Nấm sporothrix schenckii là gì? Làm sao điều trị?

Sporothrix schenckii thường xâm nhập vào cơ thể thông qua các vết cắt hoặc vết xước trên da, dẫn đến bệnh bào tử ở da hoặc mạch bạch huyết cục bộ. Tuy nhiên, nó cũng có thể được hít hoặc nuốt phải, mặc dù những trường hợp này là rất hiếm. Hít phải nấm sporothrix schenckii có thể dẫn đến nhiễm trùng đường hô hấp như viêm phổi dạng hang, đặc biệt ở những người bị suy giảm miễn dịch.

Nấm Sporothrix schenckii là gì?

Sporothrix schenckii là một loại nấm lưỡng hình, tác nhân gây bệnh bào tử thường được gọi là bệnh của người làm vườn. Bệnh nhiễm nấm này chủ yếu ảnh hưởng đến những người thường phải tham gia các hoạt động ngoài trời như làm vườn, làm nông nghiệp, thợ mỏ,...

Nấm sporothrix schenckii phát triển mạnh ở nhiều môi trường tự nhiên khác nhau nhưng thường sẽ có liên quan đến đất, thảm thực vật và chất hữu cơ. Loại nấm này thường được tìm thấy trên các bụi hoa hồng, cây bụi, rêu trắng và các loại lớp phủ khác. Những môi trường này cung cấp điều kiện hoàn hảo cho nấm phát triển dưới hình thức sinh vật dạng sợi ở nhiệt độ mát hơn khoảng 30°C (86°F). Những người làm việc tiếp xúc với đất và thực vật, chẳng hạn như người làm vườn và nông nghiệp, có nguy cơ cao gặp phải loại nấm này, đặc biệt nếu họ xử lý những cây có gai hoặc vật liệu thô có thể gây ra vết cắt hoặc trầy xước nhỏ.

Phương thức lây và biểu hiện nhiễm nấm sporothrix schenckii

Không giống như nhiều mầm bệnh nấm khác lây nhiễm qua đường hô hấp, nấm sporothrix schenckii thường lây nhiễm sang người thông qua việc xâm nhập trực tiếp vào da khi bề mặt da bị tổn thương có cơ hội tiếp xúc với các vật liệu bị nhiễm nấm (gai, mảnh vụn hoặc các vật liệu thực vật sắc nhọn khác).

Một khi nấm xuyên thủng hàng rào bảo vệ da, nó sẽ chuyển sang dạng nấm men ở nhiệt độ cơ thể (37°C hoặc 98,6°F), điều này có lợi cho việc lây nhiễm vào mô và lây lan nếu không được điều trị đúng cách.

Biểu hiện nhiễm nấm sporothrix schenckii

Biểu hiện chính của bệnh nhiễm nấm sporothrix schenckii là sự xuất hiện của những vết sưng nhỏ, không đau trên da, sau này có thể phát triển thành vết loét hở. Những tổn thương này thường xuất hiện ở vị trí vết thương ban đầu và có thể bị nhầm lẫn với các tình trạng da hoặc nhiễm trùng khác. Nếu không có sự can thiệp y tế thích hợp, nhiễm trùng có thể lây lan dọc theo các hạch bạch huyết, dẫn đến tình trạng gọi là bệnh bào tử bạch huyết ở da.

Ai dễ mắc bệnh?

Như đã đề cập bên trên, sporothrix schenckii là loại nấm gây bệnh túi bào tử hay "bệnh của người làm vườn", gây nguy cơ cao hơn cho một số nhóm nhất định dựa trên nghề nghiệp, tình trạng sức khỏe và thậm chí cả các hoạt động.

Bệnh này chủ yếu ảnh hưởng đến nam giới trong độ tuổi lao động và đặc biệt phổ biến ở những người làm công việc ngoài trời, đặc biệt là tiếp xúc thường xuyên với đất, thực vật và chất hữu cơ nơi nấm phát triển mạnh. Dưới đây là những đối tượng cụ thể dễ bị nhiễm sporothrix schenckii nhất

Nông dân và người làm vườn

Việc tiếp xúc thường xuyên với đất và thực vật khiến những người này có nguy cơ cao bị cây gai đâm hoặc bị thương nhẹ tạo thành cổng lây nhiễm để nấm tấn công.

Công nhân hiện trường và thợ mỏ

Những người này thường làm việc trong môi trường giàu chất hữu cơ, làm tăng khả năng tiếp xúc với bào tử nấm.

