Bệnh vàng da trẻ sơ sinh là gì? Bao lâu thì hết?

Việc phát hiện và điều trị sớm bệnh vàng da trẻ sơ sinh là rất quan trọng để ngăn ngừa biến chứng. Cha mẹ nên thường xuyên theo dõi làn da và màu mắt của bé, đặc biệt là trong những ngày đầu sau khi sinh. Nếu quan sát thấy bất kỳ dấu hiệu vàng da nào, điều cần thiết là tìm tư vấn y tế ngay lập tức để các bác sĩ chuyên khoa đánh giá thêm và chăm sóc thích hợp.

Bệnh vàng da trẻ sơ sinh là gì?

Bệnh vàng da trẻ sơ sinh xảy ra khi nồng độ bilirubin trong máu của trẻ tăng cao, dẫn đến vàng da và mắt. Tình trạng này thường được chia thành hai loại: Vàng da sinh lý và vàng da bệnh lý.

Vàng da sinh lý

Bệnh vàng da sinh lý thường gặp ở trẻ sinh đủ tháng khỏe mạnh và thường xuất hiện vào ngày thứ ba sau khi sinh. Nó được đặc trưng bởi:

• Vàng da nhẹ, chủ yếu thấy ở mặt, cổ, ngực và bụng phía trên rốn.
• Biến mất trong vòng 7 - 10 ngày mà không cần can thiệp y tế.
• Nồng độ bilirubin trong máu không quá 12mg%.
• Sự gia tăng nồng độ bilirubin không quá 5 mg% trong 24 giờ.
• Không có các triệu chứng khác như thiếu máu, gan lách to, bú kém hoặc hôn mê.

Trong bệnh vàng da sinh lý, việc đảm bảo trẻ bú mẹ hoàn toàn sẽ giúp cơ thể loại bỏ bilirubin một cách tự nhiên, khiến bệnh vàng da sẽ khỏi trong vòng một đến hai tuần.

Bệnh vàng da bệnh lý

Vàng da bệnh lý nghiêm trọng hơn và cần được chăm sóc y tế ngay lập tức.

• Khởi phát sớm, xuất hiện trong vòng 1 - 2 ngày sau khi sinh.
• Tiến triển nhanh chóng với nồng độ bilirubin cao.
• Vàng da lan rộng ra khỏi mặt và mắt đến bụng, cánh tay và chân.
• Kéo dài hơn hai tuần ở trẻ đủ tháng và ba tuần ở trẻ sinh non.
• Kèm theo các triệu chứng như bú kém, nôn mửa, sốt, khóc nhiều, phân đổi màu.
• Xảy ra ở trẻ sinh non, đặc biệt là trẻ sinh trước 35 tuần tuổi thai.

Cha mẹ nên cảnh giác trong những ngày đầu sau khi sinh, đây là giai đoạn quan trọng để theo dõi bệnh vàng da. Nếu quan sát thấy bất kỳ dấu hiệu nào của bệnh vàng da bệnh lý, điều quan trọng là phải tìm kiếm sự đánh giá y tế ngay lập tức từ bác sĩ sơ sinh.

Việc phát hiện và điều trị sớm bệnh vàng da ở trẻ sơ sinh là rất cần thiết để ngăn ngừa các biến chứng nhiễm độc thần kinh. Bệnh vàng da nặng không được điều trị có thể dẫn đến bệnh não cấp tính và mãn tính do bilirubin, có khả năng gây tử vong hoặc tổn thương não suốt đời.

Phát hiện bệnh vàng da trẻ sơ sinh bằng cách nào?

Phát hiện sớm bệnh vàng da trẻ sơ sinh là rất quan trọng để điều trị hiệu quả và ngăn ngừa các biến chứng. Dưới đây là hướng dẫn giúp cha mẹ và người chăm sóc nhận biết các dấu hiệu và hiểu các phương pháp được các chuyên gia chăm sóc sức khỏe sử dụng để chẩn đoán bệnh vàng da trẻ sơ sinh.

Bệnh vàng da thường biểu hiện dưới dạng vàng da và lòng trắng mắt (màng cứng). Bệnh tiến triển như sau:

• Vàng da thường xuất hiện đầu tiên trên mặt và ở lòng trắng mắt.
• Lan xuống ngực và bụng.
• Màu vàng lan rộng đến tứ chi.
• Trường hợp nặng có thể lan đến lòng bàn tay, lòng bàn chân.

Cha mẹ có thể thực hiện kiểm tra đơn giản tại nhà:

• Ấn vào da: Dùng ngón tay ấn nhẹ vào da bé trong khoảng 5 giây.
• Quan sát màu sắc: Nhả áp lực và quan sát khu vực dưới ánh sáng tự nhiên. Nếu da xuất hiện màu vàng ở nơi bạn ấn vào, đó có thể là dấu hiệu của bệnh vàng da.

Nguyên nhân gây bệnh vàng da trẻ sơ sinh

Vàng da sơ sinh là một tình trạng phổ biến cần được theo dõi cẩn thận và đôi khi cần can thiệp y tế. Dưới đây là những nguyên nhân chính gây bệnh vàng da trẻ sơ sinh và chúng góp phần gây ra tình trạng này như thế nào.

