Dị ứng tôm là gì? Triệu chứng và cách phòng ngừa

Hải sản luôn là nhóm thực phẩm giàu dinh dưỡng và phổ biến trong bữa ăn hàng ngày của nhiều gia đình. Trong đó, tôm được xem là nguồn cung cấp protein và khoáng chất quan trọng cho cơ thể. Tuy nhiên, không phải ai cũng có thể ăn tôm một cách an toàn. Một số người sau khi ăn tôm xuất hiện ngứa ngáy, nổi mẩn đỏ hoặc cảm giác khó thở khiến họ lo lắng và không rõ nguyên nhân. Trạng thái phản ứng này không chỉ gây khó chịu mà trong nhiều trường hợp có thể tiến triển nặng. Hiểu rõ cơ chế phản ứng bất thường của cơ thể và cách nhận biết dấu hiệu nguy hiểm là điều cần thiết để bảo vệ sức khỏe.

Dị ứng tôm là gì?

Dị ứng tôm thuộc nhóm dị ứng hải sản và được xếp vào một trong những nguyên nhân gây phản ứng phổ biến bên cạnh đậu phộng, sữa và trứng. Dị ứng này xảy ra khi hệ miễn dịch nhận diện sai protein trong tôm là chất lạ có hại và phản ứng mạnh để chống lại.

Nhóm động vật có vỏ gây dị ứng được chia thành hai loại chính:

• Giáp xác như tôm, tép, cua, tôm hùm, tôm càng xanh.
• Thân mềm như hàu, ngao, sò điệp, ốc sên, mực.

Khi người có cơ địa nhạy cảm ăn hoặc thậm chí chạm vào tôm, cơ thể sẽ sản sinh kháng thể IgE cùng histamin và các chất trung gian hóa học khác. Những chất này làm xuất hiện phản ứng dị ứng với mức độ khác nhau. Ở đa số trường hợp, triệu chứng xuất hiện gần như ngay sau khi dùng bữa nhưng cũng có trường hợp chậm hơn vài giờ khiến người bệnh khó xác định nguyên nhân.

7 triệu chứng dị ứng tôm thường gặp

Phản ứng bất thường sau khi ăn tôm có thể diễn ra trong vài phút hoặc vài giờ tùy từng người. Một số triệu chứng nhẹ sẽ tự hết nhưng cũng có trường hợp diễn tiến nặng nhanh chóng và đe dọa tính mạng. Việc nhận biết đúng từng cấp độ giúp đưa ra biện pháp xử trí phù hợp.

Dưới đây là các biểu hiện thường gặp nhất ở người có cơ địa nhạy cảm với nhóm thực phẩm này.

Ngứa

Ngứa là biểu hiện thường gặp nhất và dễ nhận biết nhất. Người bệnh có thể cảm thấy ngứa lan rộng hoặc ở một số vùng cụ thể trên cơ thể.
Các vị trí hay bị ảnh hưởng gồm:

• Da;
• Mí mắt;
• Vùng quanh miệng.

Tình trạng này gây khó chịu và có thể tăng dần nếu cào gãi làm tổn thương da.

Mề đay

Mề đay xuất hiện dưới dạng mảng da đỏ nổi cộm, gây ngứa và rát. Triệu chứng có thể xảy ra ở mặt, cổ, tay hoặc toàn thân.

Điểm đáng chú ý là mề đay có thể xuất hiện rồi biến mất trong vài giờ và tái phát nhiều lần trong cùng một đợt phản ứng.

Chàm (viêm da cơ địa)

Một số người có cơ địa khô da hoặc tiền sử viêm da có thể xuất hiện chàm khi phản ứng với tôm.

Đặc điểm:

• Da dày hơn bình thường;
• Khô và bong vảy;
• Ngứa dữ dội về đêm;
• Có thể kèm mụn nước li ti.

Nếu không điều trị sớm, vùng da tổn thương có thể lan rộng và dai dẳng.

Ngứa ran và sưng môi, miệng

Triệu chứng này thường xảy ra ngay sau khi ăn tôm. Người bệnh cảm nhận cảm giác tê hoặc ngứa ở:

• Môi;
• Lưỡi;
• Vùng niêm mạc trong miệng;
• Họng.

Trong trường hợp nặng, niêm mạc có thể phù nề gây khó nuốt và khó thở.

