Huyết áp tâm trương thấp và những điều cần lưu ý

Huyết áp tâm trương ở mức thấp có thể âm thầm làm giảm tưới máu não và tim, gây chóng mặt, mệt mỏi, thậm chí ngất. Nhận biết sớm và phòng tránh đúng cách giúp bạn bảo vệ sức khỏe tim mạch và giảm nguy cơ biến chứng.

Huyết áp tâm trương thấp là gì? Huyết áp tâm trương bao nhiêu là thấp?

Huyết áp gồm hai con số là huyết áp tâm thu thể hiện áp lực máu khi tim co bóp và huyết áp tâm trương thể hiện áp lực máu trong động mạch khi tim giãn ra giữa hai nhịp đập. Nhờ có áp lực tâm trương, dòng máu vẫn được duy trì đến các cơ quan ngay cả lúc tim nghỉ. Do đó, con số này có vai trò quan trọng trong sự ổn định tuần hoàn, đặc biệt với não, tim và thận.

Ở người trưởng thành khỏe mạnh, huyết áp tâm trương thường dao động từ 60 - 80 mmHg. Mức dao động này có thể thay đổi đôi chút theo tuổi, thể trạng, tình trạng nước, điện giải, thời điểm đo, tư thế và cả yếu tố căng thẳng.

Huyết áp tâm trương ở mức thấp hay hạ huyết áp tâm trương đơn độc, là khi huyết áp tâm trương hạ xuống dưới 60 mmHg trong khi huyết áp tâm thu có thể ở mức bình thường hoặc giảm theo.

Vì sao huyết áp tâm trương thấp nguy hiểm?

Huyết áp tâm trương ở mức thấp nguy hiểm vì nó làm giảm áp lực máu trong động mạch khi tim đang ở trạng thái nghỉ giữa hai nhịp đập, thời điểm quan trọng để các cơ quan nhận được máu nuôi dưỡng. Tim sẽ không nhận đủ máu và oxy cần thiết, nếu huyết áp tâm trương giảm xuống dưới 60 mmHg, đặc biệt là dưới 50 mmHg. Điều này có thể dẫn tới đau thắt ngực, rối loạn nhịp tim hoặc thậm chí nhồi máu cơ tim ở người có bệnh tim mạch nền.

Não cũng chịu ảnh hưởng khi dòng máu lên não bị giảm, khiến người bệnh dễ chóng mặt, hoa mắt, ngất xỉu và tăng nguy cơ đột quỵ do giảm tưới máu, nhất là ở người cao tuổi có xơ vữa động mạch não.

Ở nhiều người lớn tuổi, tình trạng tâm trương thấp đi kèm tâm thu cao làm giãn rộng khoảng cách giữa hai con số huyết áp, khiến tim phải bơm máu mạnh hơn, lâu dài gây quá tải cho tim và làm tăng nguy cơ suy tim.

Ngoài ra, huyết áp tâm trương xuống thấp còn có thể gây tụt huyết áp tư thế, dẫn tới té ngã, chấn thương, và ảnh hưởng tới hoạt động của thận, gan cùng nhiều cơ quan khác. Vì những lý do này, việc phát hiện và xử trí sớm huyết áp tâm trương mức thấp có ý nghĩa quan trọng để bảo vệ tim, não và sức khỏe tổng thể.

Nguyên nhân phổ biến gây huyết áp tâm trương thấp

Có nhiều yếu tố làm giảm huyết áp tâm trương, từ lối sống đến các bệnh lý tiềm ẩn. Dưới đây là những nguyên nhân thường gặp:

Tác dụng của thuốc

Một số loại thuốc có thể làm giảm huyết áp tâm trương nhiều hơn huyết áp tâm thu. Điển hình là thuốc chẹn alpha, thuốc hạ huyết áp tác dụng trung ương.

Tuổi tác và sự thay đổi của mạch máu

Khi già đi, mạch máu trở nên cứng hơn (giảm đàn hồi), khiến:

• Huyết áp tâm thu có xu hướng tăng;
• Huyết áp tâm trương giảm xuống.

Đây là một quá trình sinh lý tự nhiên của lão hóa, nhưng cũng là lý do vì sao người cao tuổi dễ gặp tình trạng huyết áp tâm trương ở mức thấp dù huyết áp tâm thu vẫn bình thường hoặc cao.

Chế độ ăn nhiều muối

Nghiên cứu cho thấy ăn quá nhiều muối làm mạch máu giảm độ đàn hồi, gián tiếp gây mất cân bằng giữa huyết áp tâm thu và tâm trương. Giảm lượng muối trong khẩu phần ăn được coi là phương pháp đơn giản nhưng hiệu quả để cải thiện độ đàn hồi của mạch máu, từ đó giúp ổn định huyết áp.

