Đột quỵ do tắc mạch từ tim nguy hiểm không? Nguyên nhân, triệu chứng và chẩn đoán

Huyết khối tạo thành trong tim có thể làm tắc nghẽn dòng máu, gây ra sự chậm trễ hoặc ngừng tuần hoàn máu từ tim đến não, dẫn đến tử vong của các tế bào não - tình trạng được gọi là đột quỵ. Khoảng 1/5 số trường hợp đột quỵ gây ra bởi tắc nghẽn mạch máu từ tim. Để hiểu rõ hơn về cơ chế, triệu chứng và phương pháp chẩn đoán của đột quỵ do tắc mạch từ tim, hãy theo dõi bài viết dưới đây nhé!

Đột quỵ là gì?

Đột quỵ do tắc mạch từ tim có thể được giải thích một cách đơn giản như sau khi tim bơm ra cục máu đông, hay còn gọi là huyết khối, vào hệ tuần hoàn để cung cấp máu cho não, nó có thể gây ra tắc mạch máu và gây tổn thương cho mô não. Khi các tế bào não thiếu máu, chúng có thể bị rối loạn chức năng và chịu tổn thương vĩnh viễn mà không thể hồi phục.

Theo các thống kê, đột quỵ do tắc mạch từ tim chiếm 14 - 30% các ca đột quỵ do thiếu máu cục bộ và nói chung là một tình trạng nghiêm trọng. Người bệnh nhồi máu cơ tim có xu hướng tái phát đột quỵ sớm và lâu dài, mặc dù tái phát có thể phòng ngừa được bằng cách điều trị thích hợp trong giai đoạn cấp tính và kiểm soát chặt chẽ khi theo dõi.

Nguyên nhân gây đột quỵ do tắc mạch từ tim

Đột quỵ do tắc mạch từ tim xảy ra khi có sự tắc nghẽn máu đang di chuyển từ tim và gây tắc nghẽn động mạch. Nguyên nhân có thể khác nhau vì tắc mạch có thể bao gồm:

• Xuất hiện cục máu đông;
• Máu nhiễm mỡ;
• Khối u;
• Các chất lạ khác.

Các khối u lành tính có thể hình thành trong tim. Phổ biến nhất được gọi là u nhầy nhĩ. Theo nhiều nghiên cứu thì những người bị u nhầy, tắc mạch sẽ xảy ra như một biến chứng.

Theo Hiệp hội Tim mạch Hoa Kỳ (AHA) lưu ý rằng những điều sau đây có thể làm tăng nguy cơ phát triển cục máu đông trong tim:

• Rung tâm nhĩ: Đây là tình trạng gây ra nhịp tim không đều và nhanh. Rung tâm nhĩ là nguyên nhân phổ biến nhất gây ra đột quỵ do tắc mạch từ tim do cục máu đông hình thành ở phần phụ tâm nhĩ trái trong tim và di chuyển đến não.
• Suy tim: Điều này làm suy yếu tim. Các cục máu đông có thể hình thành do tim không thể bơm máu đi khắp cơ thể.
• Xơ vữa động mạch: Xơ vữa động mạch là sự tích tụ chất béo và cholesterol trong thành động mạch. Mảng bám có thể tích tụ và hạn chế lưu lượng máu trong động mạch. Nếu mảng bám vỡ ra, chất béo và cholesterol có thể di chuyển khắp cơ thể, dẫn đến cục máu đông.
• Viêm mạch: Viêm mạch khiến các mạch máu bị viêm. Các cục máu đông có thể hình thành khi tiểu cầu dính vào các mạch máu bị tổn thương.

Có nhiều yếu tố có thể dẫn đến sự hình thành cục máu đông trong tim. Một ví dụ là viêm nội tâm mạc. Đây là tình trạng nhiễm trùng màng tim. Các cục máu đông bị nhiễm trùng, được gọi là thuyên tắc nhiễm trùng, có thể hình thành tại vị trí nhiễm trùng và di chuyển đến các bộ phận khác của cơ thể. Đây là một biến chứng phổ biến của viêm nội tâm mạc.

