Sốt xuất huyết có lây qua đường hô hấp không? Cách phòng tránh bệnh sốt xuất huyết

Hiện nay, sốt xuất huyết là mối lo ngại lớn trong cộng đồng, nhất là khi dịch bệnh có xu hướng gia tăng theo mùa. Một trong những thắc mắc phổ biến là sốt xuất huyết có lây qua đường hô hấp không. Liệu bệnh này có khả năng lây lan khi tiếp xúc trực tiếp với người bệnh hoặc qua không khí? Để giải đáp thắc mắc và giảm bớt lo lắng, bài viết sẽ đi sâu vào các con đường lây truyền thực sự của sốt xuất huyết và cách phòng ngừa hiệu quả nhất.

Nguyên nhân và triệu chứng bệnh lý sốt xuất huyết

Sốt xuất huyết là một bệnh truyền nhiễm do virus Dengue gây ra và lây lan qua đường muỗi đốt. Muỗi vằn (Aedes aegypti) là tác nhân trung gian mang virus từ người bị nhiễm sang người lành, khiến sốt xuất huyết trở thành một trong những bệnh lây lan nhanh nhất thế giới, đặc biệt ở những khu vực nhiệt đới và cận nhiệt đới. Đáng chú ý, khoảng 2,5 tỷ người trên toàn cầu sống trong các vùng có nguy cơ dịch lưu hành. Bệnh vẫn là mối đe dọa lớn đối với sức khỏe cộng đồng, bởi cho đến nay chưa có phương pháp điều trị đặc hiệu, và tại Việt Nam vẫn chưa có vắc xin phòng ngừa.

Sốt xuất huyết thường có hai dạng: nhẹ và nặng. Ở thể nhẹ, bệnh nhân có thể xuất hiện sốt cao đột ngột (39-40 độ C), kèm theo đau đầu dữ dội, đặc biệt là ở vùng trán hoặc sau mắt, và trong nhiều trường hợp là nổi mẩn, phát ban. Ở thể nặng, bệnh nhân có thể gặp các triệu chứng nghiêm trọng hơn như đau bụng dữ dội, bồn chồn, mệt mỏi, giảm số lần tiểu tiện, chảy máu ở chân răng, mũi và các cơ quan khác, đồng thời có dấu hiệu xuất huyết niêm mạc và nội tạng. Thậm chí, bệnh nhân có thể bị đi ngoài và nôn ra máu, giảm tiểu cầu, xung huyết da, dẫn đến tình trạng sốc giảm thể tích, suy đa cơ quan.

Mặc dù hầu hết các ca nhiễm sốt xuất huyết có thể tự khỏi sau khoảng 7 ngày, một số trường hợp nghiêm trọng có thể gây chảy máu hoặc thoát huyết tương, dẫn đến sốc và nguy cơ tử vong cao nếu không được điều trị kịp thời. Suy đa tạng do sốt xuất huyết, dù chiếm tỷ lệ nhỏ (0.67%), vẫn có nguy cơ tử vong lên tới 60-70%. Trong phòng tránh bệnh sốt xuất huyết, nhiều người và phụ huynh lo lắng rằng liệu sốt xuất huyết có lây qua đường hô hấp không?

Sốt xuất huyết có lây qua đường hô hấp không?

Sốt xuất huyết không lây qua đường hô hấp, bởi virus Dengue không thể tồn tại trong không khí như các loại virus gây bệnh đường hô hấp khác. Do đó, tiếp xúc gần như bắt tay, ôm, hôn hay tiếp xúc gián tiếp qua các đồ vật của người mắc bệnh cũng không làm lây lan virus. Bệnh này chủ yếu lây truyền qua các con đường khác.

