Ngoại tâm thu thất là gì? Nguyên nhân và cách điều trị ngoại tâm thu thất

Ngoại tâm thu thất là gì?

Ngoại tâm thu thất là một loại nhịp tim không đều. Cơ chế dẫn đến ngoại tâm thu thất là nhịp tim phụ sẽ bắt đầu ở một trong hai buồng bơm phía dưới của tim (tâm thất), làm gián đoạn nhịp tim đều đặn bình thường, đôi khi gây ra cảm giác rung hoặc hụt nhịp trong ngực.

Ngoại tâm thu thất khá phổ biến và thường không nguy hiểm. Nguy cơ biến chứng thường tăng lên nếu có mắc một bệnh tim khác, chẳng hạn như bệnh tim hoặc dị tật tim bẩm sinh.

Ngoại tâm thu thất có thể gọi là:

• Co thắt tâm thất sớm;
• Phức hợp tâm thất sớm;
• Tâm thất đập sớm.

Thông thường, trong hệ thống dẫn truyền tim, nút xoang nhĩ sẽ gửi tín hiệu điện đầu tiên của nhịp tim. Tín hiệu đó di chuyển qua tim và đi đến tâm thất trái và tâm thất phải dẫn đến trái tim co bóp. Trong ngoại tâm thu thất trái, tín hiệu đầu tiên đó bắt đầu ở tại tâm thất. Kết quả tín hiệu truyền đi trong tim theo cách khác và gây ra nhịp tim không đều.

Những dấu hiệu và triệu chứng của ngoại tâm thu thất

Ngoại tâm thu thất thường ít hoặc không có triệu chứng. Tuy nhiên, do cơ chế bệnh lý nên ngoại tâm thu thất thường biểu hiện bằng các triệu chứng như:

• Cảm giác bất thường nhịp đập của tim;
• Cảm giác rung, hụt nhịp;
• Nhịp tim không đều;
• Yếu người, chóng mặt;
• Thiếu không khí;
• Đau ngực nằm ở vị trí không điển hình;
• Gợn sóng có thể rất rõ rệt nên bệnh nhân có thể cảm nhận được.

Khi nào cần gặp bác sĩ?

Nếu bạn cảm thấy rung tim, tim đập thình thịch hoặc cảm giác nhịp tim đập hụt trong lồng ngực, hãy liên hệ với bác sĩ để xác định xem cảm giác đó là do bệnh tim hay do vấn đề sức khỏe khác. Các dấu hiệu và triệu chứng tương tự có thể do nhiều tình trạng khác gây ra như lo lắng, số lượng hồng cầu thấp (thiếu máu), tuyến giáp hoạt động quá mức (cường giáp) và nhiễm trùng. Chẩn đoán và điều trị sớm sẽ giảm nguy cơ tăng nặng của bệnh và giúp bạn mau chóng hồi phục sức khỏe.

Nguyên nhân dẫn đến ngoại tâm thu thất

Tim được tạo thành từ bốn buồng - hai buồng trên (tâm nhĩ) và hai buồng dưới (tâm thất). Sự dẫn truyền nhịp tim được điều khiển bởi sự điều hòa nhịp tim tự nhiên (nút xoang) ở buồng trên bên phải (tâm nhĩ). Nút xoang gửi tín hiệu điện thường bắt đầu mỗi nhịp tim. Những tín hiệu điện này di chuyển qua tâm nhĩ, khiến cơ tim co bóp và bơm máu vào tâm thất. Tiếp theo, các tín hiệu đến nút nhĩ thất, tại đây tín hiệu dẫn truyền sẽ chậm lại. Sự chậm trễ này cho phép máu về chứa đầy trong tâm thất. 

Khi tín hiệu điện đến tâm thất, các buồng này co lại và bơm máu đến phổi hoặc đến các cơ quan khác của cơ thể. Ở tim bình thường, với quá trình truyền tín hiệu diễn ra đều đặn, nhịp tim lúc nghỉ ngơi thường là 60 đến 100 nhịp một phút.

Ngoại tâm thu thất là những cơn co thắt không đều bắt đầu ở tâm thất thay vì tâm nhĩ. Các cơn co thắt thường đập sớm hơn nhịp tim dự kiến tiếp theo.

Nguyên nhân gây co tâm thất sớm không phải lúc nào cũng rõ ràng. Một số bệnh bao gồm bệnh tim hoặc những thay đổi trong cơ thể có thể làm cho các tế bào ở buồng tim phía dưới không ổn định về điện dẫn truyền tim. Ngoại tâm thu thất sớm có thể được gây ra bởi:

• Một số loại thuốc như thuốc kháng histamine.
• Sử dụng quá nhiều caffeine, dư thừa catecholamine (được giải phóng để đáp ứng với căng thẳng về cảm xúc hoặc thể chất), bất thường về điện giải: Hạ kali máu, magiê máu thấp, canxi máu cao.
• Rượu , thuốc lá và ma túy bất hợp pháp.
• Bệnh nhân bị mất ngủ.

Có rất nhiều bệnh lý tim và không phải tim là nguyên nhân, ví dụ:

• Bệnh cơ tim;
• Hở van hai lá;
• Nhồi máu cơ tim;
• Bất kỳ bệnh tim cấu trúc nào làm thay đổi đường dẫn truyền do thay đổi mô;
• Bệnh cường giáp;
• Thiếu máu;
• Tăng huyết áp.

