Xét nghiệm RF là gì và ý nghĩa đối với việc chẩn đoán bệnh?

Xét nghiệm RF đóng vai trò to lớn trong việc hỗ trợ phát hiện cũng như đánh giá các yếu tố dạng thấp trong máu. Thực hiện xét nghiệm này, bác sĩ sẽ kiểm tra được xem bệnh nhân có bị viêm khớp dạng thấp - một bệnh lý diễn biến mạn tính với biểu hiện tại khớp, hay không? Cụ thể như thế nào, sẽ được trình bày chi tiết trong bài viết sau.

Xét nghiệm RF là gì?

Xét nghiệm RF là một xét nghiệm định lượng yếu tố dạng thấp có trong máu. Xét nghiệm được sử dụng để hỗ trợ chẩn đoán một số căn bệnh viêm khớp có yếu tố tự miễn, nhất là viêm khớp dạng thấp.

Cơ sở để chẩn đoán của xét nghiệm chính là sự gia tăng bất thường của hàm lượng kháng thể RF có trong máu. Chỉ số RF (Rheumatoid Factor) chính là một nhóm protein được hình thành từ hệ thống miễn dịch. Các kháng thể này do cơ thể tự sinh ra và tự tấn công luôn những mô của cơ thể, thay vì chống lại những yếu tố xâm hại từ bên ngoài môi trường.

Xét nghiệm RF để chẩn đoán bệnh viêm khớp dạng thấp

Thông thường hàm lượng RF có trong máu thường đạt ở một ngưỡng nhất định. Cụ thể, chỉ số RF đối với người bình thường là dưới 15 IU/ml. Trường hợp chỉ số này tăng nhẹ, có thể vẫn không phải là dấu hiệu của bệnh lý viêm khớp. Thế nhưng, nếu nó tăng cao hơn, ví dụ 200 hay 300 IU/ml thì chứng tỏ hệ miễn dịch của cơ thể đang hoạt động mạnh. Đây cũng chính là điều kiện thuận lợi để hình thành và phát triển những bệnh viêm khớp tự miễn như viêm khớp dạng thấp hoặc viêm khớp dạng thấp thể huyết thanh dương tính.

Khi nào nên thực hiện xét nghiệm RF?

Khi xuất hiện những dấu hiệu dưới đây, người bệnh sẽ được chỉ định thực hiện xét nghiệm RF:

• Cơ thể mệt mỏi kèm theo sốt nhẹ và bị sụt cân.
• Có cảm giác sưng đau bất thường kéo dài, không rõ nguyên nhân ở 1 hoặc nhiều vùng khớp, nhất là vùng khớp nhỏ ở khu vực bàn tay và đối xứng 2 bên cơ thể.
• Khớp bị đau sưng, thậm chí tấy đỏ trong nhiều ngày, nhiều tuần, tái phát liên tục, nhất là khi có sự thay đổi thất thường của thời tiết.
• Xương khớp trên cơ thể thường bị cứng vào buổi sáng và kéo dài hơn 30 phút.

Bệnh lý viêm khớp dạng thấp sẽ không chỉ dựa vào kết quả của xét nghiệm RF mà khi có triệu chứng nghi ngờ, để chẩn đoán chính xác hơn, đội ngũ bác sĩ sẽ thường làm thêm một số xét nghiệm khác như CRP (phản ứng viêm của cơ thể), chụp X-quang khớp tổn thương và X-quang khớp vùng bàn tay, tốc độ máu lắng, anti-CCP… khi có chỉ định.

Khi có dấu hiệu nghi ngờ của viêm khớp dạng thấp, nên làm xét nghiệm

Ưu và nhược điểm của xét nghiệm RF

Mặc dù xét nghiệm RF được đánh giá là mang lại những bước tiến vượt trội cho việc chẩn đoán và điều trị bệnh viêm khớp dạng thấp nhưng phương pháp xét nghiệm này cũng có khá nhiều nhược điểm cần khắc phục, nhận thấy từ các ca lâm sàng thực tế. Cụ thể:

Ưu điểm

• Mang lại giá trị cao trong việc chẩn đoán cũng như tiên lượng bệnh viêm khớp dạng thấp.
• Quy trình thực hiện tương đối đơn giản. Chỉ cần làm đúng theo chỉ dẫn đã thiết lập sẽ mang lại được kết quả hợp lý nhất. Nhờ vậy sẽ tránh được tình trạng sai số hệ thống (sai sót trong kết quả liên quan tới người thực hiện trực tiếp).
• Đánh giá được đúng tình trạng của bệnh theo cơ sở khoa học.

Nhược điểm

• Khoảng 20 - 30% bệnh nhân bị viêm khớp dạng thấp không được chẩn đoán trực tiếp từ chỉ số RF. Ngược lại, 1 số bệnh nhân hoàn toàn khỏe mạnh nhưng kết quả xét nghiệm lại có RF trong máu. Điều đó sẽ khiến kết quả chẩn đoán bị ảnh hưởng.
• Có khả năng nhầm lẫn với một số bệnh lý khác như viêm gan mãn tính, bệnh bạch cầu đơn nhân, lupus ban đỏ, viêm da cơ địa, nhiễm virus, hội chứng Sjogren, xơ cứng bì…

Xét nghiệm RF có nhiều ưu và nhược điểm

Ý nghĩa của xét nghiệm RF

Việc phát hiện ra chỉ số RF cực kỳ hữu ích. Nó sẽ tiên lượng được cũng như có thể điều trị ức chế miễn dịch, làm giảm bớt nồng độ RF trong huyết thanh. Từ đó, các triệu chứng lâm sàng ở những người bệnh được điều trị cũng thuyên giảm.

Kết quả xét nghiệm RF được báo cáo dương tính hoặc âm tính. Số tham chiếu được cung cấp để chỉ ra mức RF trong máu, giá trị bình thường dưới 60 U/ml. Lưu ý, giá trị này có thể khác nhau tùy theo cơ sở y tế và phương pháp xét nghiệm.

• Kết quả dương tính cho biết cơ thể đang sản xuất yếu tố dạng thấp cao hơn mức bình thường. Nếu RF tăng nhẹ thì xét nghiệm ít có giá trị lâm sàng. Còn nếu tăng cao thì hỗ trợ chẩn đoán, tiên lượng rất hiệu quả. Tuy nhiên, vẫn có trường hợp, khoảng 3 - 5% người cao tuổi, khỏe mạnh nhưng xét nghiệm lại cho kết quả dương tính.
• Kết quả âm tính nghĩa là có ít hoặc không có RF trong máu. Thế nhưng, đôi khi 1 người bị bệnh tự miễn như viêm khớp dạng thấp vẫn có kết quả RF bình thường. Do đó, xét nghiệm RF không được sử dụng đơn lẻ mà phải cần xem xét cùng những triệu chứng và các kết quả xét nghiệm khác để xác định, loại trừ chẩn đoán.

Đến đây, chắc hẳn các bạn đã biết thêm nhiều thông tin hữu ích về xét nghiệm RF đúng không? Mong rằng, từ đó, bạn sẽ có những kiến thức thú vị, mới mẻ để biết cách chăm sóc sức khỏe của bản thân mình và gia đình. 

Xem thêm: Xét nghiệm TSH là gì và ý nghĩa đối với việc chẩn đoán bệnh về tuyến giáp?

Phiến Trần

Nguồn tham khảo: Vinmec