Tăng sản xuất bilirubin

Bilirubin dư thừa hay tăng bilirubin máu là nguyên nhân hàng đầu gây vàng da. Bilirubin là một sắc tố màu vàng cam được tạo ra trong quá trình phân hủy hồng cầu bình thường. Một số yếu tố có thể làm tăng sản xuất bilirubin trong máu trẻ sơ sinh:

Không tương thích nhóm máu mẹ và con

Điều này xảy ra khi nhóm máu của mẹ và con không tương thích, dẫn đến hệ thống miễn dịch của mẹ phá hủy các tế bào hồng cầu của con. Các loại phổ biến bao gồm không tương thích ABO (mẹ có nhóm máu O và con có nhóm máu A hoặc B) và không tương thích Rh (mẹ có nhóm máu Rh âm và con có máu Rh dương).

Rối loạn tế bào hồng cầu

Các tình trạng như thiếu G6PD, bệnh màng tế bào hồng cầu và bệnh Thalassemia có thể khiến tế bào hồng cầu dễ bị phá vỡ hơn, làm tăng nồng độ bilirubin.

Chấn thương khi sinh

Những vết bầm tím lớn hoặc khối máu tụ trong khi sinh có thể làm tăng sự phá vỡ các tế bào hồng cầu, dẫn đến nồng độ bilirubin cao hơn.

Giảm chuyển hóa bilirubin

Một số trẻ sơ sinh bị giảm khả năng chuyển hóa bilirubin do một số tình trạng bệnh lý:

Rối loạn di truyền

Các tình trạng như hội chứng Crigler-Najjar, hội chứng Gilbert và các bệnh chuyển hóa di truyền khác (ví dụ, galactose huyết, suy giáp bẩm sinh) có thể làm hạn chế quá trình chuyển hóa bilirubin.

Sinh non

Trẻ sinh non thường có gan kém phát triển nên khả năng xử lý bilirubin kém hiệu quả.

Các vấn đề về nội tiết tố và sức khỏe bà mẹ

Trẻ sinh ra từ những bà mẹ mắc bệnh tiểu đường thai kỳ hoặc những trẻ bị thiếu hụt hormone cũng có thể bị giảm chuyển hóa bilirubin.

Tăng tái hấp thu bilirubin từ ruột

Một số tình trạng nhất định có thể dẫn đến tăng tái hấp thu bilirubin từ ruột, còn được gọi là tăng tuần hoàn gan ruột:

Tắc nghẽn đường tiêu hóa

Các tình trạng như hẹp môn vị, tắc ruột non, phì đại ruột bẩm sinh và tắc ruột phân su có thể làm chậm quá trình di chuyển của mật, tăng tái hấp thu bilirubin.

Thuốc

Một số loại thuốc gây liệt ruột cũng có thể làm tăng tái hấp thu bilirubin.

Bệnh vàng da do sữa mẹ

Trong một số trường hợp, sữa mẹ có thể gây vàng da. Điều này thường xảy ra khi trẻ không bú đủ sữa trong vài ngày đầu đời do khó bú hoặc sản lượng sữa thấp. Điều này có thể dẫn đến mất nước, thiếu năng lượng và tăng tái hấp thu bilirubin.

Để giải quyết bệnh vàng da do sữa mẹ, mẹ nên cho con bú thường xuyên hơn và theo dõi cân nặng của trẻ. Nhìn chung, không cần thiết phải ngừng cho con bú nếu trẻ bú tốt, tăng cân và khỏe mạnh.

Hiểu rõ nguyên nhân gây vàng da ở trẻ sơ sinh là điều cần thiết để phát hiện sớm và điều trị hiệu quả. Việc theo dõi thường xuyên và can thiệp y tế kịp thời có thể ngăn ngừa các biến chứng và đảm bảo sự phát triển khỏe mạnh của bé. Nếu bạn nhận thấy dấu hiệu vàng da ở trẻ sơ sinh, hãy tham khảo ý kiến ​​bác sĩ ngay lập tức để được chẩn đoán và điều trị thích hợp.

Vàng da ở trẻ sơ sinh bao lâu thì hết?

Vàng da là một tình trạng phổ biến ở trẻ sơ sinh, đặc trưng bởi tình trạng vàng da và mắt. Điều này xảy ra do nồng độ bilirubin tăng cao, một sắc tố màu vàng được tạo ra trong quá trình phân hủy hồng cầu bình thường. Mặc dù điều này có thể khiến các bậc cha mẹ lo lắng, nhưng hiểu được thời gian điển hình và thời điểm cần tìm tư vấn y tế là rất quan trọng.

Bệnh vàng da ở trẻ sơ sinh kéo dài bao lâu?

Trẻ đủ tháng

Đối với hầu hết trẻ sơ sinh đủ tháng, bệnh vàng da sinh lý thường hết trong vòng 7 ngày. Điều này là do gan của chúng thường đủ trưởng thành để xử lý bilirubin một cách hiệu quả vào thời điểm này.

