Ối rỉ non: Nguyên nhân, hướng xử trí và cách phòng ngừa

Ối rỉ non là một biến chứng sản khoa tiềm ẩn nhiều nguy cơ đối với cả mẹ và thai nhi, từ nhiễm trùng đến sinh non và các hậu quả nghiêm trọng khác. Việc nhận diện đúng dấu hiệu và nguyên nhân gây ra hiện tượng này đóng vai trò quan trọng trong việc can thiệp kịp thời và phòng ngừa hiệu quả. Bài viết dưới đây sẽ cung cấp thông tin khoa học và toàn diện về ối rỉ non, giúp các thai phụ chủ động chăm sóc sức khỏe trong suốt hành trình mang thai.

Ối rỉ non là gì?

Ối rỉ non (Preterm premature rupture of membranes - PPROM) được định nghĩa là hiện tượng rò rỉ nước ối từng ít một qua âm đạo, xảy ra trước tuần thứ 37 của thai kỳ. Túi ối là môi trường sống bảo vệ và duy trì sự phát triển của thai nhi trong tử cung. Khi túi ối mất tính toàn vẹn trước thời điểm sinh, nguy cơ xảy ra các biến chứng tăng đáng kể.

Theo thống kê y tế, ối rỉ non chiếm khoảng 3% tổng số thai kỳ. Tỷ lệ này cao hơn ở các trường hợp mang đa thai, do áp lực nội tử cung lớn hơn bình thường.

Nguyên nhân gây ra tình trạng ối rỉ non

Ối rỉ non thường xuất phát từ những yếu tố bệnh lý hoặc thay đổi sinh lý trong quá trình mang thai. Dưới đây là các nhóm nguyên nhân thường gặp:

Nhiễm trùng vùng sinh dục

Một số bệnh lý viêm nhiễm ở âm đạo, cổ tử cung hoặc tử cung có thể gây viêm màng ối. Khi lớp màng ối bị tổn thương bởi các vi sinh vật gây bệnh, cấu trúc túi ối suy yếu và dễ xảy ra hiện tượng rò rỉ dịch ối ra ngoài.

Bệnh lý lây truyền qua quan hệ tình dục

Những bệnh như giang mai, herpes sinh dục, lậu… không chỉ gây viêm loét niêm mạc mà còn tiềm ẩn nguy cơ gây vỡ màng ối sớm. Phụ nữ mang thai mắc các bệnh này cần được theo dõi sát sao để ngăn chặn nguy cơ ối rỉ non.

Mang đa thai hoặc dư nước ối

Trong trường hợp mang song thai hoặc lượng nước ối vượt quá ngưỡng bình thường sẽ gây áp lực lớn lên túi ối, từ đó làm tăng nguy cơ rách màng ối sớm. Những trường hợp này đòi hỏi theo dõi sát từ tam cá nguyệt thứ hai.

Ngôi thai không thuận và hở eo tử cung

Thai nhi có vị trí bất thường như ngôi ngang, ngôi mông dễ gây sức ép bất đối xứng lên tử cung và màng ối. Trong khi đó, hở eo cổ tử cung là tình trạng cổ tử cung mở sớm dù chưa có dấu hiệu chuyển dạ, có thể dẫn đến hiện tượng rò rỉ nước ối kéo dài.

Thói quen sinh hoạt thiếu khoa học

Việc hút thuốc lá, uống rượu, sử dụng các chất kích thích hoặc lao động quá sức làm giảm độ đàn hồi mô liên kết, ảnh hưởng đến sự ổn định của túi ối. Những thai phụ có thói quen này thường có nguy cơ cao gặp tình trạng ối rỉ non hoặc vỡ ối sớm.

Những nguy hiểm xảy ra khi ối rỉ non

Ối rỉ non không chỉ là dấu hiệu cảnh báo rủi ro trong thai kỳ mà còn có thể dẫn đến nhiều biến chứng nghiêm trọng nếu không phát hiện và can thiệp kịp thời.

Nhiễm trùng nước ối và tử cung

Khi màng ối bị rách, vi khuẩn từ âm đạo có thể dễ dàng xâm nhập vào môi trường trong tử cung. Điều này dẫn đến viêm màng ối, viêm nội mạc tử cung hoặc thậm chí nhiễm trùng huyết ở mẹ. Trong những trường hợp nặng, bác sĩ buộc phải phẫu thuật cắt tử cung để bảo toàn tính mạng người mẹ.

Dây rốn bị chèn ép

Việc nước ối rò rỉ kéo dài làm giảm thể tích môi trường xung quanh thai nhi, khiến dây rốn có nguy cơ bị ép giữa thai nhi và thành tử cung. Điều này làm giảm nguồn cung cấp oxy và dinh dưỡng cho bé, dễ dẫn đến tổn thương thần kinh hoặc ngừng tim thai.

