Viêm gan thiếu máu cục bộ là gì? Những điều cần biết về viêm gan thiếu máu cục bộ

Viêm gan thiếu máu cục bộ là gì?

Thuật ngữ viêm gan có phần bị dùng sai vì tổn thương không qua trung gian của quá trình viêm. Tuy nhiên, sự tăng mạnh của men gan tương tự như tình trạng được thấy trong viêm gan nhiễm độc (chẳng hạn như do thuốc acetaminophen gây ra) và viêm gan siêu vi cấp, hai rối loạn cần được coi là một phần của chẩn đoán phân biệt.

Thuật ngữ viêm gan thiếu máu cục bộ được ưa chuộng hơn là "sốc gan" vì hội chứng có thể xảy ra mà không bị sốc. Tính chất lan tỏa của tổn thương giúp phân biệt nó với nhồi máu gan (biểu hiện tổn thương khu trú).

Các đặc điểm lâm sàng, xét nghiệm và mô học của viêm gan thiếu máu cục bộ khá giống với bệnh gan sung huyết, vì nguyên nhân cơ bản của cả hai tình trạng đều liên quan đến việc giảm cung lượng tim. Nhiều trường hợp viêm gan thiếu máu cục bộ xảy ra trong bối cảnh suy tim sung huyết, mặc dù có nhiều nguyên nhân tiềm ẩn khác.

Viêm gan thiếu máu cục bộ là một hội chứng lâm sàng, sinh học và mô học được đặc trưng bởi sự gia tăng nhanh chóng, đáng kể và thoáng qua nồng độ aminotransferase huyết tương (AST, aspartate aminotransferase và ALT, alanine aminotransferase) trong các tình trạng bệnh lý khác nhau, chẳng hạn như suy tim, sốc tuần hoàn hoặc nhiễm trùng, suy hô hấp. 

Dấu hiệu bệnh lý của viêm gan thiếu máu cục bộ là hoại tử tế bào gan ở vùng trung tâm tiểu thùy, được gọi là hoại tử trung tâm tiểu thùy gan. Viêm gan do thiếu máu cục bộ cũng được gọi là viêm gan thiếu oxy hoặc sốc gan. Thuật ngữ “viêm gan thiếu oxy” nhấn mạnh các yếu tố sinh lý bệnh đa yếu tố dẫn đến tình trạng thiếu oxy và những thay đổi về mặt sinh học và mô học sau đó. Thuật ngữ “sốc” có thể không chính xác lắm vì thiếu máu cục bộ trung tâm tiểu thùy và hoại tử không phải lúc nào cũng liên quan đến sốc.

Bệnh gan sung huyết mô tả một loạt các biểu hiện lâm sàng và sinh học (ví dụ như tăng nhẹ nồng độ aminotransferase trong huyết tương) do tắc nghẽn gan thụ động và thường kéo dài xảy ra trong bối cảnh suy tim phải (ví dụ như bệnh cơ tim giãn nở, hẹp van hai lá, viêm màng ngoài tim co thắt). Mô hình hình thái là tắc nghẽn trung tâm. 

Bệnh gan sung huyết có thể xảy ra trước khi khởi phát bệnh viêm gan thiếu máu cục bộ. Tuy nhiên, có sự chồng chéo đáng kể giữa hai điều kiện này. Trên thực tế, cả viêm gan thiếu máu cục bộ và sung huyết đều là kết quả của sự tương tác và liên quan thường xuyên giữa bệnh tim và gan, liên quan đến bối cảnh sinh lý bệnh cụ thể và các giai đoạn khác nhau của suy tim.

Viêm gan thiếu máu cục bộ là một tình trạng bệnh lý được quản lý ngày nay bởi ít nhất ba nhóm chuyên khoa: Tim mạch, gan và chăm sóc đặc biệt.

Những dấu hiệu và triệu chứng của viêm gan thiếu máu cục bộ

Người bệnh bị bệnh nặng, có thể không báo cáo được các triệu chứng.

Các triệu chứng có thể bao gồm:

• Sức yếu;
• Khó chịu ở bụng;
• Vàng da;
• Bệnh não (Encephalopathy);
• Rối loạn đông máu.

Khi nào cần gặp bác sĩ?

Nếu bạn có bất kỳ triệu chứng nào của bệnh lý tim mạch hoặc gan, bạn nên đến khám bác sĩ để được kiểm tra, thăm khám và tư vấn. Chẩn đoán và điều trị sớm các bệnh lý nguyên nhân, có thể giúp quản lý sớm tình trạng viêm gan thiếu máu cục bộ.

