5 tai biến sản khoa thường gặp trong quá trình sinh nở

Trong các tai biến sản khoa thì có 5 tai biến được xem là đặc biệt nguy hiểm vì có nguy cơ đe dọa trực tiếp đến tính mạng của cả sản phụ lẫn thai nhi. 5 tai biến sản khoa đó là: Vỡ tử cung, băng huyết sau sinh, tiền sản giật, nhiễm trùng hậu sản và uốn ván. Các tai biến này cần được chẩn đoán và xử trí kịp thời để đảm bảo an toàn cho cả mẹ và bé.

Vỡ tử cung

Vỡ tử cung là 1 trong 5 tai biến sản khoa thường gặp. Vỡ tử cung thường xảy ra do quá trình theo dõi chuyển dạ không sát, không có can thiệp kịp thời và đúng kỹ thuật. Trong giai đoạn chuyển dạ, cơn co bóp tử cung diễn ra quá mạnh mà không thể đẩy thai nhi ra được do đường sinh ra bị cản trở, khiến đoạn dưới của tử cung bị mỏng và vỡ.

Dấu hiệu nhận biết vỡ tử cung bao gồm: Cơn co bóp dồn dập gây đau đớn cho sản phụ, biểu hiện sốc như mặt tái nhợt, vã mồ hôi, mạch nhanh, huyết áp thấp và rối loạn ý thức. Sản phụ có thể bị chảy máu âm đạo nhiều hoặc ít. Đôi khi không có cơn co tử cung và tim thai thường bị mất. Khi nắn bụng, các bộ phận của thai nhi có thể cảm nhận được dưới da bụng.

Vỡ tử cung thường xảy ra ở những trường hợp thai nhi quá lớn, ngôi thai bất thường, đa thai hoặc có vết mổ cũ ở tử cung. Tai biến sản khoa này có tỷ lệ tử vong cao đối với cả mẹ và con.

Băng huyết sau sinh

Chảy máu sau sinh là một trong những biến chứng sản khoa phổ biến. Tình trạng chảy máu quá mức sau sinh được xác định khi lượng máu mất vượt quá 500 ml, và đối với những sản phụ có sức khỏe yếu, ngưỡng này có thể thấp hơn mà vẫn gây nguy hiểm đến tính mạng.

Các triệu chứng nhận biết:

• Sản phụ có dấu hiệu sốc: Mệt mỏi, tái nhợt, da xanh xao, khát nước, mạch nhanh nhỏ, huyết áp có thể hạ thấp (mất máu càng nhiều, huyết áp càng giảm).
• Chảy máu ồ ạt từ tử cung ra ngoài qua âm đạo.
• Ra máu với mức độ và hình thái khác nhau.
• Trong một số trường hợp, máu không chảy nhiều qua âm đạo nhưng lại tích tụ trong buồng tử cung hoặc tạo thành các khối máu tụ.

Băng huyết sau sinh là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây tử vong cho sản phụ, đặc biệt ở các vùng nông thôn và kém phát triển. Tình trạng này diễn ra rất nhanh, khiến sản phụ và bác sĩ không kịp xử lý. Hầu hết các trường hợp chảy máu sau sinh xảy ra trong ngày đầu sau sinh, trong khi những trường hợp nặng có thể xảy ra sau 2 - 3 giờ.

Tiền sản giật

Tiền sản giật cũng là 1 trong 5 tai biến sản khoa thường gặp. Tiền sản giật là một tình trạng sức khỏe nghiêm trọng gặp phải trong thời kỳ mang thai, liên quan đến các rối loạn cao huyết áp. Nó thường kèm theo triệu chứng như phù nề và mất protein qua nước tiểu. Ước tính khoảng 10 - 15% phụ nữ mang thai gặp phải tình trạng này.

Các dấu hiệu có thể nhận biết tiền sản giật bao gồm: Độc tố thai nghén nặng, hội chứng tiền sản giật với các triệu chứng như nhức đầu, chóng mặt, mờ mắt và buồn nôn, và sự xuất hiện của các cơn sản giật đột ngột trải qua 4 giai đoạn. Biến chứng nguy hiểm như xuất huyết não có thể xảy ra ngay lập tức khi sản phụ bị cơn sản giật, dẫn đến hôn mê sâu và tử vong.

