Nguyên nhân trẻ bị sốt và cách xử lý khi trẻ bị sốt cao

Sốt ở trẻ em là một hiện tượng phổ biến, xảy ra khi cơ thể phản ứng với nhiễm trùng hoặc có thể không do nhiễm trùng, làm tăng nhiệt độ cơ thể cao hơn mức bình thường. Sốt giúp hệ thống miễn dịch chống lại sự tấn công của các tác nhân nhiễm trùng, nhưng nó cũng khiến trẻ cảm thấy mệt mỏi, khó chịu và làm cha mẹ lo lắng về sức khỏe của con mình. Vậy nguyên nhân trẻ bị sốt thường là do bệnh gì?

Triệu chứng sốt ở em mà cha mẹ cần lưu ý

Sốt không phải là một bệnh, mà thực ra là một phản ứng tự nhiên của cơ thể đối với nhiều bệnh khác nhau, thường là các bệnh liên quan đến nhiễm trùng. Bình thường, nhiệt độ cơ thể của trẻ dao động từ 36,5 đến 37,5 độ C nhưng khi trẻ bị sốt, nhiệt độ cơ thể có thể lên trên 38 độ C.

Để duy trì thân nhiệt ở mức bình thường, các cơ quan như não, da, cơ và mạch máu sẽ điều chỉnh nhiệt độ bằng cách:

• Điều chỉnh lượng mồ hôi tiết ra qua da;
• Thay đổi khoảng cách giữa mạch máu và bề mặt da;
• Điều chỉnh lượng nước trong cơ thể;
• Điều chỉnh nhiệt độ không gian phòng hoặc chọn một môi trường có nhiệt độ dễ chịu hơn.

Khi bị sốt, ngoài việc nhiệt độ cơ thể tăng lên, trẻ có thể gặp một số triệu chứng kèm theo như:

• Mệt mỏi, không muốn chơi đùa;
• Da nhợt nhạt, thiếu sức sống;
• Biếng ăn;
• Dễ cáu kỉnh, dễ khóc;
• Đau đầu, đau nhức toàn thân;
• Nôn mửa;
• Khát nước;
• Co giật khi sốt quá cao.

Nguyên nhân trẻ bị sốt là gì?

Sốt là hiện tượng khá phổ biến ở trẻ nhỏ, một số bệnh có thể là nguyên nhân trẻ bị sốt như:

Trẻ sốt do virus

Trẻ bị sốt do virus có thể gặp phải một trong những tình trạng sau:

• Sốt xuất huyết: Trẻ có biểu hiện sốt cao liên tục từ 2 - 6 ngày, sau đó xuất hiện các mảng xuất huyết dưới da và dần khỏi.
• Sốt do virus cúm: Trẻ sẽ bị sốt, tắc nghẹt mũi, liên tục hắt hơi, chảy nước mũi, có thể kèm theo ho và ho có đờm.
• Sốt do virus sởi: Bệnh sởi biểu hiện bằng sốt cao liên tục, ho nhiều, chảy nước mũi tương tự như cúm nhưng có thêm triệu chứng mắt đỏ.
• Sốt do bệnh chân - tay - miệng: Trẻ bị sốt và xuất hiện các nốt phồng rộp ở bàn tay, bàn chân, quanh miệng và trong miệng. Trẻ bỏ ăn, mệt mỏi và quấy khóc.
• Sốt do thủy đậu: Virus gây bệnh thủy đậu sẽ khiến trẻ bị sốt nhẹ và đau đầu.

Sốt do nhiễm trùng

Nhiễm trùng là nguyên nhân phần lớn các trường hợp sốt ở trẻ. Các bệnh thông thường gây sốt bao gồm:

• Viêm họng: Đây là một trong những nguyên nhân phổ biến khiến trẻ bị sốt. Trẻ có thể sốt cao lên tới 39 - 40 độ kèm theo triệu chứng đau rát họng, đau khi nuốt nước bọt, khản tiếng và mệt mỏi.
• Nhiễm trùng đường hô hấp: Các bệnh nhiễm trùng đường hô hấp phổ biến gây sốt ở trẻ bao gồm viêm thanh quản, viêm phổi, viêm phế quản, viêm màng phổi và viêm tiểu phế quản. Khi mắc các bệnh này, trẻ thường sốt cao, ho có đờm, khó thở, thậm chí ho ra máu và đau ngực.
• Nhiễm khuẩn đường tiết niệu: Nếu trẻ bị sốt kèm theo tiểu buốt, tiểu rắt, nước tiểu có mùi và màu lạ, đau vùng thắt lưng, thì có thể trẻ bị viêm cầu thận hoặc viêm bàng quang.
• Sốt phát ban: Trẻ bị sốt thường đi kèm với triệu chứng nổi các nốt đỏ li ti trên khắp cơ thể. Các nốt phát ban sẽ biến mất theo thứ tự xuất hiện.
• Nhiễm trùng gan - mật: Trẻ bị sốt kèm vàng da, vàng mắt và cảm thấy đau tức phần gan mật có thể đã mắc bệnh nhiễm trùng gan - mật.
• Nhiễm khuẩn não - màng não: Trẻ bị sốt cao, kèm theo đau đầu, buồn nôn và nôn mửa. Trong trường hợp nặng, trẻ có thể sốt cao dẫn đến co giật, li bì, và hôn mê. Trẻ dưới 6 tháng bị sốt có thể có dấu hiệu thóp phồng.
• Một số bệnh nhiễm trùng khác: Bao gồm viêm tai giữa, viêm amidan, và nhiễm trùng máu.

