Các dấu hiệu cảnh báo liệt chân và cách phòng ngừa

Liệt chân là tình trạng người bệnh bị mất hoặc giảm khả năng vận động hoặc cảm giác ở cả hai chi dưới. Mặc dù không phải là một tình trạng đe dọa tính mạng, nhưng liệt chân có thể gây ra những hậu quả nghiêm trọng đối với người bệnh, ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống, khả năng di chuyển và tự chăm sóc bản thân. Hãy cùng Nhà thuốc Long Châu tìm hiểu kĩ hơn về bệnh lý này qua bài viết dưới đây nhé!

Nguyên nhân gây tình trạng liệt chân

Nguyên nhân của liệt chân có thể bắt nguồn từ nhiều yếu tố khác nhau. Chủ yếu có thể chia thành các nhóm chính.

Tổn thương neuron vận động trung ương (bó tháp):

• Tổn thương vùng xuất chiếu vận động của 2 chi dưới ở vùng khe liên bán cầu vùng trán, tiểu thùy cạnh trung tâm. Nguyên nhân có thể do chấn thương gây xuất huyết, u não...
• Tổn thương đường tháp ở đoạn từ phình tủy cổ trở xuống, do các bệnh lý như viêm tủy, u tủy, rỗng tủy, chèn ép u màng tủy, thoát vị đĩa đệm...

Tổn thương rễ dây thần kinh ngoại vi:

• Viêm đa rễ dây thần kinh ngoại vi do nhiều nguyên nhân như thiếu vitamin B1 (beriberi), bệnh đái tháo đường, nhiễm độc (rượu, chì), bệnh thận mạn tính giai đoạn cuối...
• Tổn thương neuron vận động ngoại vi ở sừng trước tủy sống (như viêm tủy xám), hội chứng đuôi ngựa do tổn thương các rễ vùng chóp cùng đuôi ngựa.

Ngoài ra, nguyên nhân gây liệt chân còn do mắc một số bệnh lý về cơ.

Như vậy, liệt chân có thể do các bệnh lý liên quan đến tổn thương ở cả hệ thần kinh trung ương và ngoại vi. Việc xác định chính xác nguyên nhân là rất quan trọng để có được phương pháp điều trị phù hợp.

Các dấu hiệu cảnh báo liệt chân

Khi tình trạng liệt đã diễn ra, các triệu chứng của bệnh nhân trở nên rõ ràng, bao gồm mất cảm giác ở chân và khó kiểm soát cơ bắp. Tuy nhiên, trước khi liệt xuất hiện thường có các dấu hiệu cảnh báo như tê bì hoặc ngứa râm ran ở chi dưới.

Vị trí thường gặp của tê bì tiền liệt chân là ở vùng bàn chân, cẳng chân, mông đùi, thường liên quan đến chèn ép rễ thần kinh thắt lưng. Điều này đặc biệt ảnh hưởng đến những người làm công việc dễ chấn thương, như khuân vác hoặc lái xe nhiều giờ liên tục, hoặc phải đứng, ngồi nhiều.

Ngoài ra, các triệu chứng tê bì ở các vùng khác cũng cần được quan tâm, vì chúng có thể dẫn đến liệt thứ phát ở chân hoặc liệt toàn thân. Ví dụ: 

• Đau mỏi cổ vai gáy lan xuống nửa người kèm tê một bên.
• Tê, dị cảm mặt trong cánh tay hoặc chân khi nằm lâu cố định.
• Tê kiểu châm chích, nóng bỏng tứ chi trong bệnh lý đái tháo đường hoặc bệnh tổn thương đa rễ thần kinh.
• Tê yếu kiểu trung ương kèm thay đổi cảm giác, phản xạ và tổn thương thần kinh sọ.

Điều trị liệt chân như thế nào?

Điều trị triệu chứng và nguyên nhân cơ bản là hai mục tiêu quan trọng trong quá trình điều trị rối loạn thần kinh. Tùy vào nguyên nhân gây bệnh mà có các biện pháp điều trị tương ứng.

Ví dụ, đối với các trường hợp tổn thương tủy sống do chèn ép (bởi u, chấn thương, thoát vị đĩa đệm...), cần được phẫu thuật giải phóng chèn ép. Trong khi, các trường hợp tổn thương trung ương do nhiễm trùng thì cần điều trị kháng sinh và chống viêm thích hợp. Các tổn thương thần kinh ngoại biên do rối loạn chuyển hóa hoặc nhiễm độc thì cần điều trị nguyên nhân cơ bản, kết hợp với các liệu pháp hỗ trợ như bổ sung vitamin, khoáng chất.

Điều trị hỗ trợ như vật lý trị liệu (châm cứu, điện phân, tập luyện...) cũng rất quan trọng để cải thiện lưu thông máu, giảm đau và phục hồi chức năng. Các thiết bị hỗ trợ di chuyển như xe lăn, xe trượt cũng là một phần không thể thiếu trong quá trình phục hồi chức năng.

Phòng ngừa liệt chân như thế nào?

Liệt chân có ảnh hưởng đáng kể đến chất lượng cuộc sống và khả năng tự chăm sóc bản thân của người bệnh. Diễn biến của bệnh có thể trở nên xấu đi với nhiều biến chứng nghiêm trọng. Tiên lượng bệnh phụ thuộc vào nguyên nhân gây bệnh và liệu các biện pháp điều trị có phù hợp và kịp thời.

Trong một số trường hợp, liệt chân có thể được điều trị khỏi hoàn toàn, như các trường hợp do chèn ép được cải thiện. Tuy nhiên, cũng có trường hợp chưa có biện pháp điều trị đặc hiệu, ví dụ như bại liệt do tổn thương tủy xám hoặc các bệnh lý thoái hóa thần kinh di truyền. Mặc dù vậy, nhiều biện pháp vẫn có thể cải thiện triệu chứng và giúp bệnh nhân phục hồi một phần chức năng bị ảnh hưởng.

Một số phương pháp phòng ngừa liệt chân:

• Cẩn trọng với chấn thương vùng đầu và cột sống trong hoạt động hàng ngày, đặc biệt chú ý khi trẻ em chơi vận động. Tránh những động tác nâng vác vật nặng không đúng tư thế.
• Lối sống lành mạnh là then chốt: Kiêng các chất kích thích, rượu và thuốc lá, đảm bảo chế độ dinh dưỡng tốt và tập thể dục thường xuyên.
• Khám sức khỏe định kỳ có thể phát hiện và điều trị sớm các bệnh lý liên quan. Khi được chẩn đoán, cần tuân thủ đúng phác đồ điều trị của bác sĩ để đạt hiệu quả tối ưu.

Tóm lại, có nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng liệt chân. Trong nhiều trường hợp, bệnh nhân cần được thăm khám, chẩn đoán kỹ lưỡng và điều trị sớm để có kết quả tốt nhất. Mặc dù liệt chân có thể là một tình trạng khá nghiêm trọng, nhưng với sự hỗ trợ của các chuyên gia y tế và việc áp dụng các phương pháp điều trị và phục hồi chức năng hiệu quả, nhiều bệnh nhân vẫn có thể cải thiện được chức năng vận động và chất lượng cuộc sống.

Xem thêm: Sốt bại liệt là gì? Sốt bại liệt ở trẻ em và biện pháp phòng ngừa