Hướng dẫn đọc cộng hưởng từ cột sống: Những điều nên biết

Bài viết này sẽ hướng dẫn đọc cộng hưởng từ cột sống cơ bản, từ việc nhận diện các bộ phận đến việc phát hiện các dấu hiệu của bệnh lý liên quan đến cột sống. Việc nắm vững các bước trong quy trình đọc hình ảnh MRI sẽ giúp bạn có cái nhìn toàn diện và chính xác về sức khỏe cột sống.

Tìm hiểu chụp cộng hưởng từ cột sống là gì?

Chụp cộng hưởng từ (MRI) cột sống là một kỹ thuật chẩn đoán hình ảnh không xâm lấn, sử dụng từ trường và sóng vô tuyến để tạo ra hình ảnh chi tiết về cấu trúc cột sống. Phương pháp này cho phép bác sĩ quan sát rõ ràng xương sống, đĩa đệm, tủy sống và các dây thần kinh, từ đó hỗ trợ phát hiện và chẩn đoán bệnh lý liên quan. Là một kỹ thuật chuyên sâu, MRI cột sống mang lại nhiều ứng dụng quan trọng trong y học.

Tầm quan trọng của phương pháp chụp cộng hưởng từ cột sống

MRI đóng vai trò đặc biệt trong chẩn đoán các bệnh lý liên quan đến đĩa đệm, bao gồm thoát vị đĩa đệm và thoái hóa đĩa đệm. Phương pháp này giúp xác định chính xác vị trí, kích thước, mức độ thoát vị, cũng như tình trạng thoái hóa, từ đó đánh giá mức độ nghiêm trọng của bệnh.

Đối với tủy sống và dây thần kinh, MRI có thể phát hiện các vấn đề như hẹp ống sống, u tủy sống và viêm tủy sống. Hình ảnh chi tiết giúp đánh giá tình trạng chèn ép tủy sống hoặc dây thần kinh, xác định tính chất của các khối u (lành tính hay ác tính) và mức độ viêm hoặc tổn thương trong tủy sống.

Trong các bệnh lý liên quan đến xương cột sống, MRI cung cấp thông tin chính xác về gãy xương, nhiễm trùng hoặc các khối u ở xương cột sống. Những hình ảnh này không chỉ giúp đánh giá mức độ tổn thương mà còn hỗ trợ trong việc lập kế hoạch điều trị.

Ngoài ra, MRI cột sống còn được sử dụng để đánh giá trước và sau phẫu thuật. Trước phẫu thuật, kỹ thuật này hỗ trợ lập kế hoạch chi tiết, trong khi sau phẫu thuật, nó giúp kiểm tra hiệu quả điều trị và phát hiện các biến chứng. Đặc biệt, MRI cũng là công cụ hữu ích trong việc theo dõi tiến triển của bệnh, đánh giá hiệu quả các phương pháp điều trị.

Nhờ khả năng cung cấp hình ảnh chi tiết và đa dạng ứng dụng, chụp cộng hưởng từ cột sống đóng vai trò quan trọng trong chẩn đoán và điều trị các bệnh lý liên quan đến cột sống, đảm bảo độ chính xác cao, tối ưu hóa hiệu quả điều trị.

Hướng dẫn đọc cộng hưởng từ cột sống

Hướng dẫn đọc cộng hưởng từ cột sống cổ

Đánh giá hình thái chung

Đầu tiên, cần quan sát tổng quan hình thái của cột sống cổ trên các mặt cắt sagittal và coronal (theo mặt phẳng đứng). Việc này giúp đánh giá tình trạng chung của cột sống và xác định có bất kỳ dấu hiệu bất thường nào không. Các bất thường có thể bao gồm chấn thương gần đây, di căn hoặc bệnh lý tủy xương lan tỏa. 

Trong trường hợp nghi ngờ, cần cân nhắc đến các nguyên nhân như u, nhiễm trùng hoặc, trong các trường hợp thường gặp hơn, là các đặc điểm của thoái hóa. Đánh giá sơ bộ này có thể cung cấp cái nhìn chung về mức độ nghiêm trọng của bệnh lý.

Đánh giá độ thẳng cột sống và dây chằng

Tiếp theo, cần kiểm tra độ thẳng của các thân sống. Các thân sống cần liên kết bình thường với nhau, cả ở bề mặt trước, sau và bên. Nếu phát hiện sai trục, đặc biệt là trong trường hợp chấn thương mới, cần loại trừ nguy cơ gãy xương kèm theo. Trong những trường hợp không có chấn thương cấp tính, nguyên nhân phổ biến của bất thường này thường là trượt thoái hóa hoặc bán trật thân sống.

Đánh giá các cấu trúc đốt sống

Các thân sống và cấu trúc chứa tủy xương cần được đánh giá qua các tín hiệu MRI. Ở người lớn tuổi, tủy xương thường chứa nhiều mỡ và hiển thị tín hiệu đồng nhất, ngoại trừ một số vùng lốm đốm do tế bào máu tạo máu còn lại. Quan sát thân sống cũng giúp phát hiện tổn thương khu trú như u lành tính (hemangioma) hoặc đảo xương. 