Nguy cơ sinh non và các hậu quả sau sinh

Ối rỉ non làm tăng khả năng sinh non, đặc biệt nếu kèm theo các dấu hiệu như đau bụng, co thắt tử cung hoặc nhiễm trùng. Trẻ sinh non thường gặp khó khăn về hô hấp, hạ thân nhiệt, chưa hoàn thiện hệ miễn dịch và dễ chậm phát triển trí tuệ, vận động.

Dấu hiệu nhận biết ối rỉ non

Nhận diện đúng dấu hiệu ối rỉ non giúp mẹ bầu xử trí kịp thời, tránh nhầm lẫn với nước tiểu hoặc khí hư sinh lý.

Nước ối thường có màu trắng trong, không mùi, có thể lẫn chút chất nhầy hoặc tia máu nhẹ, và thấm ướt đều quần lót hoặc băng vệ sinh. Lượng nước tiết ra thường không nhiều nhưng rỉ kéo dài.

Cần phân biệt nước ối với dịch tiết hoặc nước tiểu. Khí hư thông thường có màu trắng đục, vàng hoặc xanh, có mùi tanh và độ đặc cao. Nước tiểu có màu vàng nhạt và mùi khai. Nếu mẹ bầu thấy dịch thấm ra quần thường xuyên, không kiểm soát được, cần đến cơ sở y tế để xét nghiệm xác định thành phần dịch và kiểm tra túi ối.

Hướng dẫn xử trí khi bị ối rỉ non

Việc can thiệp kịp thời phụ thuộc vào tuổi thai và tình trạng sức khỏe của mẹ và bé:

• Thai từ 36 tuần trở lên: Có thể chỉ định chuyển dạ tự nhiên hoặc mổ lấy thai sớm nếu cổ tử cung đã sẵn sàng, nhằm giảm nguy cơ nhiễm trùng.
• Thai từ 34 đến 36 tuần: Sử dụng thuốc hỗ trợ trưởng thành phổi cho bé (corticosteroid), sau đó cân nhắc phương pháp sinh tùy theo ngôi thai và tiến triển tử cung.
• Thai từ 26 đến dưới 34 tuần: Cần nhập viện để theo dõi, dùng kháng sinh ngăn viêm nhiễm, hỗ trợ thuốc dưỡng phổi và duy trì thai kỳ lâu nhất có thể. Nếu có dấu hiệu sốt hoặc xét nghiệm chỉ điểm nhiễm trùng, buộc phải can thiệp lấy thai.
• Thai dưới 26 tuần: Trường hợp này thường có tiên lượng xấu. Bác sĩ sẽ tư vấn kỹ về nguy cơ biến chứng nặng như dị tật, phổi chưa phát triển, nguy cơ tử vong sơ sinh, từ đó đưa ra quyết định phù hợp về hướng xử lý.

Biện pháp phòng tránh ối rỉ non mẹ bầu cần biết

Phòng ngừa tình trạng ối rỉ non là quá trình chủ động chăm sóc sức khỏe sinh sản ngay từ giai đoạn trước và trong thai kỳ.

• Vệ sinh, giữ vùng kín khô thoáng, dùng sản phẩm vệ sinh phù hợp, tuyệt đối không thụt rửa sâu âm đạo để tránh mất cân bằng hệ vi sinh tự nhiên.
• Nên khám phụ khoa trước khi mang thai, xử lý triệt để các bệnh lý nhiễm trùng sinh dục, và tuân thủ hướng dẫn điều trị nếu phát hiện bệnh trong thai kỳ.
• Xây dựng lối sống lành mạnh: Từ bỏ thói quen hút thuốc lá, sử dụng rượu bia, thức khuya hay căng thẳng kéo dài. Thiết lập chế độ ăn uống đủ chất, nghỉ ngơi hợp lý và vận động nhẹ nhàng giúp tăng khả năng miễn dịch và sức bền mô liên kết.
• Khám thai định kỳ, siêu âm ngôi thai, đánh giá chỉ số nước ối và độ dài cổ tử cung giúp dự phòng sớm các nguy cơ tiềm ẩn.

Như vậy qua bài viết về ối rỉ non: Nguyên nhân, hướng xử trí và cách phòng ngừa, có thể thấy rằng đây là tình trạng có thể phòng ngừa được nếu người mẹ nhận thức đúng về tầm quan trọng của việc chăm sóc thai kỳ toàn diện. Thai phụ cần duy trì các biện pháp y tế dự phòng, kiểm tra định kỳ, tuân thủ hướng dẫn chuyên môn để đảm bảo một hành trình sinh nở khỏe mạnh, an toàn và trọn vẹn.