Hạt vi nhựa và tác hại của chúng

Hạt vi nhựa là một loại hạt nhỏ với kích thước chỉ khoảng 5mm, chúng rất nhỏ và khó nhìn thấy bằng mắt thường. Điều này khiến chúng dễ bị trộn lẫn trong nhiều sản phẩm như thực phẩm, nước uống, muối ăn và nhiều thứ khác. Hạt vi nhựa có thể tiềm ẩn nhiều nguy cơ gây bệnh và ảnh hưởng đến sức khỏe con người. Hãy cùng tìm hiểu về hạt vi nhựa và những tác hại mà chúng có thể gây ra.

Hạt vi nhựa là gì?

Hạt vi nhựa, hay còn gọi là microplastic, là những mảnh nhựa nhỏ được tìm thấy trong môi trường. Chúng có đường kính nhỏ hơn 5mm. Có hai nguồn gốc chính gây ra hạt vi nhựa. Thứ nhất, chúng có thể được sản xuất chủ động trong kích thước nhỏ, được sử dụng trong các sản phẩm như kem đánh răng, tẩy tế bào chết và nhiều sản phẩm khác. Thứ hai, chúng có thể hình thành từ quá trình phân hủy các mảnh nhựa lớn hơn trong môi trường.

Hạt vi nhựa đã được phát hiện tồn tại khắp nơi trên thế giới, bao gồm đại dương, sông, đất và các môi trường khác. Chúng sau đó được tiêu thụ bởi các loài động vật. Với nhu cầu sử dụng nhựa ngày càng tăng, môi trường đang chịu áp lực ngày càng lớn từ sự gia tăng lượng chất thải nhựa. Ước tính hàng năm có khoảng 8,8 triệu tấn chất thải nhựa được đưa vào đại dương. Ngoài ra, có 276.000 tấn nhựa đang trôi nổi trên bờ biển, trong khi còn những phần khác đã chìm hoặc dạt vào bờ.

Hạt vi nhựa có trong thức ăn không?

Như đã đề cập, hạt vi nhựa xuất hiện trong nhiều môi trường và cũng không tránh khỏi thực phẩm. Một nghiên cứu đã phân tích 15 nhãn hiệu muối biển khác nhau và phát hiện rằng mỗi kilogram muối chứa tới 600 hạt vi nhựa. Các nghiên cứu khác cũng đã tìm thấy 600 sợi vi nhựa trên mỗi kilogram mật ong và 109 mảnh vi nhựa trong mỗi lít bia.

Tuy nhiên, hải sản là nguồn thực phẩm phổ biến nhất chứa hạt vi nhựa. Vì các mảnh nhựa thường lơ lửng trên mặt biển và bị cá và sinh vật khác ăn phải. Một số loài cá đã nhầm lẫn giữa nhựa và thức ăn, dẫn đến sự tích tụ chất độc trong cơ thể của cá.

Nghiên cứu gần đây cũng đã chỉ ra sự hiện diện của hạt vi nhựa trong sinh vật sống sâu dưới biển, ảnh hưởng đến các loài ít phổ biến.

Hơn nữa, loài vẹm và hàu có nguy cơ nhiễm hạt vi nhựa cao hơn nhiều so với các loài khác. Một nghiên cứu đã báo cáo rằng vẹm và hàu chứa từ 0,36 đến 0,47 hạt vi nhựa trong mỗi gram, điều này đồng nghĩa với việc một người thông thường ăn động vật có vỏ có thể tiếp xúc với khoảng 11.000 hạt vi nhựa mỗi năm.

Tác hại của hạt vi nhựa đến sức khỏe

Hạt vi nhựa xuất hiện trong hải sản đã gây lo ngại đến sức khỏe con người. Hải sản đóng vai trò quan trọng trong khẩu phần ăn hàng ngày của chúng ta và sự hiện diện của hạt vi nhựa trong hệ tiêu hóa có thể mang đến nhiều nguy cơ tiềm ẩn do sự lan truyền của chúng trong cơ thể.

Hạt vi nhựa có thể xâm nhập vào cơ thể con người thông qua các con đường sau:

• Hít thở;
• Tiêu hóa;
• Tiếp xúc qua da.

