Giãn đại tràng bẩm sinh ở trẻ em: Nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị

Giãn đại tràng bẩm sinh là một dị tật bẩm sinh khiến trẻ em gặp khó khăn trong việc đại tiện, gây ra tắc nghẽn ruột già và phình to bụng. Bệnh này chỉ có thể được chữa bằng phẫu thuật và cần được chăm sóc kỹ lưỡng sau khi phẫu thuật. Để giúp bạn hiểu rõ hơn về bệnh, Nhà thuốc Long Châu sẽ đưa ra các thông cơ bản về nguyên nhân, cách điều trị bệnh cũng như những điều cần lưu ý khi chăm sóc trẻ hậu phẫu thuật trong bài viết dưới đây.

Nguyên nhân của bệnh giãn đại tràng bẩm sinh

Bệnh giãn đại tràng bẩm sinh (còn gọi là bệnh Hirschsprung) là do một khuyết tật phát triển của ruột già trong thời kỳ thai nghén. Thông thường, ruột già có các tế bào thần kinh giúp điều khiển sự co bóp của cơ ruột, đẩy phân đi ra ngoài. Tuy nhiên, ở những trẻ bị bệnh giãn đại tràng bẩm sinh, một đoạn ruột già (thường là phần cuối cùng gần hậu môn) thiếu các tế bào thần kinh này, gây ra sự mất nhu động của ruột. Do đó, phân bị ứ đọng tại đoạn ruột bị bệnh, làm cho đoạn ruột phía trên phình to và căng trướng bụng.

Nguyên nhân của bệnh giãn đại tràng bẩm sinh chưa được biết chắc chắn, nhưng có thể liên quan đến yếu tố di truyền. Bệnh này thường gặp ở nam giới hơn nữ giới và có thể kết hợp với một số bệnh lý khác như hội chứng Down, bệnh Mowat-Wilson và bệnh Waardenburg. Tỷ lệ của bệnh là khoảng 1/5000 trẻ được sinh ra.

Triệu chứng của bệnh giãn đại tràng bẩm sinh

Triệu chứng của bệnh giãn đại tràng bẩm sinh có thể khác nhau tùy theo mức độ và vị trí của phần ruột bị ảnh hưởng. Thông thường, triệu chứng sẽ xuất hiện ngay sau khi trẻ sinh ra hoặc trong vài tháng đầu đời. Có thể kể đến các triệu chứng thường gặp của bệnh là:

• Không đi phân su trong vòng 48 giờ sau khi sinh;
• Phân ra không thành khuôn, có mùi hôi thối và màu đen;
• Bụng căng trướng, đầy hơi và đau;
• Nôn mửa, có thể có máu;
• Suy dinh dưỡng và chậm lớn;
• Táo bón kéo dài, phải dùng thuốc nhuận tràng hoặc kích thích hậu môn mới đại tiện được.

Nếu bạn nhận thấy trẻ có bất kỳ triệu chứng nào trên, bạn nên đưa trẻ đến bác sĩ để được khám và chẩn đoán sớm. Nếu không được điều trị kịp thời, bệnh giãn đại tràng bẩm sinh có thể gây ra các biến chứng nguy hiểm như:

• Nhiễm trùng đường ruột (viêm ruột): Là tình trạng viêm nhiễm của niêm mạc ruột, gây ra các triệu chứng như sốt cao, đau bụng, tiêu chảy, máu trong phân và sốc nhiễm khuẩn.
• Megacolon độc hại: Là tình trạng ruột già bị giãn to quá mức, gây ra sự rạn nứt của niêm mạc ruột, làm cho phân và vi khuẩn xâm nhập vào lớp cơ và mô liên kết của ruột. Đây là một tình trạng nguy hiểm, có thể gây ra viêm phúc mạc, nhiễm trùng máu và sốc nhiễm khuẩn.
• Ung thư đại tràng: Là một biến chứng hiếm gặp, nhưng có thể xảy ra ở những người bị bệnh giãn đại tràng bẩm sinh lâu năm. Ung thư đại tràng là sự phát triển không bình thường của tế bào trong niêm mạc ruột già, có khả năng lan rộng đến các cơ quan khác trong cơ thể.

Cách điều trị bệnh giãn đại tràng bẩm sinh

Bệnh giãn đại tràng bẩm sinh là một bệnh lý bẩm sinh không thể tự khỏi và chỉ có thể được điều trị bằng phẫu thuật. Phẫu thuật cho bệnh giãn đại tràng bẩm sinh có thể được thực hiện ngay sau khi chẩn đoán hoặc sau khi trẻ lớn hơn một chút, tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng của bệnh và tình trạng sức khỏe của trẻ. Mục tiêu của phẫu thuật là cắt bỏ phần ruột già bị bệnh và nối lại phần ruột già khỏe mạnh với hậu môn, giúp trẻ có thể đại tiện bình thường.

