Phân độ lách to và những điều cần biết

Phân độ lách to được xác định thông qua thăm khám, chẩn đoán hình ảnh lá lách. Trong bài viết hôm nay, Nhà thuốc Long Châu sẽ cùng bạn đọc tìm hiểu rõ hơn về tình trạng lách to cũng như phân độ lách to.

Tìm hiểu về bệnh lách to

Trước khi tìm hiểu về phân độ lách to, bạn cũng cần nắm rõ bệnh lách to là bệnh gì và lá lách nằm ở đâu. Lách là 1 tạng có kích thước nhỏ và nằm sâu trong khu vực ổ bụng. Ở giai đoạn bào thai, lách chính là bộ phận sản xuất hồng cầu, tiểu cầu và bạch cầu hạt cho cơ thể. Bên cạnh đó, lách còn tham gia vào quá trình sản xuất các tế bào lympho giúp bảo vệ cơ thể khỏi các tác nhân xâm nhập gây bệnh.

Trước khi tiến đến phân độ lách to, bệnh nhân cần thăm khám và xác định nguyên nhân, triệu chứng của bệnh. Tình trạng lách to là khi lá lách có kích thước từ 12 – 20cm và nặng hơn 40g. Những biểu hiện thường gặp nhất ở bệnh nhân lách to bao gồm:

• Cảm giác đau, cảm thấy đầy bụng vùng bên trái và cơn đau có thể lan đến vùng vai trái.
• Cảm thấy no dù không ăn hoặc chỉ ăn một lượng rất nhỏ do lá lách to lên chèn ép vào dạ dày.
• Bệnh nhân thường xuyên cảm thấy mệt mỏi, thiếu máu, dễ xuất huyết, nhiễm trùng,…

Bàn về nguyên nhân gây bệnh lách to, các chuyên gia cho biết, kết quả nghiên cứu chỉ ra rằng một số tác nhân hàng đầu gây bệnh gồm:

Nhiễm trùng: Cơ thể bị nhiễm trùng do các chủng virus như virus mononucleosis hoặc ký sinh trùng toxoplasmosis, vi khuẩn viêm nội tâm mạc làm tăng khả năng mắc bệnh lách to.

Ung thư: Đây cũng là nguyên nhân khá phổ biến gây bệnh lách to, điển hình có thể kể đến như ung thư bạch cầu, u lympho, ung thư hạch bạch huyết.

Bệnh tự miễn: Bao gồm các bệnh lý như Lupus ban đỏ, bệnh sarcoidosis, viêm khớp dạng thấp,…

Ung thư di căn: Bất kể khối u ung thư ở vị trí, cơ quan nào trong cơ thể thì một khi đã di căn đến lá lách đều có thể khiến lá lách phát triển mạnh về kích thước cũng như khối lượng. Bên cạnh đó, lách to cũng là dấu hiệu của bệnh ung thư hoặc ung thư di căn.

Chấn thương: Có thể là chấn thương thể thao, chấn thương trong sinh hoạt hàng ngày, tai nạn giao thông,… tác động, làm tổn thương đến lá lách.

U nang: Là túi dịch không chứa tế bào ung thư nhưng có thể khiến lách to.

Áp xe: Tình trạng áp xe nghiêm trọng, kích thước lớn do nhiễm trùng gây lách to.

Bệnh truyền nhiễm: Bao gồm các bệnh truyền nhiễm phổ biến như bệnh Gaucher, bệnh tăng tích trữ glycogen, bệnh tăng tích đạm,…

Cách chẩn đoán tình trạng lách to

Trong quá trình chẩn đoán bệnh lách to, bác sĩ sẽ tiến hành phân độ lách to. Thông thường, lách ở vị trí khuất trong lồng ngực, không thể sờ thấy được (trẻ nhỏ đôi khi sờ được), lúc này chỉ có thể gõ được vùng đục của lá lách ở đường nách sau.

Để chẩn đoán lách to và phân độ lách to, bác sĩ sẽ tiến hành các thao tác thăm khám gồm:

Nhìn: Áp dụng khi lá lách to nhiều, kích thước lớn có thể nhìn thấy bằng mắt thường. Lá lách lúc này sẽ làm vùng dưới bờ sườn trái của bệnh nhân bị nổi lên 1 vòm bất thường. Tuy vậy, trường hợp có thể khám lách to qua mắt thường rất ít, đa số đều không khám chính xác được bằng cách này.