Sốt do tiêm chủng

Sốt nhẹ là một phản ứng bình thường ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ sau khi tiêm phòng, đặc biệt với các mũi tiêm mạnh. Các bậc phụ huynh nên trao đổi với y bác sĩ về các phản ứng có thể xảy ra sau tiêm và cách xử lý phù hợp.

Sốt do mọc răng

Mọc răng cũng là một trong những nguyên nhân khiến trẻ bị sốt và quấy khóc. Thông thường, sốt do mọc răng là sốt nhẹ, dưới 37,8 độ C, và sẽ hết sau khoảng 1 - 2 ngày. Do đó, các bậc phụ huynh không cần quá lo lắng về hiện tượng này.

Cách xử lý khi trẻ sốt cao

Khi trẻ có dấu hiệu sốt cao, dù do bất kỳ nguyên nhân nào, cha mẹ hoặc người chăm sóc cần thực hiện các bước sau:

Tạo môi trường thông thoáng

Để trẻ nằm ở nơi thoáng khí, tránh nhiều người vây quanh.

Đo nhiệt độ

Đặt nhiệt kế dưới nách hoặc ở hậu môn của trẻ và giữ ít nhất 3 phút. Khi đo ở nách, giữ cánh tay của trẻ áp sát vào ngực. Nhiệt độ đo ở nách cần cộng thêm 0,3 - 0,4 độ để có nhiệt độ thực của trẻ. Ví dụ, nếu nhiệt kế ghi 38°C, thân nhiệt thực của bé khoảng 38,3 - 38,4°C.

Xử lý theo từng mức độ sốt

Có 3 mức độ sốt khác nhau tương ứng với 3 hướng xử lý khác nhau:

• Xử lý sốt nhẹ (dưới 38°C): Cởi bớt quần áo, không đắp chăn, chỉ mặc quần áo mỏng cho trẻ. Theo dõi nhiệt độ thường xuyên, đo khoảng mỗi giờ một lần.
• Xử lý sốt trung bình (38 - 38,5°C): Cởi bỏ bớt quần áo và sử dụng phương pháp hạ sốt vật lý như chườm mát và lau người cho trẻ, bên cạnh đó cần sử dụng thuốc hạ sốt thông thường nếu cần. Phương pháp chườm là dùng khăn bông mềm, sạch, nhúng vào nước, vắt hơi ráo rồi lau khắp người trẻ, đặc biệt ở nách và bẹn. Lau cho đến khi thân nhiệt hạ xuống khoảng 37,5°C.
• Xử lý sốt cao (trên 38,5°C): Cho trẻ uống thuốc hạ sốt paracetamol theo đúng liều lượng, cân nặng và khoảng cách giữa hai lần uống thuốc ghi trong hướng dẫn sử dụng. Nếu trẻ buồn nôn không uống được thuốc, có thể dùng viên đạn nhét hậu môn. Cho trẻ uống nhiều nước, chẳng hạn như nước đun sôi để nguội, nước đỗ, nước sinh tố cam, chanh, và tốt nhất là nước oresol. Nếu trẻ còn bú, hãy cho bú nhiều hơn.

Đưa trẻ đi khám

Đưa trẻ đến cơ sở y tế gần nhất để khám và tìm nguyên nhân gây sốt là biện pháp tốt nhất khi trẻ bị sốt.

Trên thực tế, sốt tự nó không gây hại đến sức khỏe của trẻ. Tuy nhiên, sốt ở trẻ em có thể liên quan đến các bệnh lý nguy hiểm. Do đó, điều quan trọng là phải xác định nguyên nhân trẻ bị sốt để có biện pháp can thiệp phù hợp. Đồng thời, nắm vững cách chăm sóc và phòng ngừa sốt sẽ giúp cha mẹ và người chăm sóc bảo vệ sức khỏe của trẻ tốt hơn.