Vấn đề hô hấp và khó thở

Một số trường hợp phản ứng gây ảnh hưởng đến hệ hô hấp với biểu hiện:

• Thở khò khè;
• Cảm giác ngực bị bóp chặt;
• Khó thở hoặc thở gấp.

Đây là dấu hiệu cảnh báo cần theo dõi sát vì có thể tiến triển nhanh thành phản vệ.

Chóng mặt và ngất xỉu

Triệu chứng này xảy ra khi phản ứng lan sang hệ tim mạch. Người bệnh có thể cảm nhận:

• Lâng lâng;
• Mờ mắt;
• Tim đập nhanh hoặc yếu;
• Mất ý thức.

Tình trạng này cần được xử lý kịp thời để tránh tai nạn hoặc biến chứng nghiêm trọng.

Sốc phản vệ

Đây là phản ứng dị ứng nặng nhất và có thể gây tử vong nhanh chóng.
Triệu chứng cảnh báo gồm:

• Thở gấp;
• Sưng mặt hoặc cổ họng;
• Mạch yếu;
• Hạ huyết áp;
• Buồn nôn và nôn.

Sốc phản vệ cần được cấp cứu ngay bằng epinephrine và hỗ trợ y tế khẩn cấp.

Làm gì khi bị dị ứng tôm?

Việc xử lý phụ thuộc vào mức độ nghiêm trọng của triệu chứng. Đối với phản ứng nhẹ có thể áp dụng biện pháp hỗ trợ tại nhà. Tuy nhiên, nếu tình trạng nặng hoặc kéo dài, hãy nhanh chóng đến cơ sở y tế để thăm khám.

Xử lý tại nhà khi triệu chứng nhẹ

Một số cách đơn giản có thể làm dịu phản ứng ban đầu:

• Uống nước ấm pha mật ong giúp giảm ngứa và làm dịu niêm mạc.
• Nước chanh tươi giúp giảm cảm giác khó chịu nhờ vitamin C hỗ trợ chống oxy hóa.
• Trà gừng hoặc gừng tươi hỗ trợ giảm buồn nôn và khó chịu ở đường tiêu hóa.

Những biện pháp này chỉ có tác dụng hỗ trợ, không thay thế thuốc điều trị.

Khi nào cần đến cơ sở y tế?

Nếu xảy ra một trong các triệu chứng sau, người bị dị ứng tôm cần đến bệnh viện ngay:

• Khó thở;
• Sưng phù vùng môi lưỡi cổ họng;
• Chóng mặt hoặc ngất;
• Mạch nhanh hoặc yếu.

Tuyệt đối không tự dùng thuốc khi chưa có chỉ định từ bác sĩ.

Cách phòng ngừa dị ứng tôm

Phòng tránh tiếp xúc với yếu tố gây dị ứng là biện pháp quan trọng nhất. Một số lưu ý bạn cần biết:

• Tránh hoàn toàn tôm và các món có chứa tôm.
• Đọc kỹ thành phần trên bao bì thực phẩm.
• Thông báo tình trạng dị ứng khi ăn ngoài.
• Tránh nấu nướng trong môi trường có hơi nước bốc ra từ tôm.
• Luôn mang theo epinephrine nếu từng có tiền sử phản vệ.

Người bệnh cũng nên duy trì chế độ dinh dưỡng lành mạnh và chăm sóc da đúng cách để giảm nguy cơ tái phát.

Ngoài ra, việc xây dựng môi trường sống hạn chế dị nguyên cũng rất quan trọng. Trong gia đình nên tách riêng dụng cụ chế biến hải sản để tránh nhiễm chéo. Nếu sinh hoạt trong tập thể hoặc ký túc xá, người bệnh cần chủ động thông báo cho người xung quanh để được hỗ trợ khi cần thiết. Khi ăn tại nhà hàng, nên chọn món đơn giản, hạn chế nước sốt hoặc súp dễ chứa đạm tôm ẩn mà khó nhận biết bằng mắt thường.

Tóm lại, dị ứng tôm là tình trạng hệ miễn dịch phản ứng quá mức với protein trong tôm và có thể gây ra những triệu chứng từ nhẹ đến nặng đe dọa tính mạng. Việc nhận diện đúng biểu hiện kết hợp xử lý kịp thời đóng vai trò quan trọng trong bảo vệ sức khỏe. Người có cơ địa dễ dị ứng nên chủ động phòng tránh và tham khảo ý kiến bác sĩ để xây dựng chế độ ăn uống an toàn.