10 dấu hiệu trẻ tự kỷ 5 tuổi cha mẹ cần biết

Phát hiện sớm các dấu hiệu trẻ tự kỷ 5 tuổi đóng vai trò then chốt trong việc can thiệp và hỗ trợ sự phát triển của con. Bài viết này tổng hợp 10 dấu hiệu phổ biến và dễ nhận biết nhất, giúp cha mẹ có thêm kiến thức và chủ động đưa ra hướng xử lý phù hợp, tạo điều kiện tốt nhất cho sự hòa nhập của bé.

Bệnh tự kỷ ở Việt Nam

Tự kỷ hay còn gọi là rối loạn phổ tự kỷ (ASD), là một rối loạn phát triển thần kinh mãn tính ảnh hưởng đến khả năng giao tiếp, tương tác xã hội và hành vi của trẻ. Trẻ tự kỷ có thể gặp khiếm khuyết trong kỹ năng xã hội, ngôn ngữ và thể hiện các hành vi lặp đi lặp lại hoặc sở thích hạn chế.

Tại Việt Nam, ước tính có khoảng 1 - 2% trẻ mắc rối loạn phổ tự kỷ, tương đương cứ 100 trẻ sinh ra thì có khoảng 1 trẻ tự kỷ. Tỷ lệ này đang có xu hướng tăng nhanh và trở thành mối quan tâm lớn về y tế và xã hội. Bệnh viện Nhi Trung ương cho biết mỗi năm có khoảng 10.000 lượt trẻ đến khám có dấu hiệu nghi ngờ tự kỷ, thể hiện nhận thức về bệnh ngày càng tăng trong cộng đồng và phụ huynh. Tỷ lệ trẻ dưới 6 tuổi mắc tự kỷ được ước tính khoảng 0,7%, và tỷ lệ này có thể tăng theo độ tuổi.

Độ tuổi lên 5 là giai đoạn trẻ bắt đầu phát triển kỹ năng xã hội và ngôn ngữ phức tạp hơn, chuẩn bị vào môi trường học tập như trường mẫu giáo hay tiểu học. Nhận biết dấu hiệu trẻ tự kỷ 5 tuổi giúp can thiệp hỗ trợ phát triển kỹ năng xã hội, ngôn ngữ và hành vi phù hợp, giúp trẻ hòa nhập tốt hơn và giảm thiểu khó khăn sau này. Các dấu hiệu tự kỷ cũng trở nên rõ ràng hơn khi trẻ phải tương tác nhiều hơn với bạn bè và người khác.

10 dấu hiệu trẻ tự kỷ 5 tuổi cần chú ý

Ở độ tuổi 5, trẻ đang ở giai đoạn quan trọng trong quá trình phát triển ngôn ngữ, kỹ năng xã hội và chuẩn bị vào môi trường học tập chính thức. Tuy nhiên, với những trẻ mắc rối loạn phổ tự kỷ, các khả năng này bị hạn chế đáng kể, ảnh hưởng đến việc học tập, sinh hoạt và giao tiếp hàng ngày. Dưới đây là 10 dấu hiệu trẻ tự kỷ 5 tuổi cần chú ý để không bỏ sót trẻ có nguy cơ mắc tự kỷ.

