Ngủ nhiều có tác hại gì? Những điều bạn cần biết để khỏe mạnh hơn

Giấc ngủ đóng vai trò thiết yếu trong việc phục hồi cơ thể, sửa chữa tổn thương và duy trì chức năng sinh lý. Tuy nhiên, không phải lúc nào ngủ càng nhiều càng tốt. Khi giấc ngủ vượt quá mức cần thiết sẽ gây ra những ảnh hưởng tiêu cực từ nhẹ đến nghiêm trọng.

Ngủ nhiều có tác hại gì?

Ngủ là nhu cầu sinh lý cơ bản nhưng khi kéo dài quá mức, giấc ngủ lại trở thành con dao hai lưỡi. Việc ngủ nhiều không chỉ gây mệt mỏi mà còn tiềm ẩn hàng loạt rủi ro cho sức khỏe thể chất và tinh thần.

Tăng cân

Ngủ nhiều làm giảm mức độ hoạt động hàng ngày, khiến cơ thể ít đốt cháy calo hơn. Khi kết hợp với chế độ ăn uống dư thừa năng lượng, mỡ thừa sẽ tích tụ nhanh chóng, đặc biệt là vùng bụng.

Béo phì còn là yếu tố nguy cơ hàng đầu của nhiều bệnh khác như tiểu đường, gan nhiễm mỡ và tim mạch. Người cao tuổi ngủ quá nhiều càng dễ tăng cân do tốc độ trao đổi chất đã giảm.

Đau đầu, nhức đầu kéo dài

Việc ngủ quá mức làm rối loạn chu trình ngủ - thức, khiến não bộ tiết ra các chất dẫn truyền thần kinh bất thường. Điều này dễ dẫn đến các cơn đau đầu, đau nửa đầu hoặc cảm giác nặng đầu khó chịu. Ở những người có sẵn bệnh lý thần kinh, tình trạng này càng rõ rệt hơn và thường khó kiểm soát bằng thuốc giảm đau thông thường.

Giảm trí nhớ và suy giảm nhận thức

Nghiên cứu chỉ ra rằng ngủ nhiều làm teo vùng hải mã - khu vực não bộ chịu trách nhiệm cho trí nhớ và học tập. Người ngủ nhiều thường kém tập trung, khó ghi nhớ thông tin mới.

Nguy cơ bệnh tim mạch cao hơn

Giấc ngủ kéo dài bất thường có thể làm rối loạn huyết áp, tăng mỡ máu và gây xơ vữa động mạch. Ngủ nhiều liên quan đến tăng nguy cơ nhồi máu cơ tim, đột quỵ và các bệnh tim mạch khác. Đây là nguyên nhân khiến nhiều chuyên gia khuyến nghị chỉ nên ngủ đủ 7 - 8 giờ mỗi ngày để bảo vệ tim mạch.

Tăng nguy cơ đái tháo đường

Ngủ quá nhiều có thể làm giảm độ nhạy insulin, dẫn đến tình trạng kháng insulin - yếu tố nguy cơ chính gây đái tháo đường tuýp 2. Người ngủ nhiều thường kèm ít vận động nên khả năng chuyển hóa đường trong máu càng suy giảm.

Tác động tiêu cực lên hệ miễn dịch

Mặc dù thiếu ngủ làm suy yếu miễn dịch nhưng ngủ nhiều quá mức cũng không mang lại lợi ích. Các nghiên cứu chỉ ra rằng giấc ngủ kéo dài có thể làm thay đổi hoạt động của tế bào bạch cầu, giảm khả năng tiêu diệt vi khuẩn và virus.

Tâm trạng xấu và trầm cảm

Ngủ nhiều có thể vừa là biểu hiện vừa là tác nhân khiến trầm cảm nặng thêm. Người ngủ quá mức thường cảm thấy uể oải, thiếu động lực và dễ rơi vào vòng xoáy bi quan. Việc này còn ảnh hưởng đến chất lượng công việc và các mối quan hệ xã hội, từ đó làm tăng nguy cơ cô lập và lo âu.

Ảnh hưởng đến khả năng sinh sản

Ở phụ nữ, ngủ nhiều có thể làm rối loạn nội tiết tố sinh dục, gây bất thường trong rụng trứng và giảm tỷ lệ thụ thai tự nhiên. Ở nam giới, thói quen này cũng ảnh hưởng chất lượng tinh trùng. Điều này đặc biệt đáng lưu ý với các cặp vợ chồng đang mong con.

Tác động lên làn da và ngoại hình

Ngủ quá nhiều khiến lưu thông máu kém, dẫn đến làn da xỉn màu, kém tươi sáng và mắt dễ bị thâm quầng hoặc bọng to. Ngoài ra, chu kỳ tái tạo tế bào da bị rối loạn cũng làm da nhanh lão hóa hơn. Về lâu dài, ngoại hình sẽ trở nên mệt mỏi, thiếu sức sống dù giấc ngủ tưởng như đã đủ.

