Hiệu ứng Mandela là gì? Hiệu ứng Mandela có gây hại không?

Ký ức không phải lúc nào cũng chính xác và có thể thay đổi theo thời gian, và con người có thể có những ký ức sai lệch so với hiện thực trong những tình huống khác nhau. Cảm giác không thực mà bạn đã trải qua được gọi là hiệu ứng Mandela, đây là hiệu ứng tâm lý mà nhiều người trong chúng ta không hề biết về nó.

Hiệu ứng Mandela là gì?

Hiệu ứng Mandela là một hiệu ứng liên quan đến bệnh về tâm lý khiến một số người tin vào sự tồn tại của một số sự kiện sai lầm trong quá khứ, mặc dù thiếu bằng chứng lịch sử.

Trong một số trường hợp, các chi tiết nhỏ có thể bị lẫn lộn hoặc thay đổi theo thời gian và những thay đổi này có thể lan truyền rộng rãi qua các phương tiện truyền thông, truyền miệng và thậm chí cả các nguồn tin đáng tin cậy. Kết quả là nhiều người sẽ có ký ức sai lầm giống nhau về sự kiện hoặc đặc điểm. Điều này bao gồm các yếu tố nhận thức, yếu tố tâm lý, hiệu ứng trí nhớ tập thể và ảnh hưởng văn hóa và truyền thông.

Hiệu ứng này thường gắn liền với ký ức sai lầm về Nelson Mandela, người đã trở thành biểu tượng và lãnh đạo phong trào chống phân biệt chủng tộc ở Nam Phi. Cho đến khi được trả tự do vào năm 1990, nhiều người vẫn tin rằng ông qua đời vào những năm 1980. Khi Mandela thực sự qua đời vào năm 2013, nhiều người đã bị sốc và nghĩ rằng thời thế đã thay đổi. 

Hiệu ứng Mandela vẫn tồn tại trong cuộc sống hàng ngày của chúng ta mà có lẽ bạn sẽ không hề hay biết. Những chi tiết tưởng chừng như quen thuộc với mọi người bỗng không còn đúng khi ai đó giải thích sự thật. Bạn sẽ rất ngạc nhiên!

• Hình ảnh chú chuột Mickey: Hình tượng này được cho là có dây đeo giống như yếm nhưng thực tế chú chuột lại không có mặc yếm.
• KitKat không có dấu gạch nối: Nhiều người có thể nhớ rằng thương hiệu socola nổi tiếng "KitKat" có dấu gạch nối làm nó thành "Kit-Kat". Trong thực tế, thương hiệu này hoàn toàn không có dấu gạch nối.
• Bức tranh nàng Mona Lisa: Nhiều người tin rằng Mona Lisa có khuôn mặt nghiêm túc, vô cảm nhưng thực tế cô lại cười như vậy từ trước cho đến nay.
• Phô mai con bò cười: Bạn có nhớ con bò thương hiệu phô mai có khuyên mũi không? Nếu câu trả lời là có thì bạn và nhiều người khác đã trải qua hiệu ứng Mandela. Thực tế, chú bò cười này chưa bao giờ đeo khuyên mũi.

Và còn nhiều hiện tượng, sự việc tiêu biểu khác khi nhắc đến sẽ làm bạn bất ngờ.

Nguyên nhân gây ra hiệu ứng Mandela

Nguyên nhân của hiệu ứng Mandela có thể được giải thích bằng một số yếu tố nhận thức và tâm lý gồm những lý do chính là:

Sai lệch ký ức của cá nhân

Ký ức cá nhân có thể bị bóp méo, sai lệch và thay đổi theo thời gian và cần phải cải thiện trí nhớ. Khi nhớ lại một sự kiện, thông tin có thể bị nhầm lẫn hoặc nhầm lẫn với các sự kiện khác. Khi thông tin sai lệch được lan truyền hoặc khuếch đại bởi các nguồn khác, nó có thể gây nhầm lẫn và khiến một số người tin rằng những sự kiện không chính xác đã xảy ra.

