Nhồi máu thận là bệnh gì? Do nguyên nhân nào? Có nguy hiểm không?

Bệnh nhồi máu thận chủ yếu có liên quan đến các nguyên nhân tim mạch, tổn thương động mạch thận,... Để chẩn đoán nhồi máu thận thì tiêu chuẩn vàng chính là chụp cắt lớp vi tính (CT) có cản quang.

Nhồi máu thận là bệnh gì?

Nhồi máu thận là một tình trạng hiếm gặp nhưng cực kỳ nguy hiểm, đặc trưng bởi tình trạng thiếu máu cục bộ cấp tính ở một hoặc cả hai quả thận do tắc nghẽn động mạch thận. Tình trạng tắc nghẽn này làm gián đoạn lưu lượng máu đến thận, khiến các tế bào thận không được cung cấp oxy và chất dinh dưỡng cần thiết. Nếu không được điều trị, tình trạng này có thể dẫn đến tổn thương thận nghiêm trọng hoặc thậm chí là suy thận hoàn toàn.

Điều khiến nhồi máu thận đặc biệt nguy hiểm là vì bệnh không có triệu chứng lâm sàng cụ thể nên khó phát hiện sớm. Tình trạng nhồi máu thận có liên quan chặt chẽ đến các vấn đề về tim mạch và tổn thương động mạch thận đòi hỏi bác sĩ chuyên khoa cân nhắc các yếu tố này khi đánh giá các rủi ro tiềm ẩn.

Tiêu chuẩn vàng để chẩn đoán nhồi máu thận là chụp cắt lớp vi tính (CT) có cản quang, mục đích là xác định sự hiện diện và mức độ tắc nghẽn động mạch. Do tình trạng này hiếm gặp, với tỷ lệ xảy ra chỉ từ 0,004 đến 0,007% và tỷ lệ phát hiện cao hơn là 1,4% trong khám nghiệm tử thi, nhồi máu thận thường không được phát hiện cho đến khi nó gây ra tổn thương đáng kể.

Bệnh thận có thể ảnh hưởng đến bất kỳ ai, bất kể giới tính, đặc biệt ở độ tuổi từ 30 đến 80. Tuy nhiên, bệnh thường gặp hơn ở những người dưới 50 tuổi. Tắc động mạch thận có thể ảnh hưởng đến một hoặc cả hai quả thận, mặc dù nhồi máu thận một bên phổ biến hơn và thận phải thường bị ảnh hưởng nhiều hơn thận trái.

Nhồi máu thận cần được phát hiện kịp thời và điều trị ngay lập tức để bảo vệ chức năng thận và ngăn ngừa các biến chứng đe dọa tính mạng. Chẩn đoán sớm là rất quan trọng để kiểm soát tình trạng này hiệu quả. Do bản chất khởi phát âm thầm của bệnh, những người có nguy cơ nên kiểm tra sức khỏe định kỳ, đặc biệt là nếu họ có các bệnh lý tim mạch tiềm ẩn hoặc các yếu tố nguy cơ khác có thể góp phần gây tổn thương động mạch thận.

Bệnh nhồi máu thận có nguy hiểm không?

Nhồi máu thận là một tình trạng bệnh lý cực kỳ nguy hiểm với tiên lượng thường không mấy lạc quan. Các nghiên cứu khoa học và dữ liệu lâm sàng chỉ ra rằng, bệnh nhân bị nhồi máu thận phải đối mặt với những rủi ro đáng kể, bao gồm khả năng mắc bệnh thận mãn tính, các biến chứng nghiêm trọng và thậm chí tử vong.

Một trong những biến chứng nghiêm trọng nhất của nhồi máu thận là suy thận cấp. Khi lưu lượng máu đến thận đột ngột bị gián đoạn, các tế bào thận bị tổn thương, dẫn đến suy giảm chức năng thận nhanh chóng. Việc không lọc và đào thải độc tố ra khỏi cơ thể dẫn đến tình trạng quá tải các chất có hại, mất cân bằng điện giải và tổn thương các cơ quan quan trọng khác. Do đó, bệnh nhân có thể gặp các biến chứng tim mạch, phù phổi, viêm phổi, thiếu máu và rối loạn lipid, tất cả đều đe dọa tính mạng.

Một hậu quả nghiêm trọng khác là hoại tử thận. Việc gián đoạn lưu lượng máu đến thận kéo dài có thể dẫn đến tổn thương mô vĩnh viễn hoặc hoại tử. Tình trạng này có thể dẫn đến suy thận không hồi phục, cần phải chạy thận nhân tạo hoặc thậm chí là ghép thận để duy trì sự sống.

