Áp xe gan do vi khuẩn: Triệu chứng và phương pháp phòng ngừa

Áp xe gan là một tình trạng nhiễm trùng nặng nề ở gan, trong đó các ổ áp xe hình thành do vi khuẩn xâm nhập và gây viêm nhiễm. Đây là một bệnh lý nghiêm trọng, nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời có thể dẫn đến những biến chứng nguy hiểm, thậm chí đe dọa tính mạng. Bài viết này sẽ tập trung vào áp xe gan do vi khuẩn, một loại áp xe gan phổ biến và nguy hiểm.

Áp xe gan do vi khuẩn là gì?

Áp xe gan do vi khuẩn là tình trạng trong gan xuất hiện một hoặc nhiều ổ mủ nhiễm khuẩn, có kích thước khác nhau, do vi khuẩn gây ra.

Nguyên nhân dẫn đến áp xe gan thường bắt nguồn từ những ổ nhiễm khuẩn khác trong cơ thể. Vi khuẩn có thể lan từ ổ bụng vào gan qua các con đường như đường mật (chiếm khoảng 40%), tĩnh mạch cửa (20%), động mạch gan (12%) hoặc thông qua các vết thương hoặc nhiễm khuẩn từ tổn thương trong cơ quan rỗng và đôi khi có thể phát sinh sau khi thực hiện một số thủ thuật y tế như chụp đường mật ngược dòng hoặc sinh thiết gan.

Từ các mẫu bệnh phẩm thu được từ những bệnh nhân bị áp xe gan do vi khuẩn, người ta thường phát hiện ra nhiều loại vi khuẩn khác nhau, phần lớn có nguồn gốc từ đường ruột như Klebsiella pneumoniae, Escherichia coli, Bacteroides và Enterococci. Bên cạnh đó, tụ cầu và phế cầu cũng có thể gây ra áp xe gan, thường xuất hiện sau khi nhiễm trùng răng miệng hoặc viêm nội tâm mạc.

Một số đặc điểm quan trọng của áp xe gan do vi khuẩn bao gồm:

• Áp xe có thể xuất hiện dưới dạng một hoặc nhiều ổ, trong đó thùy phải của gan bị ảnh hưởng nhiều nhất (74%), tiếp theo là thùy trái (16%) và cả hai thùy (10%).
• Nam giới có nguy cơ mắc áp xe gan do vi khuẩn cao hơn nữ giới với tỷ lệ 1,5:1.
• Tình trạng này phổ biến hơn ở những người có hệ miễn dịch suy yếu, bệnh nhân đái tháo đường, người cao tuổi, người mắc xơ gan. Ở trẻ sơ sinh, áp xe gan thường là biến chứng của sự thông nối tĩnh mạch rốn.

Cơ chế gây bệnh áp xe gan do vi khuẩn

Tác nhân gây bệnh

Áp xe gan do vi khuẩn thường do các loại vi khuẩn gram âm đường ruột gây ra. Trong số này, E.coli và Klebsiella pneumoniae là những tác nhân phổ biến nhất. Đặc biệt, tại khu vực Đông Á, Klebsiella pneumoniae là nguyên nhân chính gây ra bệnh áp xe gan. Tại Hoa Kỳ, Streptococci là vi khuẩn gây áp xe gan thường gặp nhất.

Sinh bệnh học

Vi khuẩn gây bệnh có thể xâm nhập vào gan và tạo ra các ổ áp xe qua một số con đường chính:

• Đường tĩnh mạch cửa: Vi khuẩn từ nhiễm trùng đường ruột hoặc viêm phúc mạc có thể lan theo đường tĩnh mạch cửa về gan, gây tổn thương và hình thành ổ áp xe.
• Đường mật: Bệnh nhân có bệnh lý đường mật như sỏi mật, u đường mật hoặc bệnh lý bẩm sinh hẹp đường mật có nguy cơ cao bị nhiễm trùng ngược dòng từ ruột qua đường mật, dẫn đến các ổ áp xe gan dọc theo các nhánh đường mật.
• Đường máu động mạch: Trong một số trường hợp nhiễm khuẩn huyết, vi khuẩn có thể di chuyển đến gan qua đường máu và gây ra các ổ áp xe.

Triệu chứng của áp xe gan do vi khuẩn

Áp xe gan do vi khuẩn có nhiều triệu chứng khác nhau, nhưng tam chứng kinh điển bao gồm sốt, đau hạ sườn phải và gan to.

