê dây thần kinh chịu trách nhiệm cho vùng đau. Qua hình ảnh của máy siêu âm, bác sĩ sẽ xác định chính xác dây thần kinh bị ảnh hưởng bởi virus herpes và thực hiện tiêm thuốc để làm giảm cơn đau.

Điều trị đau thần kinh sau zona thường đòi hỏi sự kết hợp của nhiều phương pháp và cần có thời gian để điều chỉnh và tìm ra liệu pháp phù hợp nhất, nhằm giảm thiểu các tác dụng phụ của thuốc. Bệnh nhân không nên tự ý thay đổi hoặc ngừng điều trị mà cần tuân thủ theo chỉ định của bác sĩ. 

Hy vọng qua nội dung bài viết bạn đã có thể giải đáp vì sao bạn bị đau thần kinh sau zona? Đau thần kinh sau zona là một biến chứng nghiêm trọng có thể gây ra lo âu, mất ngủ, và thậm chí trầm cảm. Do đó, việc điều trị triệt để bệnh zona và kịp thời thăm khám khi có dấu hiệu bất thường là rất quan trọng, đặc biệt đối với những người đã từng bị thủy đậu.

Ngoài ra, bạn cũng có thể giảm tỷ lệ mắc bệnh zona thần kinh bằng cách tiêm vắc xin Shingrix - vắc xin phòng ngừa bệnh lý zona thần kinh tại Tiêm chủng Long Châu, giúp tạo miễn dịch chủ động, bảo vệ sức khỏe bản thân và gia đình.