• Ngại giao tiếp xã hội: Trẻ hạn chế tiếp xúc ánh mắt, không trả lời khi gọi tên, không biết cười đùa hay thể hiện cảm xúc với người khác.
• Hành vi chống đối với thay đổi: Trẻ phản ứng mạnh, giận dữ hoặc lo sợ khi môi trường xung quanh thay đổi, như đồ chơi bị thay đổi vị trí hay người chăm sóc thay đổi ngoại hình.
• Rối loạn ngôn ngữ: Trẻ chậm nói, không biết nói từ đơn khi hơn 16 tháng, hoặc phát ngôn không rõ ràng, lặp đi lặp lại những từ ngữ vô nghĩa.
• Hành vi lặp lại: Trẻ có những hành động lặp đi lặp lại như vỗ tay, lắc lư, quay vòng, hoặc chơi với tay một cách quen thuộc mà không sáng tạo.
• Gắn bó bất thường với đồ vật vô tri: Trẻ quan tâm đến chi tiết nhỏ của đồ vật mà không quan tâm đến công dụng, thậm chí ngửi hoặc liếm đồ vật đó.
• Phát triển vận động chậm: Trẻ chậm phát triển kỹ năng vận động, khó bắt chước hành động người khác, di chuyển chậm, có thể có các hành vi vận động lạ.
• Thích chơi một mình, không hòa nhập với bạn bè: Trẻ muốn chơi riêng trong không gian riêng, không tham gia chơi chung hoặc trò chơi giả vờ.
• Hành vi lạ và tự gây thương tích: Có thể có các hành vi khác thường như đi chậm, lắc lư, hoặc gây tổn thương bản thân như cắn, cào.
• Rối loạn ăn uống: Trẻ biếng ăn, nôn trớ, hoặc từ chối ăn thức ăn mới hoặc không được thái nhỏ.
• Khiếm khuyết về trí tuệ hoặc phản ứng cảm giác bất thường: Nhiều trẻ có chỉ số IQ thấp, kém phát triển trí tuệ, hoặc quá nhạy cảm/kém nhạy cảm với các kích thích cảm giác như tiếng ồn, giác quan xúc giác.

Can thiệp, điều trị bệnh tự kỷ

Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), khả năng điều trị bệnh tự kỷ phụ thuộc vào nhiều yếu tố, bao gồm mức độ nghiêm trọng của các rối loạn, thời điểm phát hiện và áp dụng các biện pháp can thiệp cũng như sự hỗ trợ từ gia đình trong quá trình này.

Mục tiêu của việc điều trị tự kỷ là giảm thiểu các triệu chứng của rối loạn này, từ đó tối ưu hóa khả năng hoạt động của trẻ và hỗ trợ chúng phát triển toàn diện. Các chuyên gia khuyến cáo rằng nếu can thiệp sớm, đặc biệt trước 2 tuổi, trẻ tự kỷ có khả năng học hỏi các kỹ năng giao tiếp, kỹ năng xã hội và các hành vi quan trọng. Dưới đây là một số phương pháp điều trị căn bệnh này:

• Phương pháp tiếp cận hành vi: Đây là phương pháp phổ biến nhất, tập trung thúc đẩy các hành vi tích cực và giảm hành vi tiêu cực bằng cách định hướng và khen thưởng phù hợp. Cần nhiều thời gian và cường độ cao để đạt hiệu quả.
• Phương pháp tiếp cận phát triển: Bao gồm trị liệu ngôn ngữ giúp cải thiện kỹ năng giao tiếp và trị liệu nghề nghiệp, vật lý trị liệu giúp cải thiện khả năng vận động, xử lý kích thích giác quan của trẻ.
• Phương pháp giáo dục: TEACCH là phương pháp giáo dục phổ biến trong môi trường lớp học, hỗ trợ qua cấu trúc học tập trực quan và tính nhất quán. Các nhóm kỹ năng xã hội giúp trẻ luyện tập giao tiếp trong môi trường có tổ chức.
• Phương pháp tâm lý: Trị liệu nhận thức hành vi (CBT) giúp trẻ kiểm soát lo âu, xử lý cảm xúc và hành vi xã hội hiệu quả hơn.
• Điều trị bằng thuốc: Sử dụng thuốc để giảm các triệu chứng như hung hăng, tự gây thương tích, rối loạn tăng động giảm chú ý hay lo âu nếu cần thiết.

Nhận biết 10 dấu hiệu trẻ tự kỷ 5 tuổi là bước đầu tiên và quan trọng nhất để cha mẹ đồng hành cùng con. Đừng ngần ngại tìm kiếm sự giúp đỡ từ các chuyên gia để có phương pháp can thiệp sớm và hiệu quả, giúp bé phát triển hết tiềm năng và có cuộc sống tốt đẹp hơn.