Nhồi máu thận cũng làm tăng đáng kể nguy cơ nhiễm trùng thận. Lưu lượng máu giảm làm suy giảm khả năng chống nhiễm trùng của thận, dẫn đến suy thận cấp và các biến chứng nghiêm trọng khác.

Tăng huyết áp là một mối quan tâm quan trọng khác. Lưu lượng máu giảm do nhồi máu thận có thể dẫn đến huyết áp cao, gây ra các nguy cơ bổ sung như đau tim, đột quỵ và suy tim. Nếu tình trạng này không được phát hiện và điều trị kịp thời, nó có thể gây tử vong.

Một số yếu tố có thể ảnh hưởng đến mức độ nghiêm trọng của các biến chứng do nhồi máu thận, bao gồm tuổi của bệnh nhân, tiền sử bệnh tim mạch, tiểu đường, huyết áp cao và thời gian điều trị.

Với những biến chứng nghiêm trọng liên quan đến nhồi máu thận, việc phát hiện sớm và điều trị ngay lập tức là rất quan trọng. Kiểm tra sức khỏe thường xuyên và nhận biết các triệu chứng có thể làm giảm đáng kể nguy cơ tổn thương lâu dài và cải thiện kết quả cho những người bị ảnh hưởng bởi tình trạng nguy hiểm này.

Nguyên nhân của bệnh nhồi máu thận

Nhồi máu thận, như đã đề cập bên trên, có thể gây ra hậu quả nghiêm trọng nếu không được chẩn đoán và điều trị kịp thời. Do đó, việc hiểu được nguyên nhân cơ bản của tình trạng này là rất quan trọng để phát hiện sớm và phòng ngừa. Theo Viện Tim mạch tại Bệnh viện Bạch Mai, có bốn nguyên nhân chính gây nhồi máu thận như sau:

Bất thường về tim

Các vấn đề về tim là nguyên nhân hàng đầu gây nhồi máu thận, chiếm 45 - 55% các trường hợp. Rung nhĩ, nhịp tim nhanh và không đều, là thủ phạm phổ biến nhất, gây ra 3/4 các trường hợp này. Các tình trạng tim mạch khác có thể làm gián đoạn dòng máu đến thận bao gồm hẹp van hai lá do thấp khớp, nhồi máu cơ tim, mảng bám liên quan đến viêm nội tâm mạc nhiễm trùng và huyết khối từ động mạch chủ hoặc tâm thất trái. Những nguyên nhân liên quan đến tim này đặc biệt phổ biến ở những bệnh nhân cao tuổi từ 60 - 80 tuổi và những người mắc bệnh tim bẩm sinh hoặc đã trải qua phẫu thuật thay van tim nhân tạo.

Tổn thương động mạch thận

Tổn thương động mạch thận là một yếu tố quan trọng khác góp phần gây nhồi máu thận. Tổn thương này có thể là kết quả của nhiều tình trạng và sự kiện khác nhau, chẳng hạn như chấn thương bụng dẫn đến bầm tím hoặc tắc mạch, tách động mạch thận và các rối loạn di truyền như loạn sản xơ cơ, hội chứng Marfan, hội chứng Ehlers-Danlos và viêm động mạch nút.

Ngoài ra, các thủ thuật y tế liên quan đến can thiệp động mạch chủ hoặc động mạch thận có thể vô tình gây tổn thương động mạch thận, dẫn đến tắc nghẽn lưu lượng máu đến thận.

Bệnh tăng động và bệnh tự phát

Một số rối loạn máu và tình trạng không rõ nguyên nhân cũng đóng vai trò trong sự phát triển của nhồi máu thận. Những tình trạng này bao gồm thiếu hụt protein C và S, antithrombin III (AT III), tăng homocysteine ​​máu, hội chứng thận hư và đa hồng cầu nguyên phát. Đột biến yếu tố V Leiden, một rối loạn di truyền làm tăng nguy cơ hình thành cục máu đông, là một yếu tố góp phần khác.

Việc sử dụng thuốc tránh thai đường uống dài hạn ở phụ nữ và các biến chứng từ Covid-19 cũng có liên quan đến việc tăng nguy cơ nhồi máu thận. Nhóm vô căn, trong đó nguyên nhân chính xác vẫn chưa được biết, chiếm khoảng 20 - 30% các trường hợp và phổ biến hơn ở những người dưới 50 tuổi so với các nguyên nhân liên quan đến tim.

