Viêm đa rễ dây thần kinh là gì? Dấu hiệu nhận biết, điều trị và cách phòng ngừa

Viêm đa rễ dây thần kinh là gì?

Viêm đa rễ dây thần kinh là một bệnh lý phổ biến ảnh hưởng đến hệ thần kinh. Nó được đặc trưng bởi viêm và tổn thương mất bao myelin của các rễ dây thần kinh ngoại biên. Bao myelin giúp truyền tín hiệu nhanh hơn trong dây thần kinh ngoại biên. Khi bao myelin bị tổn thương, tín hiệu truyền đi chậm hơn, gây ra các triệu chứng lâm sàng.

Bệnh viêm đa rễ dây thần kinh được chia thành hai loại chính:

• Viêm đa rễ dây thần kinh cấp tính: Còn được gọi là hội chứng Guillain-Barre, là một tình trạng cấp cứu thần kinh có thể gây tử vong khi ảnh hưởng đến các dây thần kinh điều khiển hô hấp và tim. Bệnh thường xảy ra ở mọi độ tuổi và được gây ra bởi tác nhân nhiễm khuẩn kích thích sản xuất kháng thể bảo vệ trong cơ thể. Tuy nhiên, chính các kháng thể này lại tấn công bao myelin của các sợi trục thần kinh. Hội chứng Guillain-Barre thường phát triển sau khi mắc bệnh nhiễm trùng trong vài tuần. Phần lớn trường hợp hồi phục hoàn toàn trong vòng vài tháng đến 1 năm và ít khi tái phát. Một số trường hợp có thể để lại di chứng thần kinh suốt đời.
• Viêm đa rễ dây thần kinh mạn tính: Trường hợp này hiếm gặp, kéo dài trong nhiều tháng và cũng được coi là bệnh lý tự miễn.

Những dấu hiệu và triệu chứng của viêm đa rễ dây thần kinh

Triệu chứng của viêm đa rễ dây thần kinh có thể bao gồm:

• Giảm cảm giác: Viêm đa rễ dây thần kinh có thể dẫn đến giảm cảm giác, gây ra cảm giác tê, mất cảm giác hoặc cảm giác kim châm trong các vùng bị ảnh hưởng.
• Rối loạn vận động: Viêm đa rễ dây thần kinh có thể gây ra các triệu chứng thần kinh như tê, cảm giác buốt, giảm sức mạnh và mất khả năng điều chỉnh cơ bắp. Người bệnh có thể gặp khó khăn trong việc đi lại, leo cầu thang hoặc thực hiện các hoạt động hàng ngày.
• Rối loạn đại tiểu tiện.

Biến chứng có thể gặp khi mắc bệnh viêm đa rễ dây thần kinh

Viêm đa rễ dây thần kinh có thể gây ra một số biến chứng và vấn đề liên quan. Dưới đây là một số biến chứng phổ biến của viêm đa rễ dây thần kinh:

• Suy giảm chức năng thần kinh: Viêm và áp lực lên các rễ thần kinh có thể gây suy giảm chức năng thần kinh. Điều này có thể dẫn đến giảm cảm giác, tê liệt, yếu cơ và mất kiểm soát cơ bắp.
• Rối loạn nhịp tim.
• Huyết áp không ổn định.
• Rối loạn tiêu hóa.
• Các vấn đề về kiểm soát việc đại tiểu tiện.

Khi nào cần gặp bác sĩ?

Nếu bạn gặp bất kỳ triệu chứng nêu trên, hãy gặp bác sĩ để được đánh giá và chẩn đoán chính xác. Điều trị sớm sẽ giảm nguy cơ bệnh tình trở nên nghiêm trọng hơn và giúp bạn phục hồi sức khỏe nhanh chóng.

