Các tác nhân gây bệnh tim mạch mà bạn nên biết

Theo thống kê của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), hằng năm có hàng triệu người tử vong do bệnh tim mạch, bệnh mạch vành, cao huyết áp hay đột quỵ. Bệnh tim mạch do nhiều nguyên nhân gây ra. Việc hiểu rõ về bệnh lý tim mạch cũng như các tác nhân gây bệnh tim mạch sẽ giúp bạn chủ động phòng ngừa bệnh tốt nhất.

Bệnh tim mạch là gì?

Trái tim chính là trung tâm của hệ thống tim mạch. Tim sẽ bơm máu đến tất cả các tế bào, cơ quan trong cơ thể thông qua hệ thống các mạch máu. Máu sẽ mang oxy đến cho các tế bào và giúp các cơ quan trong cơ thể hoạt động.

Bệnh tim mạch là tổng hợp các tình trạng bệnh lý có liên quan đến cấu trúc và hoạt động của trái tim cũng như của mạch máu, hậu quả là làm suy yếu khả năng làm việc của tim.

Các loại bệnh lý về tim mạch gồm có:

• Bệnh lý van tim;
• Bệnh cơ tim;
• Bệnh tim bẩm sinh;
• Bệnh lý mạch máu;
• Rối loạn tần số nhịp tim;
• Bệnh lý tim nhiễm khuẩn.

Có nhiều yếu tố nguy cơ dẫn đến bệnh lý về tim mạch và được phân chia thành 2 nhóm là nhóm tác nhân không thay đổi và nhóm tác nhân có thể thay đổi.

Các tác nhân gây bệnh tim mạch không thể thay đổi

Dưới đây là một số yếu tố làm tăng nguy cơ mắc bệnh tim nhưng không thể thay đổi được, cụ thể là:

Giới tính

Theo thống kê, nam giới sẽ có nguy cơ mắc phải các bệnh lý tim mạch cao hơn so với nữ giới. Tuy nhiên, khi bước sang thời kỳ tiền mãn kinh và mãn kinh thì nguy cơ mắc bệnh tim mạch ở phụ nữ sẽ tăng dần. Và sau độ tuổi 65 thì cả hai giới đều có nguy cơ mắc bệnh tim mạch với tỷ lệ là ngang nhau.

Tuổi tác

Tuổi cao là một trong những tác nhân làm tăng nguy cơ mắc bệnh lý tim mạch. Khi tuổi càng cao thì chức năng và hoạt động của trái tim càng suy giảm do quá trình lão hóa cũng như thời gian tim làm việc quá lâu. Thành tim thì dày lên, các động mạch sẽ cứng lại khiến cho quá trình bơm máu gặp nhiều khó khăn hơn. Và đây chính là lý do giải thích vì sao tỷ lệ mắc bệnh tim mạch gia tăng theo độ tuổi.

Di truyền

Nếu trong gia đình có người mắc bệnh tim mạch, chẳng hạn như bố mẹ hoặc anh chị em đã từng gặp phải vấn đề về sức khỏe tim mạch thì người thân của họ sẽ có nguy cơ mắc bệnh tim mạch cao hơn so với người bình thường. 

Ngoài ra, một số yếu tố rủi ro cũng có thể làm tăng nguy cơ mắc các bệnh lý tim mạch như béo phì, cao huyết áp, đái tháo đường… cũng là các tác nhân mang tính di truyền.

Các tác nhân gây bệnh tim mạch có thể thay đổi

Dưới đây là các tác nhân gây bệnh tim mạch có thể thay đổi được như:

Thừa cân, béo phì

Tình trạng thừa cân sẽ làm tăng nồng độ cholesterol xấu trong máu, dẫn đến tăng nguy cơ mắc các bệnh mạch vành và cao huyết áp. Bên cạnh đó, ở những người bị béo phì thì hàm lượng cholesterol trong cơ thể sẽ tăng vọt, khiến huyết áp tăng cao và kéo theo bệnh tiểu đường. Chứng béo phì có thể gây ra rất nhiều bệnh lý nghiêm trọng, chủ yếu là bệnh về tim mạch.

Lười hoạt động thể chất

Nguy cơ mắc bệnh tim mạch sẽ tăng cao hơn ở những người lười vận động thể chất so với những người tập luyện thể dục - thể thao thường xuyên. Việc rèn luyện cơ thể sẽ giúp đốt cháy calo, kiểm soát mức cholesterol trong máu, bệnh tiểu đường và ổn định huyết áp. Ngoài ra, việc tập luyện còn làm tăng cường sức dẻo dai cho cơ tim, giúp các động mạch linh hoạt hơn. Do đó, hãy cố gắng dành ít nhất 30 phút mỗi ngày để tập luyện thể thao nhé!