Đầu tiên, con đường lây truyền chính của sốt xuất huyết là qua muỗi vằn (Aedes aegypti) mang virus Dengue. Khi muỗi vằn cắn một người đã nhiễm virus, chúng mang virus trong cơ thể và truyền cho người khác qua những vết đốt sau đó. Muỗi vằn có đặc điểm nhận dạng với thân và chân có những đốm trắng, và chúng thường cư trú ở những nơi tối trong nhà hoặc sinh sản ở vùng nước đọng.

Ngoài ra, bệnh có thể lây truyền khi máu của người bệnh tiếp xúc trực tiếp với người lành qua các dụng cụ tiêm truyền, chẳng hạn như khi dùng chung bơm kim tiêm. Tuy nhiên, trường hợp này rất hiếm gặp nếu công tác vệ sinh và an toàn tiêm truyền được đảm bảo.

Bên cạnh đó, có các trường hợp lây truyền tại bệnh viện qua các chế phẩm máu hoặc lây truyền dọc từ mẹ sang con. Nếu người mẹ mang virus Dengue trong máu trước khi sinh khoảng 10 ngày, virus có thể truyền sang con trong quá trình sinh nở. Tuy nhiên, vì virus Dengue không lây qua đường hô hấp hay tiếp xúc thông thường, nên không cần cách ly nghiêm ngặt người bệnh, chỉ cần chú ý tránh bị muỗi đốt để ngăn ngừa lây lan virus.

Cách phòng tránh bệnh sốt xuất huyết

Sốt xuất huyết chưa có vắc xin phòng bệnh, vì vậy, cách phòng tránh hiệu quả nhất là bảo vệ bản thân khỏi bị muỗi đốt. Dưới đây là các biện pháp chủ động để giảm nguy cơ mắc bệnh:

• Loại bỏ nơi sinh sản của muỗi: Đậy kín các lu, vại hoặc vật chứa nước quanh nhà, đồng thời vệ sinh và xử lý các dụng cụ chứa nước thường xuyên để hạn chế nơi muỗi đẻ trứng. Thu gom phế thải và sắp xếp đồ đạc gọn gàng để giảm thiểu nơi trú ẩn của muỗi.
• Mặc quần áo bảo vệ: Chọn quần áo dài tay và có màu trung tính, vì muỗi thường bị thu hút bởi màu tối. Mặc áo dài tay cũng tạo một lớp bảo vệ mỏng trên da, giúp giảm nguy cơ muỗi cắn.
• Sử dụng các biện pháp diệt và đuổi muỗi: Sử dụng thuốc xịt muỗi, vợt điện, tinh dầu đuổi muỗi, nhưng cần chú ý để chúng xa tầm tay trẻ em để đảm bảo an toàn.
• Dùng quạt, điều hòa và ngủ trong màn: Dùng quạt hoặc điều hòa để giảm hoạt động của muỗi trong nhà, đồng thời nên mắc màn khi đi ngủ để tránh muỗi tiếp cận.
• Phát quang bụi rậm và trồng cây đuổi muỗi: Dọn dẹp bụi rậm quanh nhà và, nếu có thể, trồng cây có tinh dầu như hương thảo, bạc hà để đuổi muỗi.

Ngoài ra, nếu bạn hoặc người thân có triệu chứng của sốt xuất huyết, cần điều trị sớm để tránh biến chứng. Cần lưu ý rằng người đã khỏi bệnh vẫn có thể tái nhiễm do có 4 tuýp virus Dengue khác nhau, và việc tái nhiễm có thể nặng hơn.

Tóm lại, trả lời cho câu hỏi sốt xuất huyết có lây qua đường hô hấp không thì câu trả lời là không. Bệnh không lây truyền qua tiếp xúc thông thường hay qua đường hô hấp mà chủ yếu lây qua muỗi vằn mang virus Dengue. Hiểu đúng về con đường lây truyền của bệnh sẽ giúp chúng ta không hoang mang và áp dụng các biện pháp phòng tránh hiệu quả hơn, chúng ta sẽ hạn chế tối đa nguy cơ lây lan sốt xuất huyết trong cộng đồng.