Nguyên nhân dẫn đến viêm đa rễ dây thần kinh

Nguyên nhân gây bệnh viêm đa rễ dây thần kinh rất đa dạng, được chia làm nhiều nhóm bao gồm:

• Bệnh lý toàn thân: Như đái tháo đường, được xem là nguyên nhân chính gây ra viêm đa rễ dây thần kinh. Ngoài ra, các bệnh lý khác như suy giáp, suy thận, thiếu hụt vitamin B12 và nghiện rượu cũng có thể gây ra tình trạng này.
• Nhiễm trùng và bệnh lý tự miễn là những nguyên nhân chính gây ra viêm đa rễ dây thần kinh cấp. Các tác nhân gây bệnh bao gồm Streptococcus B, vi khuẩn, HIV, virus đường ruột, đường hô hấp trên, hội chứng Sjogren và viêm mạn tính. Khi bị tấn công bởi những tác nhân nhiễm khuẩn, hệ miễn dịch của cơ thể sẽ phản ứng bằng cách tạo ra các kháng thể để bảo vệ. Tuy nhiên, những kháng thể này nhận diện myelin, một thành phần của sợi trục thần kinh, như là những chất lạ và tấn công, gây hủy hoại chúng, làm giảm tốc độ truyền thông tin qua các dây và rễ thần kinh ngoại biên.
• Thuốc: Một số loại thuốc như thuốc điều trị ung thư, thuốc tiêu sợi huyết cũng có thể gây bệnh.
• Ngoài ra cũng có 30 - 40% trường hợp không tìm được nguyên nhân và được xếp vào đau thần kinh vô căn.

Những ai có nguy cơ mắc viêm đa rễ dây thần kinh?

Bất kỳ ai cũng có thể mắc viêm đa rễ dây thần kinh. Tuy nhiên, có một số yếu tố làm tăng nguy cơ mắc bệnh.

Yếu tố làm tăng nguy cơ mắc phải viêm đa rễ dây thần kinh

Có một số yếu tố có thể làm tăng nguy cơ mắc viêm đa rễ dây thần kinh, bao gồm:

• Tuổi: Viêm đa rễ thần kinh thường xuất hiện ở người trưởng thành, nhưng cũng có thể ảnh hưởng đến trẻ em và người già. Nguy cơ mắc bệnh tăng lên khi tuổi tác gia tăng.
• Mắc bệnh tự miễn: Có một liên kết giữa viêm đa rễ thần kinh và các bệnh tự miễn khác, chẳng hạn như bệnh lupus, tăng nhãn áp, tăng huyết áp và đái tháo đường.
• Nhiễm trùng: Các nhiễm trùng trước đó, chẳng hạn như nhiễm trùng đường hô hấp trên, viêm màng não hoặc viêm họng, có thể tăng nguy cơ mắc viêm đa rễ dây thần kinh.

Phương pháp xét nghiệm và chẩn đoán viêm đa rễ thần kinh

Để chẩn đoán bệnh viêm đa rễ dây thần kinh, ngoài các biểu hiện lâm sàng, cần sử dụng các phương pháp và xét nghiệm cận lâm sàng sau:

• Điện cơ (EMG): Xét nghiệm này đo tốc độ dẫn truyền thần kinh và đánh giá chức năng của các rễ và sợi thần kinh. Thường thấy tốc độ dẫn truyền giảm hoặc bị mất và thời gian dẫn truyền tiềm tàng kéo dài.
• Xét nghiệm dịch não tủy: Kết quả thường thấy tăng protein trong dịch não tủy khoảng 1 tuần sau khi bệnh khởi phát. Tuy nhiên, nếu xét nghiệm quá sớm, có thể không thấy tăng protein, do đó cần xem xét kết quả kỹ và không loại trừ bệnh chỉ dựa trên xét nghiệm này.

Xét nghiệm dịch não tủy và điện cơ đồ là hai xét nghiệm quan trọng nhất để chẩn đoán bệnh viêm đa rễ dây thần kinh. Ngoài ra, bệnh nhân cũng có thể được yêu cầu làm các xét nghiệm khác như công thức máu, xét nghiệm nước tiểu và các xét nghiệm khác tùy thuộc vào tình trạng cụ thể của bệnh nhân.