Các yếu tố khác

Ngoài ra, huyết áp tâm trương thấp còn có thể do:

• Mất nước (do tiêu chảy, nôn ói, đổ mồ hôi quá mức);
• Mất máu sau chấn thương hoặc phẫu thuật;
• Mang thai dẫn đến sự thay đổi nội tiết tố có thể làm huyết áp giảm nhẹ;
• Bệnh lý tim mạch (như hở van động mạch chủ, suy tim);
• Nhiễm trùng nặng, phản ứng dị ứng nghiêm trọng.

Các nguyên nhân trên chỉ mang tính tham khảo, cần được bác sĩ chẩn đoán và tư vấn cụ thể cho từng trường hợp.

Triệu chứng huyết áp tâm trương thấp và dấu hiệu cảnh báo

Huyết áp tâm trương hạ thấp có thể không gây triệu chứng ở giai đoạn đầu. Tuy nhiên, nhiều người có thể gặp các biểu hiện sau:

• Chóng mặt, hoa mắt, choáng váng khi đứng lên đột ngột;
• Mệt mỏi kéo dài, khó tập trung;
• Da tái nhợt, tay chân lạnh;
• Đau đầu nhẹ hoặc cảm giác nặng đầu;
• Tim đập nhanh, cảm giác hồi hộp;
• Buồn nôn hoặc cảm giác lâng lâng.

Dấu hiệu cảnh báo cần đi khám ngay:

• Ngất xỉu hoặc mất ý thức thoáng qua;
• Đau ngực, khó thở, đánh trống ngực dữ dội;
• Yếu hoặc tê liệt tay chân, nói khó, nhìn mờ;
• Lú lẫn, choáng váng kéo dài hoặc nặng dần.

Các thông tin và triệu chứng nêu trên chỉ mang tính chất tham khảo, không thay thế cho chẩn đoán và điều trị y khoa. Người bệnh cần đi khám để được bác sĩ đánh giá chính xác triệu chứng và hướng dẫn xử trí phù hợp.

Khi nào cần đi khám bác sĩ?

Bạn nên đi khám bác sĩ khi:

• Huyết áp tâm trương thường xuyên < 60 mmHg hoặc tụt đột ngột so với bình thường.
• Có các triệu chứng như chóng mặt, hoa mắt, ngất, đau ngực, khó thở, yếu liệt hoặc lú lẫn.
• Gặp tình trạng mất nước, mất máu, sốt cao, tiêu chảy nặng hoặc phản ứng dị ứng kèm huyết áp giảm.
• Phụ nữ mang thai có huyết áp thấp kèm phù, đau đầu dữ dội hoặc nhìn mờ.

Việc thăm khám sớm giúp bác sĩ tìm ra nguyên nhân chính xác, loại trừ các bệnh lý tiềm ẩn và hướng dẫn điều trị kịp thời để ngăn ngừa biến chứng nguy hiểm.

Cách điều trị và quản lý huyết áp tâm trương thấp

Việc điều trị cần tuân thủ tuyệt đối theo chỉ định của bác sĩ, vì nguyên nhân và mức độ hạ huyết áp của mỗi người là khác nhau, một số biện pháp như:

• Điều chỉnh lối sống: Uống đủ nước mỗi ngày, ăn uống điều độ, hạn chế muối, tránh thay đổi tư thế quá nhanh, duy trì cân nặng hợp lý và tập thể dục nhẹ nhàng theo khuyến cáo.
• Tuân thủ điều trị: Không tự ý ngưng hoặc thay đổi liều thuốc hạ huyết áp, cần thông báo cho bác sĩ nếu xuất hiện tụt huyết áp sau khi bắt đầu thuốc mới để được điều chỉnh phù hợp.
• Điều trị bệnh lý nền: Xử trí các vấn đề như hở van động mạch chủ, suy tim, rối loạn nội tiết hoặc mất máu theo phác đồ của bác sĩ chuyên khoa.
• Theo dõi định kỳ: Đo huyết áp hằng ngày, ghi lại kết quả và mang theo khi tái khám để bác sĩ đánh giá xu hướng thay đổi.

Mọi biện pháp điều trị và thay đổi thuốc đều cần được tư vấn và giám sát bởi bác sĩ để đảm bảo an toàn và hiệu quả.

Huyết áp tâm trương thấp không nên xem nhẹ vì có thể âm thầm ảnh hưởng đến tim và não. Mỗi người nên chủ động theo dõi huyết áp thường xuyên, đặc biệt khi có tiền sử bệnh tim mạch, cao tuổi hoặc xuất hiện các triệu chứng như chóng mặt, hoa mắt, mệt mỏi. Việc đo huyết áp định kỳ, lưu lại kết quả và khám bác sĩ khi có chỉ số và dấu hiệu bất thường sẽ giúp phát hiện sớm và xử trí kịp thời, giảm nguy cơ biến chứng nguy hiểm.