Hút thuốc lá

Việc hút thuốc lá không những làm tăng nguy cơ mắc bệnh ung thư phổi mà còn làm gia tăng nguy cơ mắc bệnh tim mạch. Theo thống kê, số ca tử vong do bệnh lý tim mạch bắt nguồn từ nguyên nhân hút thuốc lá chiếm hơn 30%. Một điếu thuốc lá có chứa tới 5000 chất hóa học, bao gồm nhiều chất cực độc đối với cơ thể.

Kết quả của nhiều nghiên cứu cũng chỉ ra rằng, hút thuốc lá làm thắt chặt các động mạch, tăng nhịp tim và có thể gây rối loạn nhịp tim, khiến tim hoạt động kém hiệu quả hơn trước. Bên cạnh đó, việc hút thuốc lá cũng làm tăng huyết áp và tăng nguy cơ đột quỵ ở những bệnh nhân bị cao huyết áp.

Ngoài nicotine, khí CO có trong khói thuốc lá cũng là tác nhân gây bệnh tim mạch. Lâu ngày, các chất này sẽ hình thành các mảng bám trong lòng động mạch, gây ảnh hưởng đến cholesterol và nồng độ fibrinogen - yếu tố đông máu. Từ đó, làm tăng nguy cơ đông máu và gây đau tim. 

Cao huyết áp

Cao huyết áp là một tác nhân làm tăng nguy cơ đau tim và đột quỵ. Tình trạng này khi kết hợp với béo phì, cholesterol cao và nghiện thuốc lá thì càng làm tăng nguy cơ mắc bệnh tim hoặc tai biến mạch máu não. Chỉ số huyết áp có thể thay đổi theo tuổi tác, điều kiện vận động… Nhưng về cơ bản, huyết áp của người trưởng thành khi nghỉ ngơi nên duy trì ở mức 120/80. Nếu chỉ số huyết áp cao hơn mức tối ưu như đã kể trên thì có thể bạn đang bị huyết áp cao.

Bệnh tiểu đường

Theo thống kê có đến 65% bệnh nhân đái tháo đường tử vong có liên quan đến bệnh tim mạch. Tiểu đường được xem là một trong những nguyên nhân chính gây ra bệnh tim mạch và tai biến mạch máu não. Bởi bệnh lý này làm ảnh hưởng đến nồng độ cholesterol và triglyceride trong máu. Mặt khác, người bị tiểu đường có thể gặp phải các biến chứng như huyết áp cao và béo phì, từ đó càng làm tăng nguy mắc các bệnh lý mạch vành.

Dinh dưỡng không hợp lý

Chế độ dinh dưỡng giàu chất béo bão hòa sẽ làm tăng lượng cholesterol xấu (LDL) trong máu, làm hình thành các mảng bám trên thành động mạch và gây xơ vữa động mạch. Từ đó, làm giảm lưu lượng máu tới tim và dễ gây đau tim. Các loại thực phẩm chứa nhiều chất béo bão hòa như sữa, chế phẩm từ sữa, thịt đỏ…

Vì thế, cần xây dựng một chế độ ăn uống khoa học với nhiều rau xanh, trái cây, ngũ cốc nguyên hạt, protein tốt, chất béo không bão hòa… Điều này giúp cơ thể bổ sung được nhiều vitamin và khoáng chất cần thiết, cải thiện sức khỏe tim mạch và tăng cường sức đề kháng. Bên cạnh đó, cũng nên hạn chế sử dụng muối, carbohydrate tiêu hóa nhanh, đồ ăn nhanh, thịt đỏ và đồ uống có đường.

Sử dụng nhiều rượu bia cũng là một trong các tác nhân gây hại cho hệ tim mạch. Bởi những thức uống chứa cồn sẽ khiến cơ thể tích tụ nhiều lượng calo dư thừa, gây thừa cân, béo phì, tăng huyết áp và tác động tiêu cực đến sức khỏe tim mạch.

Căng thẳng quá mức

Căng thẳng quá mức có thể gây ra tình trạng tăng huyết áp, làm tác động tiêu cực đến hệ tim mạch và động mạch. Bên cạnh đó, stress cũng có thể khiến cho bạn hút nhiều thuốc lá, uống rượu bia, ăn nhiều… để giải tỏa căng thẳng. Đây đều là các tác nhân gây ra bệnh tim mạch. Do đó, việc cân đối giữa nghỉ ngơi và làm việc là rất quan trọng. Bạn có thể thư giãn bằng việc nghe nhạc, tập yoga, thể dục… để bảo vệ sức khỏe của trái tim.

Như vậy, có thể nhận thấy phần lớn các tác nhân gây bệnh tim mạch thuộc về nhóm các yếu tố nguy cơ có thể thay đổi được. Do vậy, mỗi người trong chúng ta nên xây dựng một chế độ ăn uống khoa học và lối sống lành mạnh để có một trái tim khỏe mạnh. Đồng thời, việc kiểm tra sức khỏe định kỳ cũng là điều rất cần thiết để phát hiện và điều trị sớm các bệnh lý nếu có.