Phương pháp điều trị viêm đa rễ dây thần kinh hiệu quả

Bệnh nhân bị chẩn đoán mắc bệnh viêm đa rễ dây thần kinh, đặc biệt là thể cấp tính hoặc hội chứng Guillain-Barre, cần nhập viện để điều trị. Các nguyên tắc điều trị bao gồm:

• Điều trị nguyên nhân gây bệnh (nếu có): Điều trị các tác nhân nhiễm trùng và kiểm soát tốt các bệnh lý tổng quát. Ngừng sử dụng các thuốc có tác động đến hệ thần kinh.
• Cung cấp đủ năng lượng: Đảm bảo bệnh nhân được cung cấp đủ năng lượng tùy theo nhu cầu.
• Bù đủ dịch và chất điện giải: Đảm bảo cung cấp đủ chất lỏng và các chất điện giải cho cơ thể.
• Sử dụng thuốc ức chế miễn dịch: Thường ưu tiên sử dụng methylprednisolon.
• Tiêm globulin huyết thanh: Có thể hữu ích trong các trường hợp nghi ngờ bệnh lý miễn dịch.
• Kết hợp với phục hồi chức năng: Áp dụng vật lý trị liệu và tập vận động để giúp phục hồi chức năng và ngăn ngừa các biến chứng như teo cơ cứng khớp.
• Điều chỉnh các rối loạn thần kinh thực vật: Điều trị các tình trạng như tăng huyết áp, tụt huyết áp. Có thể sử dụng các thuốc vận mạch khi cần thiết.
• Trường hợp suy hô hấp: Bệnh nhân cần được chuyển vào khoa hồi sức tích cực để điều trị.

Những thói quen sinh hoạt có thể giúp bạn hạn chế diễn tiến của viêm đa rễ dây thần kinh

Chế độ sinh hoạt:

• Nghỉ ngơi và giữ thời gian nghỉ đủ: Đối với những người bị viêm đa rễ dây thần kinh, nghỉ ngơi là rất quan trọng để giúp cơ thể hồi phục và tự phục hồi. Bệnh nhân nên dành đủ thời gian để nghỉ ngơi và ngủ đủ giấc.
• Tập luyện và vận động nhẹ nhàng: Dù viêm đa rễ dây thần kinh có thể gây ra một số tình trạng giới hạn chức năng vận động, nhưng việc thực hiện các bài tập nhẹ nhàng và vận động có lợi vẫn được khuyến khích. Đi bộ, tập thể dục nhẹ, yoga hoặc các hoạt động khác có thể giúp duy trì sự linh hoạt và tăng cường sức khỏe chung.
• Tránh căng thẳng và tạo ra môi trường thư giãn: Căng thẳng và áp lực có thể gây xáo trộn hệ thống thần kinh và làm gia tăng triệu chứng. Bệnh nhân nên tìm cách giảm căng thẳng, như thực hiện các phương pháp thư giãn như yoga, thiền định, hay tham gia các hoạt động giảm stress khác.
• Theo dõi tình trạng sức khỏe: Bệnh nhân cần tuân thủ lịch hẹn kiểm tra và theo dõi tình trạng sức khỏe theo hướng dẫn của bác sĩ. Điều này giúp phát hiện sớm bất kỳ thay đổi hoặc biến chứng nào và thực hiện các biện pháp điều trị kịp thời.
• Hạn chế tiếp xúc với các tác nhân gây bệnh: Bệnh nhân cần tránh tiếp xúc với các tác nhân gây bệnh tiềm ẩn như các loại nhiễm trùng, thuốc độc, hóa chất độc hại, hay các chất kích thích thần kinh.
• Tuân thủ đúng chỉ định điều trị: Bệnh nhân cần tuân thủ đúng liều lượng và lịch trình điều trị do bác sĩ chỉ định, cùng với việc tham gia đầy đủ các phiên hẹn kiểm tra và theo dõi.