Triệu chứng đột quỵ do tắc mạch từ tim

Các triệu chứng đột quỵ do tắc mạch từ tim có thể phụ thuộc vào động mạch nào đang bị tắc. Theo Hiệp hội Tim mạch Hoa Kỳ (AHA), nếu có cục máu đông trong các mạch máu xung quanh tim thì người bệnh có thể gặp phải tình trạng:

• Hụt hơi;
• Khó chịu ở cánh tay, cổ, lưng hoặc hàm;
• Đau ngực;
• Đổ mồ hôi;
• Sự choáng váng;
• Buồn nôn.

Về cơ bản, cục máu đông gây ra cơn đau tim bằng cách chặn các mạch máu cung cấp máu cho tim. Bên cạnh đó, cục máu đông nằm trong tim có thể không gây ra bất kỳ triệu chứng nào.

Nếu cục máu đông di chuyển đến động mạch cảnh và gây ra đột quỵ do tắc mạch từ tim mạch, người bệnh sẽ gặp các triệu chứng của đột quỵ.

Một đánh giá năm 2021 cũng lưu ý rằng đột quỵ do tắc mạch bởi tim có nhiều khả năng gây co giật hơn các loại đột quỵ khác.

Phương pháp chẩn đoán

Chẩn đoán hình ảnh đóng vai trò quan trọng trong việc xác định nguyên nhân của đột quỵ. Để chẩn đoán đột quỵ do tắc mạch từ tim, người bệnh cần phải thực hiện một số xét nghiệm chẩn đoán như sau:

• Điện tâm đồ để đo hoạt động của tim;
• Siêu âm tim qua thực quản hoặc xuyên ngực để đo chức năng và cấu trúc của tim và tìm kiếm cục máu đông trong tim;
• Quét cộng hưởng từ MRI và CT để đo chức năng não hoặc xem xét các mạch máu trong não, cổ hoặc xung quanh cơ thể;
• Xét nghiệm máu để đánh giá tổn thương cơ tim;
• Siêu âm động mạch cảnh là xét nghiệm hình ảnh kiểm tra bên trong động mạch cảnh.

Chụp cộng hưởng từ MRI đang là phương pháp chẩn đoán rất quan trọng trong y học. Chúng có thể giúp xác định hình dạng và vị trí của các vấn đề, sự hiện diện của nhồi máu, cục máu đông trong động mạch và các vấn đề khác liên quan đến tổn thương não. Trong số này, chụp cộng hưởng từ MRI thường được ưu tiên vì nó cung cấp nhiều thông tin hơn và có độ chính xác cao hơn trong chẩn đoán đột quỵ não.

Theo Dịch vụ Y tế Quốc gia (NHS) của Vương quốc Anh lưu ý rằng việc điều trị tắc mạch phụ thuộc vào nguyên nhân gây tắc nghẽn cũng như quy mô và vị trí của tắc nghẽn. Để điều trị cục máu đông, chuyên gia y tế có thể kê đơn thuốc để làm tan chúng. Trong phẫu thuật cũng có thể thực hiện cắt bỏ huyết khối. Bác sĩ phẫu thuật sẽ rạch động mạch và sử dụng một quá trình gọi là chọc hút để loại bỏ cục máu đông.

Đột quỵ do tắc mạch từ tim là một tình trạng nguy hiểm đòi hỏi sự nhận biết và can thiệp kịp  thời. Nguyên nhân của nó thường liên quan đến các vấn đề tim mạch như rối loạn nhịp tim hoặc hình thành cục máu đông. Triệu chứng của đột quỵ do tắc mạch từ tim thường phát triển đột ngột và nghiêm trọng bao gồm sự giảm mức độ ý thức, triệu chứng thần kinh và liệt nửa cơ thể. Để chẩn đoán đúng và kịp thời, các phương pháp hình ảnh như MRI và siêu âm tim chơi một vai trò quan trọng trong việc phát hiện và xác định nguyên nhân của đột quỵ. Vì vậy, hiểu biết về triệu chứng, nguyên nhân và phương pháp chẩn đoán là cực kỳ quan trọng để tăng cơ hội phục hồi và giảm thiểu tổn thương của đột quỵ do tắc mạch từ tim.

Xem thêm:

• Cảnh báo nguy cơ đột quỵ ở trẻ em và phương pháp tầm soát
• Tìm hiểu sự khác nhau giữa đột tử và đột quỵ: Nguyên nhân, biểu hiện