Nguyên nhân khiến ngủ quá nhiều

Có nhiều nguyên nhân khác nhau dẫn đến việc ngủ nhiều, từ yếu tố sinh lý, bệnh lý đến lối sống. Hiểu rõ nguyên nhân sẽ giúp người bệnh điều chỉnh thói quen phù hợp và tìm ra hướng điều trị hiệu quả.

Rối loạn giấc ngủ và chất lượng ngủ kém

Một số người ngủ rất lâu nhưng giấc ngủ không sâu, liên tục bị gián đoạn. Họ thường thức dậy với cảm giác mệt mỏi, uể oải và tiếp tục muốn ngủ thêm. Các rối loạn thường gặp bao gồm ngưng thở khi ngủ, hội chứng chân không yên hoặc chứng ngủ rũ.

Bệnh lý tiềm ẩn

Suy giáp, thiếu máu, trầm cảm hoặc bệnh tim là những bệnh lý thường khiến người bệnh ngủ nhiều bất thường. Ở những người này, giấc ngủ kéo dài không phải là dấu hiệu nghỉ ngơi tốt mà là triệu chứng cần được kiểm tra và điều trị sớm.

Lối sống thụ động

Người ít vận động, ngồi nhiều, không tập thể dục thường dễ ngủ nhiều hơn bình thường. Cơ thể thiếu sự tiêu hao năng lượng khiến cảm giác buồn ngủ đến liên tục.

Tác dụng phụ thuốc, rượu bia

Một số loại thuốc như thuốc ngủ, thuốc chống trầm cảm, thuốc an thần hoặc thuốc kháng histamin có thể gây buồn ngủ kéo dài. Ngoài ra, việc lạm dụng rượu bia cũng làm rối loạn nhịp sinh học, khiến giấc ngủ kém chất lượng nhưng lại kéo dài hơn bình thường.

Rối loạn tâm lý/ trầm cảm

Trầm cảm không chỉ biểu hiện qua sự buồn bã hay mất hứng thú mà còn có thể dẫn đến ngủ quá nhiều. Người bệnh thường cảm thấy mệt mỏi suốt ngày, khó thức dậy vào buổi sáng và dễ ngủ gật bất cứ lúc nào. Giấc ngủ lúc này không mang tính phục hồi mà phản ánh sự suy giảm hoạt động của não bộ, từ đó làm cho bệnh lý tâm thần trở nên nặng hơn nếu không được can thiệp kịp thời.

Gen di truyền hoặc yếu tố cá nhân

Có những người bẩm sinh đã cần nhiều giấc ngủ hơn do ảnh hưởng từ gen di truyền hoặc đặc điểm thể chất. Ví dụ, một số người cảm thấy khỏe mạnh sau 9 - 10 giờ ngủ, trong khi phần lớn chỉ cần 7 - 8 giờ. Tuy nhiên, nếu thời gian ngủ vượt quá mức trung bình kèm theo mệt mỏi hoặc giảm tập trung, đó có thể là dấu hiệu bất thường và cần được thăm khám.

Cách để tránh không ngủ quá nhiều

Để hạn chế tình trạng ngủ nhiều, cần có sự điều chỉnh cả về lối sống lẫn môi trường sống. Điều quan trọng là thiết lập thói quen sinh hoạt hợp lý, đồng thời phát hiện sớm các rối loạn giấc ngủ tiềm ẩn.

Thiết lập đồng hồ sinh học đều đặn

Đi ngủ và thức dậy cùng một giờ mỗi ngày giúp đồng hồ sinh học cơ thể ổn định. Cách này không chỉ giảm nguy cơ ngủ quá nhiều mà còn giúp bạn có giấc ngủ sâu và chất lượng hơn.

Tăng cường vận động thể chất

Tập thể dục ít nhất 30 phút mỗi ngày giúp cơ thể tiêu hao năng lượng, cải thiện tuần hoàn máu và tạo điều kiện cho giấc ngủ ban đêm tốt hơn.

Những người duy trì thói quen vận động thường ít gặp tình trạng ngủ quá mức vào ban ngày.

Kiểm soát tâm lý và stress

Thiền, yoga, hít thở sâu hay các hoạt động thư giãn đều giúp cân bằng cảm xúc, giảm nguy cơ ngủ nhiều do trầm cảm hoặc căng thẳng kéo dài. Việc duy trì tinh thần thoải mái cũng góp phần nâng cao chất lượng giấc ngủ.

Ngủ nhiều không phải lúc nào cũng tốt và việc hiểu rõ ngủ nhiều có tác hại gì sẽ giúp bạn giữ thói quen ngủ vừa phải và khoa học. Hãy xác định nguyên nhân nếu tình trạng kéo dài và thực hiện những bước cải thiện giấc ngủ để bảo vệ sức khỏe toàn diện.