Sờ nắn: Để xác định được lách ở dưới sườn, bệnh nhân được hướng dẫn nằm ngửa hoặc hơi nghiêng về bên phải, tay trái giơ cao lên đầu. Khi này bác sĩ sẽ ngồi bên cạnh bệnh nhân và dùng tay phải đặt lên hạ sườn trái người bệnh, đúng vị trí giữa đường nách trước và vùng dọc giữa xương đòn. Ngoài ra, với những trường hợp lách to nhiều, bác sĩ sẽ dùng 2 tay sờ nắn để thăm khám, chẩn đoán, phân độ lách to.

Gõ: Để biết vùng đục của lách ở bên trong lồng ngực, bác sĩ sẽ gõ mạnh từ trên xuống dưới dọc theo đường nách.

Nghiệm pháp co lách: Lá lách có thể thay đổi thể tích co lại do tác động của nhiều yếu tố như ngạt thở, gắng sức, cảm động hoặc khi chảy nhiều máu,… Dựa vào điều này, bác sĩ có thể xác định được mức độ co của lá lách bằng cách tiêm 1mg adrenalin vào dưới da và theo dõi. Nghiệm pháp này cho kết quả chẩn đoán, phân độ lách to khá chính xác, đồng thời cho biết tình trạng xơ hóa của lá lách.

Siêu âm lách: Một cách nữa để thăm khám và phân độ lách to, đó là siêu âm lách. Bác sĩ sẽ thực hiện siêu âm qua kẽ liên sườn để thấy được lách có to lên trên siêu âm hay không.

Chọc dò lách: Phương pháp này hiếm khi được sử dụng vì nguy cơ gây chảy máu khá cao. Tuy nhiên có thể hạn chế phần nào nguy cơ tai biến nếu bệnh nhân nằm bất động tuyệt đối trong 24 giờ. Cách chẩn đoán lách to này được chỉ định trong trường hợp các phương pháp khác không tìm được nguyên nhân khiến lách to. Chọc dò lách chống chỉ định với những bệnh nhân bị nhiễm khuẩn, cơ địa dễ chảy máu, dễ xúc động hoặc lách to đau.

Chụp X-quang: Một phần không thể thiếu mỗi khi chẩn đoán lách to. Phương pháp này còn giúp bác sĩ phân biệt được các khối u nằm ở vùng hạ sườn trái.

Phân độ lách to là gì?

Phân độ lách to thường được tích hợp trong quá trình thăm khám của bác sĩ và mỗi phân độ sẽ có đặc điểm khác nhau. Lá lách con người thường theo 2 chiều là chiều thẳng đứng dọc xuống hố chậu (lách đứng) và lá lách nằm ngang đi ra giữa bụng (lách nằm).

Tuy vậy, có thể lách chỉ có thể phát triển thêm về kích thước theo chiều dọc thẳng đứng hoặc theo chiều ngang không có giá trị chẩn đoán bệnh lách to cũng như nguyên nhân gây bệnh.

Phân độ lách to gồm 4 mức độ từ nhỏ đến lớn, cụ thể là:

• Độ 1: Bờ dưới lá lách đến gần 1/4 đường từ mạn sườn trái đến rốn;
• Độ 2: Bờ dưới lá lách ở 1/4 đến 1/2 đường từ mạn sườn trái đến rốn;
• Độ 3: Bờ dưới lá lách nằm quá 1/2 đường từ mạn sườn trái đến rốn;
• Độ 4: Bờ dưới lách nằm ngang hoặc quá rốn.

Lá lách to rất dễ bị dập, vỡ gây nguy hiểm đến người bệnh. Khi thực hiện chẩn đoán và phân độ lách to, các bác sĩ sẽ kết hợp điều trị hướng trực tiếp vào bệnh nền nhằm thu nhỏ kích thước lá lách về lại kích thước thông thường. Nếu chỉ là lách to đơn thuần, bệnh nhân không cần thực hiện điều trị (trừ những trường hợp bị cường lách). Người bệnh có lá lách to hoặc rất to nên tránh các hoạt động thể thao nhằm hạn chế nguy cơ chấn thương dẫn đến vỡ lách.

Nhìn chung, phân độ lách to là yếu tố căn bản giúp bác sĩ đưa ra hướng điều trị phù hợp với từng bệnh nhân. Để biết tình trạng của mình ở phân độ nào, người bệnh cần đến bệnh viện uy tín để thăm khám và tiến hành xét nghiệm nếu cần thiết.

Xem thêm:

• Lách to độ 1 có nguy hiểm không?
• Lách to có mấy độ, phân biệt như thế nào?