Ngoài ra, cần lưu ý đến các biến thể bình thường như đốt sống viền, thường xuất hiện do chấn thương hoặc bẩm sinh. Cuống sống và vùng eo cũng cần được kiểm tra kỹ để phát hiện dấu hiệu tổn thương hoặc phù, đặc biệt là trong các trường hợp chấn thương hoặc bệnh lý u.

Đánh giá tủy cổ

Phân tích tủy sống cổ để phát hiện các bất thường tín hiệu. Điều này giúp nhận diện các bệnh lý như nhồi máu tủy, xơ cứng rải rác, tổn thương viêm tủy hoặc u. Các bất thường tín hiệu kéo dài có thể gợi ý những tổn thương lan tỏa, đòi hỏi sự đánh giá chuyên sâu hơn.

Đánh giá khớp và ống sống

Kiểm tra các khớp liên mấu sau và khớp đĩa đệm để phát hiện thoái hóa, một nguyên nhân phổ biến của hẹp ống sống. Dây chằng vàng, bình thường là một cấu trúc mỏng với tín hiệu thấp, cần được đánh giá cẩn thận. Dày dây chằng vàng do thoái hóa có thể gây ra hẹp ống sống trung tâm hoặc ngách bên, dẫn đến các triệu chứng thần kinh.

Đánh giá mô mềm cạnh sống

Cuối cùng, cần kiểm tra các mô mềm xung quanh cột sống để phát hiện tổn thương, như áp xe hoặc u nang. Các bất thường tại mô mềm cạnh sống cũng có thể là manh mối quan trọng để chẩn đoán các bệnh lý lây nhiễm hoặc bệnh lý toàn thân.

Hướng dẫn đọc cộng hưởng từ cột sống thắt lưng

Xác định loại MRI

Hình ảnh MRI thường bao gồm hai loại chính là T1 và T2. Hình ảnh có trọng số T1 mang lại độ tương phản cao giữa các mô, giúp bác sĩ dễ dàng phát hiện các vấn đề như thoát vị đĩa đệm. Trong khi đó, hình ảnh T2 làm sáng dịch não tủy, rất hữu ích trong việc phát hiện các nhiễm trùng hoặc bất thường mà T1 có thể bỏ qua. Hình ảnh T1 thường dùng để quan sát theo mặt phẳng đứng (sagittal), trong khi T2 được áp dụng cho cả mặt phẳng đứng và ngang (axial).

Quan sát hình ảnh sagittal (theo mặt phẳng đứng)

Đây là loại hình ảnh dễ hiểu nhất, cung cấp cái nhìn tổng thể về toàn bộ cột sống thắt lưng. Hình ảnh sagittal giúp bạn xác định các đốt sống không thẳng hàng, tình trạng đĩa đệm và các bất thường khác. Bạn cũng có thể dễ dàng định vị bất thường trên hình ảnh và liên hệ trực tiếp với cơ thể mình.

Kiểm tra hình ảnh axial (theo mặt phẳng ngang)

Loại hình ảnh này cung cấp cái nhìn chi tiết về từng đĩa đệm riêng lẻ, giống như việc cắt ngang một khúc gỗ để xem bên trong. Hình ảnh axial đặc biệt hữu ích để đánh giá kích thước ống thần kinh và mức độ thoát vị đĩa đệm. Nếu có thoát vị, hình ảnh này giúp bác sĩ xác định chính xác vị trí và mức độ chèn ép.

Cột sống thắt lưng bao gồm 5 đốt sống chính (L1-L5), nằm ở vùng thấp nhất của cột sống có thể di chuyển. Các đốt sống này được đánh số từ trên xuống dưới. Giữa mỗi đốt sống là đĩa đệm, đóng vai trò như lớp đệm ngăn cản sự va chạm giữa các xương. Đĩa đệm được đặt tên theo hai đốt sống liền kề, chẳng hạn L3-4 hoặc L5-S1. Phía sau đĩa đệm và cột sống là ống tủy chứa dây thần kinh và dịch tủy. Trên MRI, ống này thường xuất hiện như một đường trắng sáng (trên T2) hoặc màu xám (trên T1).

Các dây thần kinh đi qua các lỗ nhỏ hai bên cột sống, được gọi là "lỗ liên hợp". Khi phóng to hình ảnh sagittal, bạn có thể quan sát kích thước của các lỗ này. Nếu có thoát vị đĩa đệm hoặc các vấn đề chèn ép, một số lỗ có thể nhỏ hơn so với bình thường. Điều này giúp bác sĩ đánh giá mức độ ảnh hưởng đến dây thần kinh và các triệu chứng liên quan.

Việc đọc kết quả cộng hưởng từ (MRI) cột sống là một quá trình quan trọng trong chẩn đoán và điều trị các vấn đề liên quan đến cột sống. Bằng cách nắm vững các bước đọc hình ảnh, từ việc xác định các cấu trúc giải phẫu đến việc nhận diện những bất thường như thoái hóa, thoát vị đĩa đệm hay hẹp ống sống, chúng ta có thể đánh giá chính xác tình trạng sức khỏe. Kết quả MRI cần được xem xét kết hợp với các yếu tố lâm sàng để đưa ra quyết định điều trị phù hợp, giúp bệnh nhân phục hồi và cải thiện chất lượng cuộc sống.