Chế độ dinh dưỡng:

• Cung cấp đủ năng lượng: Người bệnh cần tiêu thụ đủ lượng calo để đáp ứng nhu cầu năng lượng của cơ thể. Số calo cần thiết có thể được tính toán dựa trên tuổi, giới tính, trạng thái sức khỏe và mức độ hoạt động. Hãy tham khảo ý kiến ​​chuyên gia dinh dưỡng để xác định lượng calo phù hợp.
• Tăng cường protein: Protein là thành phần quan trọng để tái tạo mô và duy trì sức khỏe. Hãy bổ sung nguồn protein chất lượng từ thực phẩm như thịt, cá, trứng, đậu, hạt và các sản phẩm từ sữa chất lượng cao. Ăn các bữa ăn chứa protein trong suốt ngày để đảm bảo cung cấp liên tục cho cơ thể.
• Tăng cường hợp chất chống oxy hóa: Viêm đa rễ thần kinh có thể gây tổn thương oxy hóa trong cơ thể. Tăng cường tiêu thụ thực phẩm giàu chất chống oxy hóa như rau xanh, trái cây tươi, hạt, đậu và các loại thực phẩm có chứa vitamin C, E và beta-caroten.
• Tăng cường chất xơ: Chất xơ giúp duy trì sự hoạt động của hệ tiêu hóa và hỗ trợ sức khỏe tổng quát. Bổ sung thực phẩm giàu chất xơ như rau xanh, quả tươi, hạt, ngũ cốc nguyên hạt và đậu vào chế độ ăn hàng ngày.
• Giảm tiêu thụ chất bão hòa và đường: Hạn chế tiêu thụ thực phẩm chứa chất béo bão hòa cao như thực phẩm nhanh, thịt mỡ, kem và sản phẩm có chứa dầu bơ. Cố gắng giảm tiêu thụ đường tinh khiết và thức uống ngọt.
• Đảm bảo cung cấp đủ vitamin và khoáng chất: Bổ sung các nguồn vitamin và khoáng chất cần thiết cho sức khỏe tổng quát. Bao gồm trái cây, rau xanh, ngũ cốc nguyên hạt, hạt, sữa, trứng và các nguồn thực phẩm khác vào chế độ ăn hàng ngày.

Phương pháp phòng ngừa viêm đa rễ dây thần kinh hiệu quả

Để phòng ngừa viêm đa rễ dây thần kinh, bạn có thể áp dụng các biện pháp sau đây:

• Duy trì lối sống lành mạnh: Điều này bao gồm ăn một chế độ ăn cân đối, giàu chất dinh dưỡng, bao gồm rau quả, ngũ cốc nguyên hạt và thực phẩm giàu đạm. Hạn chế tiêu thụ đồ ăn chứa nhiều chất béo và đường. Ngoài ra, duy trì một lịch trình hoạt động thể chất đều đặn và giảm căng thẳng cũng rất quan trọng.
• Hạn chế tiếp xúc với tác nhân gây bệnh: Tránh tiếp xúc với các chất độc hại, hóa chất và thuốc lá có thể giúp giảm nguy cơ mắc viêm đa rễ thần kinh.
• Điều trị các bệnh nhiễm trùng: Điều trị nhiễm trùng kịp thời và hiệu quả để giảm nguy cơ viêm đa rễ thần kinh do các nhiễm trùng gây ra.
• Thực hiện tiêm chủng: Tiêm phòng đúng lịch và đầy đủ các loại vắc-xin cần thiết để ngăn chặn các bệnh nhiễm trùng có thể gây ra viêm đa rễ thần kinh.

Nhớ rằng viêm đa rễ thần kinh là một bệnh lý phức tạp và không có cách phòng ngừa tuyệt đối. Tuy nhiên, tuân thủ các biện pháp trên có thể giúp giảm nguy cơ và bảo vệ sức khỏe thần kinh. Nếu bạn có bất kỳ triệu chứng hoặc lo lắng nào, hãy thảo luận và tham khảo ý kiến của bác sĩ.