Block phân nhánh: Nguyên nhân, triệu chứng và phương pháp điều trị cụ thể

Trong hệ thống dẫn truyền của tim, các xung điện được truyền qua các bó nhánh để đảm bảo nhịp tim hoạt động bình thường. Khi xảy ra block phân nhánh, quá trình dẫn truyền này bị gián đoạn, dẫn đến những ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe tim mạch. Đây là tình trạng không quá hiếm gặp, đặc biệt ở những người có bệnh lý tim mạch nền. Bài viết này sẽ cung cấp thông tin chi tiết về block phân nhánh, từ định nghĩa, nguyên nhân cho đến cách điều trị, giúp bạn đọc hiểu rõ hơn về tình trạng này.

Block phân nhánh là gì?

Block phân nhánh (Fascicular Block) là tình trạng gián đoạn hoặc tắc nghẽn trong hệ thống dẫn truyền điện của tim, xảy ra tại một hoặc nhiều phân nhánh của bó nhánh trái. Theo các chuyên gia, hệ thống dẫn truyền điện tim đảm bảo sự co bóp tuần tự của các buồng tim, giúp tim đập đều và đúng nhịp.

Khi có sự gián đoạn ở các phân nhánh, cách co bóp của tâm thất sẽ bị thay đổi, dẫn đến rối loạn nhịp tim và các bất thường trong hoạt động tim. Tình trạng này có thể xuất hiện đơn lẻ hoặc kết hợp với các rối loạn dẫn truyền khác, tùy thuộc vào mức độ tổn thương.

Các loại block phân nhánh thường gặp

Có rất nhiều vị trí block phân nhánh tùy vào thành tim bị tác động, cụ thể như sau:

Block phân nhánh trái trước (LAFB)

Đây là loại block phân nhánh phổ biến nhất, xảy ra khi dẫn truyền bị gián đoạn ở phân nhánh trái trước. Khi đó, xung điện phải đi qua phân nhánh trái sau rồi mới truyền đến vùng trái trước, làm thay đổi trục điện tim. LAFB thường gặp ở những người bị tăng huyết áp hoặc bệnh động mạch vành.

Block phân nhánh trái sau (LPFB)

Ít phổ biến hơn LAFB, LPFB xảy ra khi phân nhánh trái sau không còn khả năng dẫn truyền xung điện.Tình trạng này thường liên quan đến tổn thương lớn ở cơ tim, chẳng hạn như sau nhồi máu cơ tim hoặc bệnh cơ tim.

Block hai phân nhánh

Đây là sự kết hợp của block nhánh phải với block phân nhánh trái trước hoặc trái sau. Block hai phân nhánh làm tăng nguy cơ rối loạn nhịp tim nghiêm trọng hơn, đặc biệt ở những người có bệnh lý tim mạch nền.

Block ba phân nhánh (Trifascicular Block)

Block ba phân nhánh xảy ra khi cả ba phân nhánh dẫn truyền (nhánh phải, phân nhánh trái trước và trái sau) đều bị ảnh hưởng. Đây là tình trạng nghiêm trọng, có thể dẫn đến block nhĩ thất hoàn toàn nếu không được can thiệp kịp thời.

Nguyên nhân gây block phân nhánh

Block phân nhánh có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau, bao gồm:

• Bệnh mạch vành: Sự tắc nghẽn mạch máu nuôi tim làm tổn thương hệ thống dẫn truyền.
• Tăng huyết áp: Áp lực máu cao lâu dài gây áp lực lên tim, dẫn đến rối loạn dẫn truyền.
• Bệnh cơ tim: Các bệnh lý như cơ tim phì đại hoặc giãn nở làm ảnh hưởng đến bó nhánh.
• Bệnh van tim: Van tim bất thường có thể gây rối loạn dòng máu và dẫn truyền điện tim.
• Rối loạn điện giải: Mất cân bằng kali, magie hoặc canxi trong máu ảnh hưởng đến hoạt động điện tim.
• Tác dụng phụ của thuốc: Một số loại thuốc như thuốc chẹn beta hoặc thuốc chống loạn nhịp có thể gây block phân nhánh ở một số người.

Triệu chứng của block phân nhánh

Nhiều trường hợp block phân nhánh không có triệu chứng rõ ràng và chỉ được phát hiện qua điện tâm đồ định kỳ. Tuy nhiên, khi triệu chứng xuất hiện, người bệnh có thể gặp phải:

• Chóng mặt: Do nhịp tim bất thường làm giảm lưu lượng máu lên não.
• Ngất xỉu: Thường xảy ra ở các trường hợp block nặng, gây thiếu máu não tạm thời.
• Mệt mỏi: Tim hoạt động không hiệu quả dẫn đến giảm cung cấp oxy cho cơ thể.
• Khó thở: Đặc biệt khi gắng sức, do tâm thất không co bóp đồng bộ.
• Đau ngực: Có thể xuất hiện nếu block phân nhánh liên quan đến bệnh động mạch vành hoặc nhồi máu cơ tim.