Nguyên nhân dẫn đến viêm gan thiếu máu cục bộ

Một số nguyên nhân có thể dẫn đến tình trạng viêm gan thiếu máu cục bộ là:

• Suy giảm sự tưới máu: Suy tim, tụt huyết áp nặng, sốc tim, sốc giảm thể tích, tắc mạch do huyết khối, chèn ép tim.
• Thiếu oxy máu: Suy hô hấp.
• Nhu cầu trao đổi chất tăng: Sốc nhiễm trùng, bỏng diện rộng, phẫu thuật.

Những ai có nguy cơ mắc phải viêm gan thiếu máu cục bộ?

Viêm gan thiếu máu cục bộ có tỷ lệ lưu hành khoảng 2% số người được đưa vào ICU phát triển bệnh. Khoảng 80% trường hợp liên quan đến bệnh suy tim tiềm ẩn.

Yếu tố làm tăng nguy cơ mắc phải viêm gan thiếu máu cục bộ

Các yếu tố làm tăng nguy cơ mắc phải viêm gan thiếu máu cục bộ:

• Thiếu máu cục bộ và sốc;
• Suy hô hấp;
• Suy tim.

Phương pháp xét nghiệm và chẩn đoán viêm gan thiếu máu cục bộ

Viêm gan thiếu máu cục bộ nên được xem xét trong bối cảnh lâm sàng (được mô tả ở trên). Rất ít nguyên nhân gây tổn thương gan dẫn đến sự gia tăng đáng kể nồng độ aminotransferase (vượt quá 1000 đơn vị hoặc gấp 50 lần giới hạn trên của mức bình thường) được thấy trong viêm gan thiếu máu cục bộ. 

Ngoài viêm gan thiếu máu cục bộ, phổ biến nhất là tổn thương gan cấp tính do thuốc hoặc độc tố (ví dụ, ngộ độc acetaminophen, độc tính do một số loại thảo dược và thực phẩm bổ sung) và viêm gan siêu vi cấp. Đôi khi, sự gia tăng tương tự có thể được nhìn thấy trong một số trường hợp khác.

Những rối loạn này không thể được phân biệt chỉ dựa vào xét nghiệm sinh hóa gan. Tuy nhiên, một số đặc điểm có thể gợi ý thiếu máu cục bộ hơn là nguyên nhân do virus gây tổn thương gan:

• Nồng độ LDH huyết thanh tăng nhanh sớm là điều bất thường ở bệnh viêm gan siêu vi.
• Tỷ lệ alanine aminotransferase trong huyết thanh so với LDH dưới 1,5 lần sớm trong giai đoạn viêm gan cấp tính gợi ý viêm gan thiếu máu cục bộ hơn là viêm gan siêu vi.
• Nồng độ aminotransferase trong huyết thanh giảm nhanh sau lần tăng ban đầu là đặc điểm của tổn thương gan do thiếu máu cục bộ và không điển hình đối với các nguyên nhân gây viêm gan khác.
• Viêm gan do thiếu máu cục bộ thường đi kèm với bằng chứng bổ sung về tình trạng giảm tưới máu cơ quan đích, đặc biệt là hoại tử ống thận cấp. Do đó, sự gia tăng sớm nồng độ creatinin huyết thanh giúp ích cho chẩn đoán viêm gan thiếu máu cục bộ. Các mối liên quan khác bao gồm tiêu cơ vân và ít gặp hơn là thiếu máu cục bộ đường ruột và viêm tụy do thiếu máu cục bộ.

Ngoài việc hỏi bệnh sử cẩn thận, việc đánh giá có thể bao gồm xét nghiệm huyết thanh cho bệnh viêm gan siêu vi cấp, nồng độ acetaminophen trong máu và siêu âm bụng giúp ích cho chẩn đoán phân biệt. Không có dấu hiệu đặc trưng nào khi khám thực thể, mặc dù một số người bệnh có cảm giác đau ở hạ sườn phải. Tuy nhiên, khám thực thể có thể cung cấp manh mối về bệnh gan tiềm ẩn.

Phương pháp điều trị viêm gan thiếu máu cục bộ hiệu quả

Quản lý viêm gan thiếu máu cục bộ nhằm mục đích khôi phục cung lượng tim và đảo ngược nguyên nhân cơ bản gây mất ổn định huyết động.

Người bệnh sẽ được theo dõi chặt chẽ để tìm bằng chứng về tình trạng giảm tưới máu cơ quan đích, đặc biệt là giảm chức năng thận và thay đổi trạng thái tâm thần.

Không có liệu pháp điều trị cụ thể cho bệnh viêm gan thiếu máu cục bộ, bác sĩ sẽ dựa vào từng tình huống cụ thể của từng người bệnh mà đưa ra phương án điều trị thích hợp.