Nhóm bệnh nhân có nguy cơ mắc bệnh tim mạch cao hơn và các dấu hiệu tim mạch kém trên lâm sàng có tỷ lệ xuất hiện ngoại tâm thu thất cao hơn.

Những ai có nguy cơ mắc phải ngoại tâm thu thất?

Người lớn tuổi có thể có biểu hiện rõ của ngoại tâm thu thất. Những người bị bệnh tim, bao gồm bệnh tim bẩm sinh, bệnh động mạch vành, suy tim và cơ tim yếu (bệnh cơ tim) có nguy cơ bị ngoại tâm thu thất.

Yếu tố làm tăng nguy cơ mắc phải ngoại tâm thu thất

Một số yếu tố làm tăng nguy cơ mắc ngoại tâm thu thất, bao gồm:

• Người nghiện rượu, thuốc lá;
• Các chất kích thích như cocaine hoặc methamphetamine;
• Ít tập thể dục;
• Lo lắng, căng thẳng.

Phương pháp xét nghiệm và chẩn đoán ngoại tâm thu thất

Để chẩn đoán ngoại tâm thu thất, bác sĩ sẽ khai thác tiền sử bệnh, tiền sử dùng thuốc, gia đình có ai bị bệnh tim…, ngoài ra còn khám lâm sàng như nghe tim (bằng ống nghe) và làm một số xét nghiệm như:

• Điện tâm đồ (ECG hoặc EKG) để phát hiện các nhịp đập bất thường. Điện tâm đồ (ECG) được thực hiện nhanh chóng, giúp ghi lại hoạt động điện của tim.
• Máy theo dõi điện tim Holter: Thiết bị có thể được đeo trong một ngày hoặc hơn để ghi lại hoạt động của tim trong các hoạt động hàng ngày.
• Một phương pháp khác có thể được thực hiện là kiểm tra mức độ căng thẳng khi tập thể dục như đi bộ hoặc đạp xe tại chỗ. Bài kiểm tra mức độ căng thẳng khi tập thể dục có thể giúp xác định xem liệu việc tập thể dục có kích hoạt ngoại tâm thu thất hay không.

Phương pháp điều trị ngoại tâm thu thất hiệu quả

Hầu hết những người bị ngoại tâm thu thất không mắc bệnh tim sẽ không cần điều trị. Nếu bạn bị bệnh tim, ngoại tâm thu thất có thể dẫn đến các vấn đề về nhịp tim nghiêm trọng hơn (rối loạn nhịp tim). Điều trị phụ thuộc vào nguyên nhân cơ bản của bệnh:

• Thay đổi lối sống: Căng thẳng, áp lực có thể dẫn đến ngoại tâm thu thất, do đó nên loại bỏ các tác nhân gây ngoại tâm thu thất như hạn chế căng thẳng, áp lực. Ngoài ra, không nên lạm dụng rượu bia, thuốc lá để giúp làm giảm số nhịp đập thêm và giảm bớt các triệu chứng.
• Dùng thuốc: Một số thuốc điều trị tăng huyết áp có thể được kê toa để giảm các cơn co thắt sớm của tim. Những chất được sử dụng có thể bao gồm thuốc chẹn beta và thuốc chẹn kênh canxi. Thuốc kiểm soát nhịp tim cũng có thể được kê đơn nếu nhịp tim không đều gọi là nhịp nhanh thất hoặc ngoại tâm thu thất thường xuyên gây cản trở chức năng tim.
• Phẫu thuật: Nếu thay đổi lối sống và dùng thuốc không giúp giảm ngoại tâm thu thất, phẫu thuật có thể được thực hiện để ngăn nhịp đập tăng thêm.

Việc thường xuyên bị ngoại tâm thu thất hoặc một số kiểu trong số đó có thể làm tăng nguy cơ phát triển nhịp tim không đều (loạn nhịp tim) hoặc suy yếu cơ tim (bệnh cơ tim).

Những thói quen sinh hoạt có thể giúp bạn hạn chế diễn tiến của ngoại tâm thu thất

Chế độ sinh hoạt:

• Theo dõi các yếu tố kích thích nhịp tim. Nếu thường xuyên bị ngoại tâm thu thất sớm, việc ghi nhật ký trong ngày và thời gian xuất hiện các triệu chứng có thể giúp ích để phát hiện sớm bất thường của bệnh.
• Kiểm soát căng thẳng, lo lắng vì đây có thể gây ra nhịp tim không đều. Do đó, người bệnh nên tìm cách giúp giảm căng thẳng. Một số biện pháp giúp giảm căng thẳng như tập thể dục nhẹ nhàng, thực hành chánh niệm và kết nối với những người khác để chế ngự căng thẳng. Ngoài ra có thể nuôi thú cưng hay đơn giản là đọc sách, làm bất cứ thứ gì khiến bạn thấy thoải mái.

Chế độ dinh dưỡng: Hạn chế sử dụng caffeine, rượu, thuốc lá và chất kích thích vì đây là tác nhân gây co bóp tâm thất sớm.

Phương pháp phòng ngừa ngoại tâm thu thất hiệu quả

Để phòng ngừa bệnh hiệu quả, bạn có thể tham khảo một số gợi ý dưới đây:

• Thực hiện lối sống lành mạnh, hạn chế rượu bia, thuốc lá, không sử dụng chất gây nghiện.
• Tầm soát bệnh định kỳ, ví dụ như các bệnh tim mạch.
• Theo dõi ngoại tâm thu thất bằng cách ghi chép nhật ký về các hoạt động cũng như chế độ dinh dưỡng để phát hiện sớm bệnh.