Có hai phương pháp phẫu thuật chính cho bệnh giãn đại tràng bẩm sinh là:

• Phẫu thuật Swenson: Là phương pháp cổ điển, được thực hiện bằng cách cắt bỏ toàn bộ phần ruột già bị bệnh và nối lại phần ruột già khỏe mạnh với hậu môn. Phẫu thuật này có thể gây ra một số biến chứng như rò hậu môn, nhiễm trùng hậu môn và hội chứng ruột kích thích.
• Phẫu thuật Soave: Là phương pháp hiện đại hơn, được thực hiện bằng cách cắt bỏ chỉ lớp cơ và mô liên kết của phần ruột già bị bệnh, giữ lại lớp niêm mạc. Sau đó, phần ruột già khỏe mạnh được đưa vào trong lớp niêm mạc còn lại và nối lại với hậu môn. Phẫu thuật này có thể giảm thiểu các biến chứng của phẫu thuật Swenson, nhưng cũng có thể gây ra một số vấn đề như hẹp hậu môn, táo bón và tiêu chảy.

Phẫu thuật có thể được thực hiện bằng phương pháp mổ truyền thống hoặc nội soi. Phẫu thuật nội soi có thể giảm thiểu đau đớn, chảy máu, nhiễm trùng và thời gian hồi phục cho trẻ. Tuy nhiên, phương pháp nào cũng có những ưu và nhược điểm, do đó bạn nên tham khảo ý kiến của bác sĩ để chọn phương pháp phù hợp nhất cho trẻ.

Phương pháp chăm sóc trẻ sau phẫu thuật

Sau khi phẫu thuật, trẻ sẽ cần được theo dõi sát sao và chăm sóc kỹ lưỡng. Trẻ có thể cần dùng thuốc giảm đau, kháng sinh và thuốc nhuận tràng để giảm các triệu chứng khó chịu và ngăn ngừa nhiễm trùng. Bạn cần vệ sinh tay trước và sau khi chăm sóc trẻ, thay tã thường xuyên, hạn chế chạm vào vết mổ, theo dõi nhiệt độ và phân của trẻ, đưa trẻ đến bệnh viện nếu có dấu hiệu bất thường.

Trong giai đoạn hồi phục, bạn cần cho trẻ ăn uống đủ chất, cân bằng và phù hợp với tuổi của trẻ. Nếu trẻ bú mẹ, bạn cần ăn uống đủ dinh dưỡng, uống nhiều nước, tránh ăn những thức ăn gây táo bón hoặc tiêu chảy cho trẻ. Nếu trẻ bú bình, bạn cần chọn loại sữa phù hợp với trẻ, không đổi sữa thường xuyên, pha sữa đúng cách và vệ sinh bình sữa sạch sẽ. Khi trẻ đến tuổi ăn dặm, bạn cần cho trẻ ăn thức ăn có nhiều chất xơ như ngũ cốc nguyên hạt, rau quả, trái cây, nhưng tránh ăn củ xơ, củ cà rốt, vì có thể gây rối loạn tiêu hóa cho trẻ. Bạn cũng nên cho trẻ uống nhiều nước và tập thói quen đại tiện hàng ngày để tránh táo bón hiệu quả.

Ngoài ra, bạn cũng cần khuyến khích trẻ vận động nhẹ nhàng, chơi đùa và tương tác với môi trường xung quanh để giúp trẻ phát triển toàn diện về thể chất và tinh thần. Bạn cũng nên đưa trẻ đến khám định kỳ và tiêm chủng đầy đủ theo lịch để phòng ngừa các bệnh truyền nhiễm và nâng cao sức đề kháng cho trẻ.

Bệnh giãn đại tràng bẩm sinh là một bệnh lý bẩm sinh nghiêm trọng, cần được phát hiện và điều trị kịp thời để tránh các biến chứng nguy hiểm. Sau khi phẫu thuật, bạn cần chăm sóc trẻ một cách tỉ mỉ và chu đáo để giúp trẻ hồi phục nhanh chóng và phát triển bình thường. Nếu bạn có bất kỳ thắc mắc hay lo lắng gì về bệnh giãn đại tràng bẩm sinh, bạn có thể liên hệ trực tiếp với đội ngũ y tế chuyên môn.