Nhân viên phòng thí nghiệm

Do tính chất công việc phải xử lý các mẫu có chứa nấm, nếu không có biện pháp an toàn thích hợp sẽ có thể dẫn đến phơi nhiễm ngẫu nhiên.

Các nhóm có nguy cơ khác

Những người nuôi thú cưng, đặc biệt là những người nuôi mèo

Mèo có thể mắc bệnh bào tử ở da và truyền nấm sang người qua vết trầy xước hoặc vết cắn.

Những người mắc một số bệnh trạng nhất định

Những người mắc bệnh tiểu đường, nghiện rượu, HIV, ung thư biểu mô, bệnh về huyết học hoặc những người dùng thuốc ức chế miễn dịch dễ bị mắc các dạng bệnh bào tử nặng hơn do hệ thống miễn dịch bị tổn hại.

Biện pháp điều trị

Bệnh sporotrichosis là một bệnh nhiễm nấm đặc biệt, chủ yếu ảnh hưởng đến da và mạch bạch huyết nhưng có khả năng lan rộng hơn, bao gồm cả bề mặt niêm mạc và hệ tuần hoàn. Bệnh nấm này có thể chẩn đoán được dựa vào biểu hiện lâm sàng của nó. Các biện pháp điều trị khác nhau được sử dụng tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng và sự lây lan của nhiễm trùng.

Kali Iodide (IK) điều trị nhiễm trùng da và bạch huyết

Việc điều trị ban đầu đối với các dạng bệnh bào tử cục bộ, chẳng hạn như những dạng ảnh hưởng đến da và hệ bạch huyết, thường dùng dung dịch Kali Iodide (IK) để xử lý.

Việc điều trị nên bắt đầu với liều lượng thấp, tăng dần sau mỗi 2 - 3 tuần. Điều này giúp kiểm soát các tác dụng phụ tiềm ẩn, có thể bao gồm nôn mửa, sưng tuyến mang tai và phát ban giống như mụn trứng cá. Thời gian cho phương pháp điều trị này sẽ dao động từ 6 - 12 tuần, tiếp tục thêm 3 - 4 tuần sau khi các triệu chứng lâm sàng giảm bớt để đảm bảo loại bỏ hoàn toàn nấm.

Thuốc kháng nấm điều trị nhiễm trùng toàn thân

Đối với những trường hợp nhiễm trùng có khả năng lây lan sang máu hoặc các bộ phận toàn thân khác của cơ thể, nên dùng thuốc chống nấm như Itraconazole và thường được kê đơn trong tối thiểu 6 tháng.

Có thể sử dụng các lựa chọn thay thế như Fluconazole hoặc Terbinafine, thường dùng trong nhiều tháng để giải quyết triệt để tình trạng nhiễm trùng. Những loại thuốc này đóng vai trò then chốt trong việc điều trị các dạng bệnh túi bào tử nặng hơn và ngăn ngừa tái phát.

Amphotericin B tiêm tĩnh mạch cho trường hợp nặng

Trong các tình huống bệnh bào tử dẫn đến tổn thương phổi hoặc lan rộng và bệnh nhân không dung nạp thuốc uống, amphotericin B tiêm tĩnh mạch là biện pháp cần thiết. Phương pháp điều trị kháng nấm mạnh này được thực hiện dưới sự giám sát y tế nghiêm ngặt, thường dành riêng cho những trường hợp nặng nhất để chống lại căn bệnh này một cách hiệu quả.

Việc điều trị bệnh nhiễm nấm sporothrix schenckii cần có thời gian và sự kiên trì. Phải tiếp tục chế độ điều trị trong ít nhất một tuần sau khi tất cả các triệu chứng lâm sàng biến mất để ngăn ngừa nhiễm trùng tái phát. Điều này giúp đảm bảo rằng tình trạng nhiễm trùng được giải quyết triệt để, giảm thiểu nguy cơ về bất kỳ hoạt động còn sót lại nào của nấm.

Tóm lại, sporothrix schenckii là một loại nấm gây bệnh chủ yếu cho những người thường xuyên tiếp xúc với đất và chất hữu cơ. Hiểu được những rủi ro liên quan đến loại nấm này và các biện pháp phòng ngừa thích hợp có thể làm giảm đáng kể tỷ lệ mắc bệnh. Nếu bạn nghi ngờ mình đã tiếp xúc với loại nấm này, hãy đi khám bác sĩ càng sớm càng tốt để được chẩn đoán và điều trị cần thiết, ngăn ngừa các biến chứng nặng hơn.