Đau quai hàm: Triệu chứng, nguyên nhân và cách điều trị

Đau quai hàm - tưởng chừng như chỉ là cơn đau thoáng qua, nhưng lại có thể là dấu hiệu của nhiều vấn đề sức khỏe tiềm ẩn. Bài viết này sẽ cung cấp cho bạn đầy đủ thông tin về triệu chứng, nguyên nhân và cách điều trị đau quai hàm hiệu quả.

Triệu chứng của đau quai hàm

Đau quai hàm có thể biểu hiện với nhiều triệu chứng khác nhau, tùy thuộc mức độ nghiêm trọng của tình trạng. Dưới đây là một số triệu chứng thường gặp:

• Cơn đau có thể xuất hiện ở một hoặc hai bên quai hàm, lan ra mông, hông, đùi hoặc thậm chí xuống tận bàn chân.
• Cơn đau có thể âm ỉ, nhức nhối, dữ dội hoặc nhói buốt.
• Cơn đau có thể xuất hiện đột ngột hoặc từ từ theo thời gian.
• Cơn đau có thể tăng nặng khi ho, hắt hơi, cười, vận động hoặc thay đổi tư thế.
• Do khớp hàm bị cứng và đau nhức, người bệnh sẽ gặp khó khăn khi há miệng rộng.
• Một số người bệnh thậm chí còn phải tránh ăn những thực phẩm dai, cứng hoặc cần nhai nhiều để giảm bớt cơn đau và khó chịu.
• Trong một số trường hợp, rối loạn khớp thái dương hàm có thể ảnh hưởng đến dây thần kinh điều khiển cơ họng, dẫn đến khó khăn khi nuốt.

Nguyên nhân gây đau quai hàm

Đau quai hàm có thể do nhiều nguyên nhân khác nhau, phổ biến nhất là:

Rối loạn khớp thái dương hàm (TMJ)

Rối loạn khớp thái dương hàm (TMJ) là nguyên nhân phổ biến nhất gây đau quai hàm, ảnh hưởng đến khớp nối giữa xương hàm dưới và hộp sọ. Các triệu chứng của TMJ bao gồm đau quai hàm, khó khăn khi há miệng, nhai nuốt và tiếng lạo xạo trong khớp hàm. TMJ có thể do nhiều yếu tố gây ra như chấn thương, nghiến răng, căng thẳng và thoái hóa khớp. Việc điều trị TMJ thường bao gồm các biện pháp giảm đau, vật lý trị liệu, hoặc thậm chí phẫu thuật trong các trường hợp nghiêm trọng.

Viêm khớp thái dương hàm

Viêm khớp thái dương hàm là tình trạng viêm khớp nối giữa xương hàm dưới và hộp sọ. Các triệu chứng của viêm khớp thái dương hàm bao gồm đau quai hàm, sưng tấy, cứng khớp và sốt. Nguyên nhân của viêm khớp thái dương hàm có thể do nhiễm trùng, tự miễn dịch và chấn thương. Điều trị viêm khớp thái dương hàm thường bằng cách sử dụng thuốc kháng viêm, giảm đau và đôi khi là phẫu thuật để khắc phục tình trạng viêm.

Nhiễm trùng

Nhiễm trùng ở tai, xoang, răng hoặc cổ họng có thể lan sang khớp thái dương hàm, dẫn đến đau quai hàm. Các triệu chứng của nhiễm trùng bao gồm đau quai hàm, sưng tấy, sốt, và mệt mỏi. Điều trị nhiễm trùng thường bao gồm sử dụng kháng sinh để tiêu diệt vi khuẩn gây bệnh, kết hợp với các biện pháp giảm đau và hạ sốt.

Chấn thương

Chấn thương do tai nạn, ngã hoặc va đập mạnh vào mặt có thể gây tổn thương khớp thái dương hàm, dẫn đến đau quai hàm. Các triệu chứng của chấn thương bao gồm đau quai hàm, sưng tấy, bầm tím, và khó khăn khi há miệng.

Các nguyên nhân khác

Ngoài những nguyên nhân phổ biến trên, đau quai hàm còn có thể do nhiều yếu tố khác như mọc răng khôn, ung thư, căng thẳng, ngủ sai tư thế và nghiến răng.

Mức độ và tính chất của cơn đau quai hàm có thể khác nhau tùy thuộc vào nguyên nhân gây bệnh. Nếu bạn gặp bất kỳ triệu chứng nào của đau quai hàm, hãy đến gặp bác sĩ để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.

Ung thư

Trong một số trường hợp hiếm gặp, đau quai hàm có thể là dấu hiệu của ung thư xương hàm, ung thư tuyến nước bọt hoặc ung thư da mặt. Các triệu chứng của ung thư có thể bao gồm:

• Đau quai hàm dai dẳng không rõ nguyên nhân.
• Sưng tấy hoặc khối u ở quai hàm.
• Tê bì hoặc mất cảm giác ở mặt.
• Khó khăn khi nuốt hoặc nói chuyện.
• Giảm cân không lý do.

Chẩn đoán đau quai hàm

Đau quai hàm là một triệu chứng phổ biến, có thể do nhiều nguyên nhân khác nhau gây ra. Việc chẩn đoán chính xác nguyên nhân gây đau quai hàm là bước quan trọng để lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp và hiệu quả.