Củng cố xã hội

Hiệu ứng Mandela có thể được củng cố thông qua sự tương tác và thảo luận ở xã hội. Khi mọi người thảo luận về các sự kiện cụ thể hoặc chia sẻ những kỷ niệm và niềm tin, điều đó có thể tạo ra cảm giác xác thực. Sự củng cố xã hội này có thể khiến các cá nhân chấp nhận và duy trì những ký ức và quan niệm sai lầm, từ đó lan rộng hơn nữa hiệu ứng Mandela.

Ảnh hưởng của văn hóa và truyền thông

Thông tin có thể bị bóp méo, khuếch đại và làm sai lệch thông qua các phương tiện truyền thông và các nguồn khác. Hơn nữa là các yếu tố văn hóa như truyền thống, thái độ và tín ngưỡng cũng có thể ảnh hưởng đến cách nhận thức và ghi nhớ các sự kiện.

Nguồn thông tin không đáng tin cậy

Hiệu ứng Mandela có thể được kích thích bởi sự hiện diện của các nguồn thông tin biến tướng hoặc không đáng tin cậy và cũng có thể được coi là tác động có hại của mạng xã hội khi sử dụng không đúng cách. Với lượng thông tin khổng lồ có sẵn trên Internet, thông tin sai lệch và những câu chuyện sai sự thật có thể được lan truyền rộng rãi. 

Sự chú ý và trí nhớ có chọn lọc

Trong trường hợp hiệu ứng Mandela, mọi người có thể đã tập trung vào những thông tin nhất định phù hợp với niềm tin hiện có của họ và bỏ qua hoặc quên đi những thông tin mâu thuẫn với họ. Để hiểu một điều gì đó xa lạ, chúng ta thường có thói quen chuyển đổi nó sang dạng thức quen thuộc, nhưng khi làm như vậy, chúng ta đã vô tình bỏ sót một số thông tin và đưa ra những sai lệch so với nội dung ban đầu.

Người mắc phải hiệu ứng Mandela có gây hại không?

Hiệu ứng Mandela gây ảnh hưởng đến suy nghĩ của con người như sau:

• Nghi ngờ về trí nhớ: Khi mọi người phát hiện ra sự khác biệt giữa ký ức cá nhân của họ và sự thật hoặc ký ức của người khác, họ có thể đặt câu hỏi về khả năng ghi nhớ và mất sự tin tưởng vào ký ức của chính mình nặng có thể dẫn đến rối loạn trí nhớ. Từ đó làm mất tự tin và trở nên thiếu quyết đoán trong mọi việc. Điều này ảnh hưởng rất lớn tới chất lượng học tập và làm việc của chính người mắc phải.
• Sự linh hoạt của suy nghĩ: Hiệu ứng Mandela nhấn mạnh tính linh hoạt và đa dạng trong tư duy của con người. Điều này cho thấy suy nghĩ không phải lúc nào cũng là một khía cạnh duy nhất mà nó có thể bị ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố khác nhau như xã hội, thông tin sai lệch,...
• Hiệu ứng tâm lý và xã hội: Hiệu ứng Mandela có thể dẫn đến những cuộc thảo luận về tương tác xã hội, những ký ức sai lầm và những khác biệt về nhận thức. Tạo điều kiện thuận lợi cho việc nghiên cứu, thảo luận và tìm hiểu về trí nhớ, nhận thức và suy nghĩ của con người.
• Cảnh giác với tác động của thông tin sai lệch: Hiệu ứng Mandela làm người mắc phải ấn tượng mạnh về thông tin sai lệch hoặc thông tin không chính xác đối với sự thật. Nó khiến mọi người nhận thức được rằng thông tin có thể bị thay đổi, bị ảnh hưởng và phổ biến một cách nào đó mà họ không hề biết. 

Có thể thấy, người mắc phải hiệu ứng Mandela cũng sẽ gặp phải nguy hiểm nếu chúng ta xem nhẹ về nó.

Hy vọng bài viết trên đã giúp người đọc giải mã được hiệu ứng Mandela là gì. Để giảm thiểu hiệu ứng Mandela tác động xấu đến đời sống, chúng ta cần phải xác minh thông tin, lấy thông tin từ những nguồn đáng tin cậy, suy nghĩ chín chắn, giáo dục và nâng cao nhận thức. 

Xem thêm:

• Procrastination là gì? Nguyên nhân, tác hại và cách khắc phục
• Biểu hiện của bệnh nhân rối loạn tích trữ