• Sốt: Đây là triệu chứng phổ biến nhất, xuất hiện ở 90% bệnh nhân áp xe gan. Bệnh nhân có thể trải qua sốt cao kèm theo cảm giác ớn lạnh. Tuy nhiên, ở những người có hệ miễn dịch suy giảm, triệu chứng sốt có thể không rõ ràng.
• Đau bụng: Bệnh nhân thường cảm thấy đau tức ở vùng hạ sườn phải, cơn đau có thể tăng lên khi ho hoặc hít thở sâu.
• Gan to: Khoảng 25% bệnh nhân áp xe gan có biểu hiện gan to và khi bác sĩ thăm khám có thể phát hiện dấu hiệu ấn đau vùng gan.

Ngoài ra, bệnh nhân có thể gặp phải các triệu chứng khác như vàng da, vàng mắt, mệt mỏi, buồn nôn, nôn, sụt cân và nhợt nhạt. Nếu ổ áp xe gan vỡ vào khoang màng phổi phải, bệnh nhân có thể xuất hiện các triệu chứng của viêm phổi màng phổi như đau ngực, giảm âm phế bào và gõ đục đáy phổi phải.

Biến chứng của áp xe gan do vi khuẩn

Áp xe gan do vi khuẩn là một bệnh lý nguy hiểm có thể dẫn đến nhiều biến chứng nặng nề nếu không được điều trị kịp thời và đúng cách:

• Nhiễm khuẩn huyết: Khi áp xe gan không được điều trị đúng cách, vi khuẩn có thể lan rộng toàn thân, gây nhiễm khuẩn huyết - một tình trạng nguy hiểm đe dọa tính mạng.
• Tràn mủ màng phổi: Biến chứng này xảy ra khi ổ áp xe gan vỡ vào khoang màng phổi, thường gặp ở bên phổi phải.
• Tràn mủ màng tim: Áp xe gan trái khi vỡ vào khoang màng ngoài tim có thể gây chèn ép tim cấp tính, một tình trạng cực kỳ nguy hiểm.
• Nhiễm trùng ổ bụng: Nếu ổ áp xe vỡ vào ổ bụng, nó có thể gây ra viêm phúc mạc toàn thể, một tình trạng cần can thiệp phẫu thuật khẩn cấp.
• Vỡ vào ống tiêu hóa: Khi áp xe gan bị phá vỡ và lan vào các phần của ống tiêu hóa như đại tràng hoặc dạ dày, bệnh nhân có thể xuất hiện các triệu chứng như nôn ra mủ hoặc đi tiêu kèm máu.
• Viêm nội nhãn cầu: Đây là một biến chứng hiếm gặp nhưng nghiêm trọng, thường liên quan đến áp xe gan do Klebsiella pneumoniae ở bệnh nhân đái tháo đường.

Các biện pháp phòng ngừa áp xe gan do nhiễm khuẩn

Phòng ngừa áp xe gan do vi khuẩn là yếu tố then chốt để giảm nguy cơ mắc bệnh. Dưới đây là một số biện pháp hiệu quả:

• Chế độ ăn uống vệ sinh: Tránh ăn các loại thực phẩm chưa nấu chín như nem chua, gỏi, rau sống và tiết canh. Uống nước đã đun sôi và tránh các thức uống không hợp vệ sinh.
• Rửa tay sạch sẽ: Rửa tay bằng xà phòng sau khi đi vệ sinh và trước khi ăn giúp loại bỏ vi khuẩn gây bệnh.
• Khám và điều trị kịp thời: Khi có dấu hiệu nhiễm khuẩn hoặc các bệnh lý liên quan đến đường mật, người bệnh nên đi khám sớm để được tư vấn và điều trị kịp thời, tránh để bệnh tiến triển và gây ra áp xe gan.
• Điều trị sớm khi nghi ngờ áp xe gan: Nếu có các triệu chứng nghi ngờ, bệnh nhân cần được khám và điều trị sớm để ngăn ngừa biến chứng nguy hiểm.

Áp xe gan do vi khuẩn là một bệnh lý nghiêm trọng đòi hỏi sự quan tâm và điều trị kịp thời. Hiểu biết về nguyên nhân, triệu chứng và cách phòng ngừa là chìa khóa để bảo vệ sức khỏe của bạn.

Để giảm nguy cơ mắc bệnh, hãy thực hiện các biện pháp phòng ngừa và luôn lắng nghe cơ thể mình để phát hiện sớm những dấu hiệu bất thường. Nếu có bất kỳ nghi ngờ nào, đừng ngần ngại tìm kiếm sự tư vấn từ các chuyên gia y tế để có phương án điều trị hiệu quả nhất.