Trẻ sinh non

Trẻ sinh non thường mất nhiều thời gian hơn để hồi phục sau bệnh vàng da. Có thể mất đến 2 tuần để nồng độ bilirubin của chúng trở lại bình thường do gan còn non nớt.

Các yếu tố ảnh hưởng đến thời gian

Thời gian để bệnh vàng da được giải quyết có thể khác nhau dựa trên một số yếu tố, bao gồm:

Mức độ bilirubin

Mức độ bilirubin cao hơn có thể mất nhiều thời gian hơn để giảm xuống.

Chức năng gan

Hiệu quả gan của bé trong việc xử lý bilirubin đóng một vai trò quan trọng.

Khi nào cần tìm kiếm sự chăm sóc y tế?

Nếu bệnh vàng da của trẻ sơ sinh kéo dài hơn 2 tuần mà không có dấu hiệu cải thiện thì cần phải tham khảo ý kiến ​​​​bác sĩ nhi khoa. Vàng da dai dẳng có thể cảnh báo một tình trạng nghiêm trọng hơn được gọi là vàng da bệnh lý, có thể cần can thiệp y tế kịp thời.

Theo dõi bệnh vàng da ở trẻ sơ sinh là rất quan trọng để phát hiện và điều trị sớm. Mặc dù hầu hết các trường hợp sẽ khỏi tự nhiên trong vòng 1 đến 2 tuần, nhưng các triệu chứng tiếp diễn cần được đánh giá y tế chuyên nghiệp để đảm bảo sức khỏe và thể chất của trẻ.

Cách chăm sóc trẻ sơ sinh bị vàng da mau khỏi bệnh

Chăm sóc trẻ sơ sinh bị vàng da đòi hỏi các biện pháp chu đáo để đảm bảo trẻ hồi phục nhanh chóng. Dưới đây là những lời khuyên cần thiết dành cho các bà mẹ để giúp cải thiện bệnh vàng da của con mình và thúc đẩy quá trình hồi phục nhanh hơn.

Đảm bảo dinh dưỡng hợp lý

Cung cấp đủ sữa

Đảm bảo nguồn sữa của bé có chứa tất cả các chất dinh dưỡng cần thiết. Dinh dưỡng hợp lý rất quan trọng đối với chức năng gan và sức khỏe tổng thể của bé.

Cho con bú thường xuyên

Đối với trẻ bú mẹ hoàn toàn, hãy tăng số lần bú. Đặt mục tiêu cho con bú 8 đến 12 lần một ngày trong tuần đầu tiên để đảm bảo bé luôn đủ nước. Hydrat hóa là chìa khóa để giúp cơ thể xử lý và loại bỏ bilirubin.

Cho ăn theo lịch trình

Cho bé bú bất cứ khi nào bé có dấu hiệu đói. Nếu bé đang ngủ, hãy nhẹ nhàng đánh thức bé để duy trì khoảng thời gian bú đều đặn.

Nuôi con bằng sữa công thức

Nếu việc nuôi con bằng sữa mẹ không phải là một lựa chọn do vấn đề sức khỏe hoặc vấn đề về nguồn sữa, hãy tham khảo ý kiến ​​bác sĩ để được tư vấn về sữa công thức phù hợp và liều lượng thích hợp để đảm bảo bé nhận được đầy đủ dinh dưỡng.

Duy trì sự ấm áp và sạch sẽ

Giữ ấm cho bé

Duy trì môi trường ấm áp cho bé, điều này hỗ trợ sức khỏe tổng thể của bé và hỗ trợ quá trình phục hồi.

Vệ sinh

Đặc biệt chú ý giữ vệ sinh cho bé, đặc biệt là xung quanh vùng rốn để tránh nhiễm trùng.

Môi trường và theo dõi

Tiếp xúc với ánh sáng

Tránh để bé trong phòng tối thường xuyên. Bạn cần biết là có một số tiếp xúc với ánh sáng tự nhiên có thể có lợi cho sức khỏe và sự phát triển của bé.

Theo dõi sức khỏe

Theo dõi chặt chẽ màu da và sức khỏe tổng thể của bé. Nếu bạn nhận thấy bất kỳ dấu hiệu nào của bệnh hoặc nếu tình trạng vàng da kéo dài, hãy đưa bé đến bệnh viện để được chăm sóc y tế ngay lập tức.

Tóm lại, bệnh vàng da trẻ sơ sinh là phổ biến. Tùy theo bé bị vàng da sinh lý hay bệnh lý mà có biện pháp xử lý kịp thời và hiệu quả. Cha mẹ và người chăm sóc cần tuân theo hướng dẫn của bác sĩ để giúp kiểm soát bệnh vàng da ở trẻ sơ sinh một cách hiệu quả, thúc đẩy quá trình phục hồi nhanh hơn và đảm bảo sức khỏe trẻ sơ sinh.

Xem thêm: Lợi ích của máy chiếu đèn vàng da và những lưu ý khi sử dụng