Những thói quen sinh hoạt có thể giúp bạn hạn chế diễn tiến của viêm gan thiếu máu cục bộ

Chế độ sinh hoạt:

Đối với người bệnh viêm gan thiếu máu cục bộ, việc tuân thủ một chế độ sinh hoạt lành mạnh có thể hỗ trợ quá trình hồi phục và quản lý tình trạng. Dưới đây là một số gợi ý chung:

• Kiểm soát cân nặng và mức độ hoạt động: Duy trì cân nặng và mức độ hoạt động lành mạnh. Nếu bạn đang thừa cân, hãy tìm cách giảm cân một cách an toàn dưới sự giám sát của chuyên gia dinh dưỡng hoặc bác sĩ. Tập thể dục đều đặn, như đi bộ, bơi lội hoặc tham gia vào các hoạt động thể thao nhẹ nhàng.
• Kiểm soát yếu tố nguy cơ: Kiểm soát các yếu tố nguy cơ khác có thể ảnh hưởng đến sức khỏe gan, chẳng hạn như đái tháo đường, tăng huyết áp, cholesterol cao và bệnh tim mạch. Tuân thủ chế độ ăn uống và điều trị thích hợp để kiểm soát những yếu tố này.
• Tuân thủ chỉ định điều trị: Tuân thủ đúng các chỉ định điều trị từ bác sĩ hoặc chuyên gia y tế của bạn. Điều này có thể bao gồm sử dụng thuốc, điều chỉnh liều dùng thuốc và thực hiện các biện pháp điều trị khác để quản lý viêm gan và cải thiện chức năng gan.

Chế độ dinh dưỡng:

Chế độ dinh dưỡng cho người bệnh viêm gan thiếu máu cục bộ cần tập trung vào việc cung cấp đủ dinh dưỡng và hỗ trợ chức năng gan. Dưới đây là một số lời khuyên chung về chế độ dinh dưỡng cho người bệnh viêm gan thiếu máu cục bộ:

• Cung cấp năng lượng đủ: Người bệnh cần tiêu thụ đủ lượng calo để đáp ứng nhu cầu năng lượng của cơ thể. Hãy tư vấn với bác sĩ hoặc chuyên gia dinh dưỡng để xác định lượng calo phù hợp dựa trên tình trạng sức khỏe và mức độ hoạt động hàng ngày.
• Tăng cường chất xơ: Chất xơ có thể giúp cải thiện chức năng tiêu hóa và giảm tác động của các chất độc hại trong cơ thể. Hãy tăng cường tiêu thụ rau xanh, trái cây tươi, ngũ cốc nguyên hạt và các loại hạt trong chế độ ăn uống.
• Hạn chế chất béo bão hòa và cholesterol: Hạn chế tiêu thụ các thực phẩm chứa nhiều chất béo bão hòa và cholesterol cao, như đồ chiên, thức ăn nhanh, bơ, kem và sản phẩm từ sữa béo. Thay vào đó, chọn các nguồn chất béo lành mạnh như dầu olive, dầu hạt lanh và dầu cây đậu nành.
• Tuân thủ hướng dẫn từ bác sĩ hoặc chuyên gia dinh dưỡng: Luôn tuân thủ theo hướng dẫn và chỉ định dinh dưỡng từ bác sĩ hoặc chuyên gia dinh dưỡng. Họ sẽ có thông tin cụ thể về tình trạng sức khỏe của bạn và đưa ra lời khuyên phù hợp với trường hợp cụ thể của bạn.

Lưu ý rằng mỗi trường hợp viêm gan thiếu máu cục bộ có thể có yêu cầu dinh dưỡng khác nhau, do đó, tư vấn và giám sát từ các chuyên gia y tế là rất quan trọng.

Phương pháp phòng ngừa viêm gan thiếu máu cục bộ hiệu quả

Để phòng ngừa bệnh viêm gan thiếu máu cục bộ, có một số gợi ý về phương pháp và thói quen sống lành mạnh mà bạn có thể áp dụng:

• Kiểm soát các yếu tố nguy cơ (bệnh tim mạch, đái tháo đường, tăng huyết áp và cholesterol cao).
• Tránh tiếp xúc với các chất độc hại cho gan, bao gồm thuốc lá, cồn, ma túy và các chất gây nghiện khác.
• Đối với những người có nguy cơ cao, như người bị suy tim, suy gan, suy thận hoặc có bệnh mạch vành, cần tuân thủ chế độ sinh hoạt lành mạnh, dùng thuốc theo hướng dẫn của bác sĩ.
• Tuân thủ lịch trình kiểm tra sức khỏe định kỳ.

Nhớ rằng viêm gan thiếu máu cục bộ có thể có nhiều nguyên nhân khác nhau, do đó, tư vấn và hỗ trợ y tế từ bác sĩ là quan trọng. Bác sĩ sẽ có thông tin cụ thể về tình trạng sức khỏe của bạn và đưa ra lời khuyên phòng ngừa phù hợp với trường hợp cụ thể.