Tiền sản giật có thể xảy ra ở bất kỳ thời điểm nào từ tuần thứ 20 của thai kỳ, trong khi sinh, hoặc sau sinh. Đáng lưu ý, phụ nữ gặp tiền sản giật ở lần mang thai đầu tiên vẫn có thể bị tái phát ở những lần sau. 

Do nguyên nhân chưa được xác định rõ, không có cách phòng ngừa cụ thể, chỉ có thể phát hiện sớm và theo dõi chặt chẽ để can thiệp kịp thời. Không được bỏ qua các dấu hiệu cảnh báo như nhức đầu, mờ mắt, đau vùng thượng vị và thay đổi nhận thức, mà cần đến cơ sở y tế ngay lập tức.

Nhiễm trùng hậu sản

Nhiễm khuẩn vùng kín trong thời kỳ hậu sản là tình trạng vi khuẩn xâm nhập từ bộ phận sinh dục thông qua đường máu hoặc nhiễm lên từ âm đạo, cổ tử cung do tổn thương vùng sinh dục trong và sau sinh.

Các triệu chứng bao gồm: Sốt nhẹ, sản dịch có mùi hôi, cảm thấy mệt mỏi, da đỏ, tiết dịch, sưng, nóng, nhạy cảm hoặc đau xung quanh vết mổ, vết thương (như vết rạch lấy thai, khâu cắt tầng sinh môn hoặc vết rách), với dấu hiệu vết mổ sắp bung. Người bệnh cũng có thể gặp các triệu chứng như tiểu khó, tiểu buốt và phải đi tiểu thường xuyên.

Một số yếu tố nguy cơ tăng khả năng nhiễm trùng hậu sản bao gồm chế độ dinh dưỡng kém, thiếu máu, nhiễm độc thai nghén, bế sản dịch và sót nhau thai.

Uốn ván rốn sơ sinh

Một trong 5 tai biến sản khoa thường gặp không thể không kể đến uốn ván rốn sơ sinh. Nguyên nhân chính dẫn đến uốn ván rốn ở trẻ sơ sinh là do việc cắt rốn không đúng cách và thiếu chăm sóc phù hợp sau sinh. Thêm vào đó, nếu người mẹ không được tiêm phòng đầy đủ cũng có thể là một yếu tố góp phần.

Các dấu hiệu nhận biết bao gồm:

• Từ chối bú, khóc không ngừng.
• Miệng không há rộng, dấu hiệu cứng hàm.
• Tăng trương lực cơ, trẻ cong người ra sau, hai tay siết chặt, hai chân duỗi ra.
• Co giật toàn thân: Cơn co giật kéo dài vài giây hoặc vài phút, xảy ra tự nhiên hoặc do kích thích (ánh sáng, tiếng động, khám bệnh,...).
• Rốn thường rụng sớm (trong 3 - 4 ngày) và có thể ẩm ướt, bẩn, hôi.
• Trẻ thường sốt cao 38 - 39 độ C.

Ngoài những tai biến sản khoa thường gặp, hiện nay có một tai biến khác rất nguy hiểm và khó lường trước đó là thuyên tắc ối. Đây là biến chứng hiếm gặp, chỉ khoảng 1/8.000 - 1/80.000 ca sinh, nhưng lại có tỷ lệ tử vong mẹ lên tới khoảng 80%. Thuyên tắc ối thường xảy ra trong giai đoạn chuyển dạ, sổ thai hoặc sau sổ nhau.

Trên đây là thông tin về 5 tai biến sản khoa. Có thể thấy rằng mỗi tai biến sản khoa đều có những đặc điểm, diễn biến và cách xử trí riêng. Tuy nhiên, nhận thức được tầm quan trọng của việc phòng ngừa và quản lý hiệu quả các tai biến này có thể giúp giảm đáng kể tỷ lệ biến chứng và tử vong mẹ con trong quá trình mang thai, sinh nở và hậu sản.

Xem thêm: 

• Khoa sản là gì? Tầm quan trọng của khoa sản trong sức khỏe sinh sản ở nữ giới
• Những lưu ý khi đẻ mổ mà các mẹ bầu cần biết