Mức độ biểu hiện triệu chứng nguy hiểm của block phân nhánh phụ thuộc vào loại block và tình trạng sức khỏe tổng quát của bệnh nhân. Với block phân nhánh trái trước hoặc trái sau đơn lẻ, tình trạng thường lành tính và ít gây nguy hiểm nếu không kèm bệnh lý tim mạch khác.

Tuy nhiên, block 2 hoặc 3 phân nhánh có thể làm tăng nguy cơ biến chứng như block nhĩ thất hoàn toàn, suy tim hoặc đột tử nếu không được điều trị kịp thời. Vì vậy, việc đánh giá và theo dõi bởi bác sĩ chuyên khoa là cần thiết để xác định mức độ rủi ro.

Phương pháp chẩn đoán và điều trị block phân nhánh

Hiện nay có rất nhiều kỹ thuật hiện đại giúp chẩn đoán bệnh block phân nhánh. Từ đó, phương pháp điều trị phụ thuộc vào nguyên nhân, mức độ nghiêm trọng và triệu chứng của bệnh nhân.

Kỹ thuật chẩn đoán block phân nhánh

Các phương pháp thăm dò hiện đại được sử dụng gồm:

• Điện tâm đồ (ECG): Đây là phương pháp chính để phát hiện block phân nhánh. ECG cho thấy sự thay đổi trong sóng QRS, giúp bác sĩ xác định loại block cụ thể.
• X-Quang ngực: X-quang giúp đánh giá kích thước và hình dạng tim, phát hiện các dấu hiệu phì đại hoặc bất thường cấu trúc tim.
• Siêu âm tim: Phương pháp này kiểm tra chức năng co bóp của tim và phát hiện tổn thương cơ tim hoặc bệnh van tim liên quan đến block phân nhánh.
• Chụp MRI tim: MRI cung cấp hình ảnh chi tiết về cấu trúc tim, hữu ích trong việc xác định nguyên nhân sâu xa như bệnh cơ tim hoặc nhồi máu cũ.
• Điện sinh lý tim: Thủ thuật này đánh giá trực tiếp hệ thống dẫn truyền điện, thường được áp dụng cho các trường hợp block phức tạp.
• Chụp động mạch vành: Nếu nghi ngờ bệnh động mạch vành là nguyên nhân, chụp động mạch vành giúp kiểm tra mức độ tắc nghẽn mạch máu.

Phương pháp điều trị block phân nhánh

Đối với các trường hợp không triệu chứng và không kèm bệnh lý nghiêm trọng, bác sĩ có thể chỉ yêu cầu theo dõi định kỳ bằng ECG để kiểm tra tiến triển. Bên cạnh đó, thuốc được sử dụng để quản lý các bệnh lý nền gây block phân nhánh, chẳng hạn như:

• Thuốc hạ huyết áp cho bệnh tăng huyết áp;
• Thuốc giãn mạch hoặc chống đông máu cho bệnh động mạch vành;
• Thuốc điều chỉnh điện giải nếu có rối loạn kali hoặc magiê.

Nếu block phân nhánh liên quan đến tắc nghẽn động mạch vành, bác sĩ có thể thực hiện đặt stent hoặc phẫu thuật bắc cầu mạch vành để khôi phục lưu thông máu.

Trong trường hợp block 3 phân nhánh hoặc block gây rối loạn nhịp nghiêm trọng, cấy máy tạo nhịp tim là giải pháp hiệu quả để đảm bảo nhịp tim ổn định.

Block phân nhánh là một rối loạn dẫn truyền điện tim có thể từ lành tính đến nguy hiểm, tùy thuộc vào loại block và tình trạng sức khỏe của bệnh nhân. Hiểu rõ nguyên nhân, nhận biết triệu chứng và áp dụng các phương pháp điều trị phù hợp sẽ giúp quản lý tình trạng này hiệu quả. Nếu bạn có nguy cơ hoặc nghi ngờ mình mắc block phân nhánh, hãy đến gặp bác sĩ chuyên khoa tim mạch để được chẩn đoán và theo dõi kịp thời. Một trái tim khỏe mạnh là nền tảng cho cuộc sống trọn vẹn, vì vậy đừng xem nhẹ những dấu hiệu bất thường từ cơ thể!