Cách điều trị cho bệnh nhân bị nhồi máu thận

Nhồi máu thận cần được điều trị kịp thời và hiệu quả để phục hồi lưu lượng máu, làm giảm các triệu chứng và bảo tồn chức năng thận. Phương pháp điều trị nhồi máu thận chủ yếu xoay quanh điểm chính: Điều trị nội khoa và can thiệp.

Điều trị nội khoa

Quản lý nội khoa nhồi máu thận thường liên quan đến việc sử dụng thuốc chống huyết khối. Các loại thuốc này được thiết kế để giảm nguy cơ tắc nghẽn thêm ở động mạch thận chính hoặc các mạch máu nhỏ hơn nuôi thận. Bằng cách làm loãng máu và ngăn ngừa hình thành cục máu đông, liệu pháp chống huyết khối đóng vai trò quan trọng trong việc ngăn ngừa sự tiến triển của nhồi máu và bảo vệ chức năng thận.

Điều trị can thiệp

Đối với các trường hợp nhồi máu thận nghiêm trọng hơn, đặc biệt là những trường hợp tắc nghẽn đáng kể ở động mạch thận, có thể cần phải điều trị can thiệp. Tùy thuộc vào sức khỏe tổng thể và tình trạng bệnh lý cụ thể của bệnh nhân, bác sĩ có thể cân nhắc một số thủ thuật nâng cao:

Cắt huyết khối qua ống thông

Thủ thuật này liên quan đến việc loại bỏ cục máu đông đang cản trở động mạch thận. Một ống thông được đưa vào động mạch và cục máu đông được lấy ra bằng phương pháp vật lý, nhờ đó giúp bệnh nhân được khôi phục lưu lượng máu bình thường.

Nong mạch và đặt stent

Nong mạch bao gồm việc đưa một ống thông có đầu bóng vào động mạch thận bị tắc. Bóng được bơm căng để mở rộng động mạch và có thể đặt stent (ống lưới nhỏ) để giữ cho động mạch mở và duy trì lưu lượng máu.

Tiêu sợi huyết qua ống thông

Trong quy trình này, một ống thông được sử dụng để đưa thuốc làm tan cục máu đông trực tiếp đến vị trí tắc nghẽn. Phương pháp tiếp cận có mục tiêu này có thể làm tan cục máu đông một cách hiệu quả và khôi phục lưu lượng máu.

Tiêu sợi huyết toàn thân

Phương pháp này bao gồm việc tiêm thuốc làm tan cục máu đông qua đường tĩnh mạch, cho phép thuốc đi qua mạch máu và phá vỡ cục máu đông trong động mạch thận.

Việc lựa chọn phương pháp điều trị can thiệp phụ thuộc vào nhiều yếu tố, bao gồm thời điểm can thiệp, mức độ nghiêm trọng của các triệu chứng, chức năng của thận không bị ảnh hưởng và vị trí chính xác của tắc nghẽn động mạch. Các thủ thuật tái thông, chẳng hạn như nong mạch và đặt stent, thường được cân nhắc trong vòng 24 giờ sau khi xuất hiện triệu chứng, đặc biệt là trong trường hợp tắc nghẽn hoàn toàn hoặc một phần động mạch thận chính hoặc các nhánh phân đoạn lớn. Can thiệp sớm, lý tưởng nhất là trong vòng ba giờ đầu tiên sau khi các triệu chứng xuất hiện, là rất quan trọng để tối đa hóa việc bảo tồn thận.

Mặc dù có các lựa chọn điều trị là khả thi, nhưng điều quan trọng cần lưu ý là hiện tại không có hướng dẫn nào được chấp nhận rộng rãi về chẩn đoán và điều trị tắc nghẽn động mạch thận cấp tính. Do đó, việc quản lý nhồi máu thận đòi hỏi một phương pháp tiếp cận rất cá nhân hóa, được đưa ra dựa trên các tình huống y tế riêng biệt của từng bệnh nhân và chuyên môn của bác sĩ điều trị.

Tóm lại, nhồi máu thận là một tình trạng nghiêm trọng cần được chăm sóc y tế kịp thời và phù hợp để phục hồi lưu lượng máu đến thận, cải thiện chức năng thận và ngăn ngừa các biến chứng nghiêm trọng. Do đó, mỗi người chúng ta cần phải nhận thức được các nguyên nhân tiềm ẩn, đặc biệt là nếu bạn có tiền sử mắc các vấn đề về tim mạch hoặc rối loạn di truyền, bạn có thể thực hiện các bước chủ động để theo dõi sức khỏe và giảm nguy cơ. Kiểm tra sức khỏe định kỳ và duy trì lối sống lành mạnh cho tim là điều cần thiết để ngăn ngừa nhồi máu thận và bảo vệ chức năng thận của bạn.