Dưới đây là các bước cơ bản trong quy trình chẩn đoán đau quai hàm:

Thu thập thông tin

Bác sĩ sẽ hỏi bạn về các triệu chứng của đau quai hàm, bao gồm:

• Thời gian xuất hiện cơn đau.
• Mức độ và tính chất của cơn đau (như âm ỉ, dữ dội, nhói buốt,...).
• Các yếu tố khiến cơn đau tăng nặng hoặc giảm bớt.
• Các triệu chứng đi kèm (như sưng tấy, sốt, khó khăn khi cử động hàm,...).
• Tiền sử bệnh lý, đặc biệt là các bệnh liên quan đến khớp thái dương hàm, viêm khớp, nhiễm trùng, chấn thương,...
• Thuốc bạn đang sử dụng.

Khám lâm sàng

Bác sĩ sẽ kiểm tra tổng thể, bao gồm:

• Khám vùng quai hàm để tìm kiếm các dấu hiệu sưng tấy, đỏ, nóng.
• Kiểm tra cử động hàm, bao gồm khả năng há miệng rộng, nhai, nuốt.
• Lắng nghe tiếng lạo xạo hoặc tiếng kêu "lục cục" trong khớp khi cử động hàm.
• Kiểm tra các dấu hiệu của các bệnh lý tiềm ẩn khác có thể gây đau quai hàm (như tăng huyết áp, tiểu đường,...).

Xét nghiệm cận lâm sàng

• X-quang khớp thái dương hàm: Giúp phát hiện các bất thường về cấu trúc khớp như thoái hóa khớp, gãy xương,...
• Chụp CT hoặc MRI khớp thái dương hàm: Cung cấp hình ảnh chi tiết hơn về khớp, giúp phát hiện các tổn thương nhỏ, viêm nhiễm,...
• Xét nghiệm máu: Có thể giúp phát hiện các dấu hiệu nhiễm trùng, viêm khớp hoặc các bệnh lý tiềm ẩn khác.

Chẩn đoán chuyên sâu

• Chụp SPECT hoặc PET: Giúp đánh giá hoạt động của khớp thái dương hàm và phát hiện các dấu hiệu viêm nhiễm.
• Chọc hút khớp: Lấy mẫu dịch khớp để xét nghiệm nhằm tìm kiếm dấu hiệu viêm nhiễm, vi khuẩn,...
• Sinh thiết khớp: Lấy mẫu mô khớp để xét nghiệm dưới kính hiển vi, giúp chẩn đoán các bệnh lý như ung thư,...

Điều trị đau quai hàm

Trong trường hợp bạn bị đau quai hàm ở mức độ nhẹ, có thể áp dụng các biện pháp sau để cải thiện cơn đau trước khi cần đến gặp bác sĩ:

• Hạn chế đặt tay dưới hàm hoặc nằm nghiêng sang bên bị đau khi ngủ để giảm áp lực lên cơ hàm, giúp giảm đau.
• Tránh nghiến răng vì nghiến răng khi ngủ có thể làm tình trạng đau trở nên nghiêm trọng hơn. Bạn có thể tham khảo ý kiến bác sĩ để có giải pháp phù hợp, như dùng miếng bảo vệ hàm.
• Cần lưu ý tránh những món dai và dễ dính như kẹo cao su, vì chúng có thể làm căng mỏi khớp hàm. Đồ cay nóng cũng cần tránh vì có thể gây kích thích và tăng cảm giác đau. Thực phẩm cứng và dai như thịt dai, sườn sụn và nhai đá cũng nên hạn chế.
• Cần hạn chế đồ uống chứa caffeine và cồn như cà phê, bia rượu và các chất kích thích khác.
• Chọn những thực phẩm giàu canxi và vitamin D để tăng cường sức khỏe xương. Các món ăn mềm và dễ nuốt sẽ giúp bạn dễ nhai và nuốt hơn, giảm áp lực lên hàm.
• Chườm nóng: Sử dụng nhiệt độ cao để thư giãn cơ bắp và giảm triệu chứng đau cứng khớp. Nếu có dấu hiệu viêm sưng, nên chườm lạnh thay vì chườm nóng.
• Xoa bóp và ấn huyệt: Dùng ngón giữa và ngón trỏ để ấn vào vùng quai hàm đau nhức, sau đó xoa bóp theo vòng tròn từ 5 - 10 lần, kèm theo cử động miệng. Lặp lại các thao tác này cho đến khi cơn đau giảm bớt.
• Sử dụng thuốc giảm đau: Có thể tham khảo bác sĩ về việc sử dụng các loại thuốc giảm đau như ibuprofen, acetaminophen hay paracetamol. Nếu đã áp dụng các biện pháp này mà tình trạng đau không giảm, bạn nên đi khám để tìm hiểu nguyên nhân và nhận được phương pháp điều trị thích hợp.

Hy vọng bài viết trên đã giúp bạn hiểu hơn về chứng đau quai hàm cũng như những cách điều trị bệnh lý này. Nếu bạn gặp bất kỳ triệu chứng nào của đau quai hàm, hãy đến gặp bác sĩ để được chẩn đoán và điều trị phù hợp.