Khó thở, hụt hơi: Nguyên nhân, triệu chứng và điều trị

Khó thở, hụt hơi là gì?

Khó thở (Dyspnea), một số người mô tả là hụt hơi hoặc thở nông (Shortness of breath), là một thuật ngữ y khoa chỉ một triệu chứng không đau nhưng người bệnh cảm giác không thoải mái khi hít thở và nó không phù hợp với mức độ gắng sức (không hoạt động hoặc hoạt động nhẹ nhưng khó thở). Đây là một triệu chứng cảnh báo của bệnh lý tại tim hoặc phổi.

Khó thở cấp tính có thể xuất hiện đột ngột và không kéo dài quá lâu (vài giờ đến vài ngày), khi nguyên nhân được giải quyết người bệnh có thể không còn khó thở. Dị ứng, tâm lý lo lắng, hoạt động thể chất và một số bệnh lý cấp tính như đau thắt ngực, viêm phổi, thuyên tắc phổi,... có thể gây khó thở cấp tính.

Khó thở mạn tính là tình trạng khó thở kéo dài (vài tuần hoặc lâu hơn) hoặc khó thở tái phát liên tục. Các bệnh lý như hen phế quản, bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính, suy tim có thể gây khó thở mạn tính. Lối sống ít vận động cũng có thể khiến bạn cảm thấy khó thở khi phải hoạt động thể lực quá sức vì cơ thể cần tiêu thụ oxy nhiều.

Triệu chứng của khó thở, hụt hơi

Mỗi người có thể mô tả cảm giác khó thở khác nhau tùy thuộc vào nguyên nhân gây ra tình trạng này. Khó thở, hụt hơi thường đi kèm với một số triệu chứng khác. Các dấu hiệu cho thấy một người đang có tình trạng khó thở, bao gồm:

• Khó thở sau khi gắng sức;
• Nặng ngực hoặc tức ngực;
• Thở nhanh và nông;
• Cảm giác nghẹt thở hoặc lồng ngực bị bóp nghẹt;
• Cố gắng hít thở thật sâu;
• Tim đập nhanh (đánh trống ngực);
• Khò khè hoặc thở rít (tiếng thở ồn ào);
• Ho khan, ho đờm hoặc ho đờm bọt hồng.

Biến chứng của khó thở, hụt hơi

Khó thở có thể liên quan đến tình trạng thiếu oxy trong máu hoặc trong mô tế bào. Điều này có thể dẫn đến rối loạn ý thức và các tình trạng nghiêm trọng khác, ảnh hưởng nặng nề đến hai bộ phận cần oxy nhất là não và tim. Nếu khó thở, hụt hơi kéo dài chứng tỏ các bệnh lý nền của bạn đang không được kiểm soát tốt và có thể gây ra các biến chứng nghiêm trọng, thậm chí là tử vong.

Khi nào cần gặp bác sĩ?

Khó thở, hụt hơi xảy ra đột ngột hoặc kèm theo các triệu chứng nghiêm trọng khác có thể là dấu hiệu của một bệnh lý nặng đang diễn ra. Nếu bạn hoặc người thân có những triệu chứng cảnh báo sau, hãy đến ngay cơ sở y tế uy tín gần nhất để được thăm khám và điều trị kịp thời:

• Khó thở đột ngột;
• Khó thở nhiều, cảm giác nghẹt thở (không thể thở được);
• Khó thở sau khi đã nghỉ ngơi 30 phút kể từ khi vận động;
• Da, môi (xanh xao) hoặc móng tay tím tái;
• Đau ngực hoặc nặng ngực;
• Sốt cao;
• Nhịp tim nhanh hoặc không đều;
• Tiếng thở rít (âm thanh the thé) hoặc tiếng thở khò khè (âm thanh huýt sáo) khi thở;
• Sưng mắt cá chân hoặc bàn chân;
• Khó thở kèm buồn nôn.

Không phải tất cả các trường hợp khó thở, hụt hơi đều tồn tại một bệnh lý nào đó trong cơ thể. Một người có thể cảm thấy khó thở sau khi tập luyện thể thao ở cường độ cao hoặc khi di chuyển tới lên độ cao nhất định hoặc khi nhiệt độ môi trường thay đổi lớn. Tuy nhiên, nếu bạn không có những tác động kể trên mà vẫn khó thở, hãy lưu ý đến các vấn đề sức khỏe.

Nếu tình trạng khó thở bắt đầu đột ngột thì đó là trường hợp khó thở cấp tính. Nguyên nhân phổ biến nhất gây khó thở là các bệnh về tim và phổi. Những nguyên nhân cần biết là:

• Căng thẳng quá mức, chứng lo âu;
• Cơn hen phế quản cấp tính;
• Viêm phổi, viêm màng phổi hoặc viêm phế quản cấp;
• COVID-19;
• Dị vật đường thở;
• Chấn thương ngực;
• Phản ứng dị ứng hoặc sốc phản vệ;
• Thiếu máu, đặc biệt là thiếu máu do thiếu sắt;
• Các vấn đề về thận hoặc tuyến giáp;
• Tiếp xúc với carbon monoxide (ngộ độc do khói than hoặc khói hỏa hoạn,...);
• Suy tim, đặc biệt là phù phổi cấp;
• Tăng áp động mạch phổi;
• Hạ huyết áp;
• Thuyên tắc phổi;
• Xẹp phổi (do dị vật, khối u, tràn dịch hoặc tràn khí màng phổi,...);
• Thoát vị hoành (dạ dày hoặc cơ quan khác trong ổ bụng đi qua lỗ thực quản chui vào lồng ngực;
• Bệnh đa xơ cứng.

Khó thở cũng có thể kéo dài dai dẳng, tình trạng này được gọi là khó thở mạn tính. Các nguyên nhân bao gồm:

• Bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD);
• Viêm màng ngoài tim, viêm nội tâm mạc hoặc bệnh cơ tim;
• Béo phì;
• Xơ phổi vô căn gây xơ hóa nhu mô phổi.
• Ung thư phổi;
• Lao phổi;
• Bệnh sarcoidosis, với viêm u hạt ở nhu mô phổi;
• Hậu COVID-19.

Các chất ô nhiễm môi trường có thể gây ra những cơn khó thở hoặc làm tăng nguy cơ mắc triệu chứng này. Bao gồm:

• Hút thuốc lá (thụ động hoặc chủ động);
• Hít phải hóa chất và khói;
• Sống hoặc làm việc trong điều kiện bụi bặm hoặc nấm mốc.