Gen trội là gì? Có tổng cộng bao nhiêu loại gen trội?

Khi lần đầu nghe đến gen trội, phần lớn mọi người đều có chung thắc mắc, đó là gen trội là gì. Gen là một đơn vị vật chất di truyền có chứa thông tin di truyền, có vai trò quan trọng, cần thiết trong việc hình thành, phát triển của một cá thể. Có 2 loại gen chính là gen trội và gen lặn, trong đó gen trội là những gen có tính trạng biểu hiện trội hơn hẳn.

Thế nào là gen?

Trước khi tìm hiểu gen trội là gì bạn cũng cần nắm rõ thế nào gen là gì và một số thông tin về gen. Gen là đơn vị vật lý được tạo nên từ AND và có chức năng cơ bản của tính di truyền. Mỗi gen sẽ có chứa những thông tin di truyền nhất định và mã hóa cho các phân tử hoạt động chức năng hay còn được gọi là protein. Tuy chức năng chính của gen là vậy nhưng một số gen không mã hóa protein và tập hợp gen trong một cá thể sẽ tạo nên bộ gen đặc trưng của cá thể đó.

Hệ gen của con người có chứa từ 20.000 đến 25.000 gen mã hóa tương ứng với các loại protein có chức năng, vai trò khác nhau. Các gen có kích thước khác biệt, có từ vài trăm đến hơn 2 triệu cặp bazo phân bố trên các nhiễm sắc thể theo một trình tự nhất định. Thông thường ở người sẽ có 23 cặp nhiễm sắc thể khác nhau.

Tương ứng với đó mỗi người sẽ có 2 bản sao của mỗi gen, trong đó có một bản sao được thừa hưởng từ bố mẹ. Ở người, đa số các gen đều giống nhau và chỉ có số rất ít, ít hơn 1% tổng số gen là các gen khác nhau giữa các cá thể. Một alen là 1 biến thể cụ thể của một gen hoặc của 1 đoạn AND nhất định.

Các nhà khoa học cho biết, việc phân biệt các loại gen bằng cách đặt tên cho gen dựa trên tổ hợp ngắn của các chữ cái hoặc số đại diện cho phiên bản viết tắt của tên gen. Ví dụ như một gen trên nhiễm sắc thể số 7 sẽ có liên quan đến bệnh xơ nang hiệu của gen CFTR.

Gen trội là gì?

Khi lần đầu nghe đến gen trội, đa phần mọi người đều đặt ra câu hỏi gen trội là gì. Gen trội là các gen có tính trạng biểu hiện trội hơn. Đây cũng là gen có ở cả bố và mẹ nên sẽ xuất hiện 2 lần trong kiểu gen của các con. Mỗi alen trội sẽ mã hóa cho một loại protein nhất định hoạt động. Tính trội mà alen có được là nhờ một bản sao của alen đó đã tạo thành đủ số lượng enzyme cần thiết để cung cấp cho các tế bào một lượng sản phẩm nhất định.

Khi một alen trội hoàn toàn so với các alen khác thì alen kia sẽ được gọi là alen lặn. Tuy nhiên cũng có một số trường hợp alen chiếm ưu thế và đồng trội không hoàn toàn. Gen trội là gì? Tính trạng trội là gì? Tính trạng trội là tính trạng biểu hiện cho kiểu gen ở dạng đồng hợp tử trội hoặc dị hợp tử và đây cũng là mối quan hệ giữa các alen, trong đó, alen thứ nhất sẽ có tính trội hơn so với alen thứ 2, khi này alen thứ 2 có tính lặn. Nó cũng là một khái niệm mang tính then chốt trong di truyền học của Mendel và di truyền học cổ điển. Các alen trội thường sẽ có chứa một protein hoạt động được còn các alen lặn thì không có yếu tố này.

Tính trội cũng là một mối quan hệ giữa 2 alen của một gen và các kiểu hình có liên quan. Một alen có thể trội với một alen thứ 2 nhưng lại có thể lặn với alen thứ 3 hoặc đồng trội với alen thứ 4. Tuy nhiên, một alen có thể trội lại lặn ở dạng kiểu hình khác cùng chịu tác động bởi cùng 1 gen.

Có mấy loại gen trội?

Bên cạnh việc tìm hiểu gen trội là gì, nhiều người cũng thắc mắc không biết có mấy loại gen trội. Trong gen trội các nhà khoa học chia thành 3 loại chính là gen trội hoàn toàn, gen trội không hoàn toàn và kiểu gen đồng hợp trội, cụ thể là:

Gen trội hoàn toàn

Gen trội là gì? Gen trội là gen có tần suất xuất hiện nhiều hơn trong những đặc điểm của cá thể. Gen trội hoàn toàn là một dạng của gen trội với đặc trưng là phần lớn các protein có chức năng bình thường còn một alen đột biến không tạo ra được sản phẩm protein có hoạt tính. Điều này có nghĩa là 1 alen trội hoàn toàn sẽ ẩn ảnh hưởng của gen lặn. Chỉ cần có một cặp alen trội thì nó có thể tạo nên một kiểu hình gen đó và điều này chỉ xảy ra ở những cá thể dị hợp tử.

Các cá thể đồng hợp về alen lặn không hoàn thành được việc chuyển hóa gen với các alen lặn đột biến ở người thường gây nên bệnh bạch tạng hoặc nhiều bệnh lý nguy hiểm khác. Tuy nhiên vẫn có một số trường hợp mà alen đột biến trội hơn so với alen lặn.

Gen trội không hoàn toàn

Gen trội là gì? Gen trội không hoàn toàn là gì? Trội không hoàn toàn là việc một alen nào đó không thể lấn át hoàn toàn tầm ảnh hưởng của gen kia nên khi chỉ có một alen thì chúng không thể biểu hiện được kiểu hình mà gen đó quy định, trừ khi trong gen đó có đến 2 alen của nó thì kiểu hình mới được biểu hiện ra ngoài.

Gen đồng hợp trội

Kiểu gen đồng hợp trội này là hiện tượng mà cả 2 alen khác nhau trong một thể dị hợp cùng lúc biểu hiện ra sản phẩm có hoạt tính khác nhau trong cùng tế bào và các alen này được gọi là alen đồng trội. Ví dụ như trường hợp nhóm máu AB trong hệ nhóm máu ABO và nhóm máu MN trong hệ nhóm máu M-N ở người thì nhóm máu M-N có hai alen là LM và LN nên một quần thể sẽ có chứa ba kiểu gen tương ứng với 3 kiểu hình khác nhau.

Trên đây là một số thông tin mà Nhà thuốc Long Châu muốn chia sẻ đến bạn đọc, hy vọng đã giúp ích cho bạn và giải đáp được thắc mắc gen trội là gì. Gen trội thường phổ biến hơn gen lặn vì chiếm ưu thế trội hơn. Trước khi sinh con bố mẹ có thể đi xét nghiệm gen tiền hôn nhân để khám phá tính cách, nhóm máu, đặc điểm ngoại hình,… mà còn thừa hưởng từ bố mẹ khi sinh ra, từ đó có cách chăm sóc, can thiệp kịp thời trước một số bệnh di truyền nguy hiểm.

Xem thêm: Gen BRCA có liên quan gì đến bệnh ung thư vú và cơ quan khác?