Hậu quả của việc tích tụ hạt vi nhựa và hạt nano trong cơ thể có thể gây ra phù và tắc nghẽn. Tuy nhiên, hậu quả này phụ thuộc vào mức độ nhạy cảm và mức độ phơi nhiễm của từng người. Sự phơi nhiễm với hạt vi nhựa cũng có liên quan đến các hậu quả như stress oxy hóa, độc tính tế bào và di chuyển đến các mô khác trong cơ thể, cụ thể như sau:

Stress oxy hoá và độc tính tế bào

Hạt vi nhựa gây stress oxy hóa bằng cách tạo ra các hợp chất oxy hóa và tham gia vào quá trình tạo ra các gốc oxygen tự do trong cơ thể trong quá trình viêm. Tính độc hại của hạt vi nhựa đối với tế bào được coi là một trong những hậu quả của viêm và sự mất cân bằng oxy hóa. Hạt vi nhựa có khả năng được hấp thụ bởi một số loại tế bào, chẳng hạn như đại thực bào. Hạt vi nhựa tương tác dễ dàng với nội bào của các cơ quan. Một nghiên cứu trong ống nghiệm đã chỉ ra rằng nồng độ hạt vi nhựa từ 0,05mg/L đến 10mg/L có thể tạo ra các gốc oxy tự do ở nồng độ cao, gây tổn thương cho tế bào trong não và các tế bào biểu mô.

Ảnh hưởng chuyển hoá

Hạt vi nhựa có thể gây ảnh hưởng trực tiếp đến quá trình chuyển hóa trong cơ thể thông qua hai cách là gây biến đổi enzyme chuyển hóa và gây mất cân bằng năng lượng.

Rối loạn hệ miễn dịch

Hạt vi nhựa đã được báo cáo là có thể gây rối loạn hệ miễn dịch sau tiếp xúc. Tiếp xúc với hạt vi nhựa trong môi trường bên ngoài có thể gây suy yếu hệ miễn dịch ở những người dễ bị tác động, dẫn đến các bệnh tự miễn hoặc ức chế miễn dịch. Hạt vi nhựa có khả năng ảnh hưởng đến chức năng miễn dịch của con người, mặc dù điều này vẫn chưa được chứng minh rõ ràng.

Di chuyển đến mô khác

Hạt vi nhựa có khả năng di cư qua hệ tuần hoàn và lan tỏa đến các mô xa trong cơ thể. Khi hạt vi nhựa có mặt trong hệ tim mạch, chúng có thể gây ra một loạt các phản ứng không mong muốn, bao gồm:

• Phản ứng viêm;
• Gây độc tế bào máu;
• Phù mạch;
• Tắc nghẽn;
• Tăng áp lực động mạch phổi.

Hơn nữa, hạt vi nhựa cũng có khả năng tham gia vào quá trình sản sinh histamine, một chất gây ra các phản ứng dị ứng và viêm nhiễm trong cơ thể.

Làm sao để hạn chế hạt vi nhựa trong thực phẩm

Thực tế là hạt vi nhựa tồn tại trong nhiều nguồn thực phẩm khác nhau, đặc biệt là trong cá và động vật có vỏ. Để cảm thấy an tâm hơn, bạn có thể lựa chọn thực phẩm có nguồn gốc rõ ràng từ các nhà cung cấp uy tín. Bạn không cần phải loại bỏ hoàn toàn các món ăn tiềm ẩn nguy cơ nhiễm hạt vi nhựa, chỉ cần có một kế hoạch ăn uống hợp lý và duy trì lối sống lành mạnh để tăng cường hệ miễn dịch của cơ thể.

Ngoài ra, các phân tử nhựa có thể "rò rỉ" từ bao bì và hộp nhựa một lần vào thực phẩm. Vì vậy, hạn chế việc sử dụng bao bì một lần sẽ giúp giảm lượng rác thải gây ô nhiễm môi trường và bảo vệ sức khỏe trong tương lai.

Tổng kết lại, hạt vi nhựa đã trở thành một vấn đề ngày càng đáng lo ngại trong môi trường và thực phẩm. Sự hiện diện của hạt vi nhựa trong nhiều môi trường và trong thực phẩm đã gây ra nhiều tác động đáng kể đến sức khỏe con người và môi trường sống. Từ việc ảnh hưởng đến hệ tiêu hóa, tác động đến hệ miễn dịch, hạt vi nhựa đang đặt ra những thách thức lớn trong việc bảo vệ và duy trì sức khỏe của chúng ta.

Chúng ta cần nhìn thấy tầm quan trọng của việc bảo vệ môi trường và sức khỏe của con người khỏi tác động của hạt vi nhựa. Chỉ thông qua sự nhất trí và hành động tương tác của tất cả chúng ta thì mới có thể tạo ra một tương lai tốt hơn, tồn tại trong một môi trường sạch hơn và đảm bảo sức khỏe tốt cho tất cả mọi người.