Ung thư bạch cầu là gì? Nguyên nhân gây bệnh và nguyên tắc phòng ngừa

Ung thư bạch cầu là gì?

Bệnh ung thư bạch cầu là một bệnh lý ác tính liên quan tới sự sản xuất quá nhiều bạch cầu chưa trưởng thành hay bất thường, đồng thời ngăn chặn quá trình sản xuất các tế bào bình thường, từ đó gây nên các triệu chứng liên quan đến thiểu sản các dòng tế bào máu.

Sự biến đổi ác tính xảy ra ở tế bào gốc vạn năng, hoặc cũng có thể liên quan các tế bào gốc biệt hóa. Bệnh biểu hiện bằng sự tăng sinh bất thường, biệt hóa không bình thường, đồng thời giảm quá trình apoptosis (hiện tượng chết tế bào theo chương trình) dẫn tới việc thay thế các tế bào máu bình thường bằng các tế bào ác tính.

Theo American Cancer Society ước tính, ở Hoa Kỳ năm 2022 có khoảng 61.000 trường hợp bị mắc bệnh ung thư bạch cầu ở cả đối tượng người lớn và trẻ em, đồng thời có khoảng 24.000 trường hợp tử vong.

Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) năm 2016, ung thư bạch cầu được phân loại dựa trên sự kết hợp các đặc điểm lâm sàng, hình thái học, miễn dịch và di truyền. Ngoài ra, các hệ thống phân loại khác ít được sử dụng bao gồm hệ thống Pháp-Mỹ-Anh (FAB), các phân loại này dựa trên hình thái bất thường của bạch cầu.

Bệnh ung thư bạch cầu thường được phân loại dựa trên:

• Bệnh bạch cầu cấp tính hoặc mạn tính: Dựa vào tỷ lệ phần trăm các tế bào non trong tủy xương hoặc máu.
• Bệnh bạch cầu dòng tủy hoặc lympho: Dựa vào dòng tế bào ác tính.

Năm 2022, Hiệp hội Ung thư Hoa Kỳ phân loại ung thư bạch cầu như sau:

• Bệnh bạch cầu cấp dòng tủy (AML): Chiếm 33%.
• Bệnh bạch cầu cấp dòng lympho (ALL): Chiếm 11%.
• Bệnh bạch cầu kinh dòng tủy (CML): Chiếm 15%.
• Bệnh bạch cầu kinh dòng lympho (CLL): Chiếm 33%.
• Các bệnh bạch cầu khác: Chiếm 8%.

Những dấu hiệu và triệu chứng của ung thư bạch cầu

Ung thư bạch cầu có thể xảy ra ở bất kỳ lứa tuổi nào, gây nên các triệu chứng và hậu quả nghiêm trọng nếu không được điều trị kịp thời. Chính vì vậy, việc nhận biết các dấu hiệu của bệnh để thăm khám, phát hiện và điều trị bệnh giai đoạn sớm là điều vô cùng quan trọng.

Trong bệnh ung thư bạch cầu, các triệu chứng xuất hiện không chỉ do sản xuất không đầy đủ các loại tế bào máu bình thường trong tủy xương mà còn do sự lan tràn các tế bào ung thư khắp cơ thể.

Các triệu chứng do giảm các loại tế bào máu bình thường

Cơ thể dễ bị nhiễm khuẩn: Điều này dễ xảy ra do hiện tượng suy giảm số lượng các tế bào bạch cầu ở ngoại vi. Bởi chức năng chính của bạch cầu là bảo vệ cơ thể khỏi những tác nhân gây hại từ môi trường bên ngoài như vi khuẩn, virus, chất độc hại… Chính vì vậy, khi số lượng bạch cầu suy giảm, cơ thể sẽ không còn đủ khả năng chống đỡ, hậu quả là những bệnh nhân ung thư bạch cầu dễ bị mắc các bệnh lý nhiễm khuẩn như: Nhiễm trùng da, nhiễm khuẩn đường hô hấp, nhiễm khuẩn tiết niệu…

Thiếu máu: Triệu chứng thiếu máu liên quan tới việc giảm số lượng hồng cầu. Hồng cầu có chức năng vận chuyển oxy tới các cơ quan của cơ thể. Vì vậy, mọi sự thiếu hụt oxy tại các cơ quan của cơ thể đều gây nên tình trạng thiếu oxy ở các cơ quan đích, gây nên các triệu chứng như thở nhanh, hồi hộp trống ngực, hoa mắt, chóng mặt, đau đầu, mệt mỏi, xanh xao…

Nguy cơ chảy máu: Đây là một triệu chứng liên quan tới tình trạng giảm số lượng tiểu cầu. Bởi chức năng của tiểu cầu là cầm máu, vì vậy khi giảm số lượng tiểu cầu sẽ làm tăng nguy cơ chảy máu ngay cả với những chấn thương va đập nhẹ. Kết quả là gây xuất huyết với những chấm xuất huyết nhỏ, vết bầm máu dưới da, chảy máu mũi, chảy máu chân răng… Thậm chí, trong những trường hợp nặng, người bệnh có thể bị xuất huyết nội tạng hết sức nguy hiểm.

Các triệu chứng liên quan tới sự tăng sinh các tế bào ung thư máu

Sự phì đại của các cơ quan nội tạng hay các cơ quan khác do sự xâm lấn của các tế bào ung thư như gan, lách, hạch. Và trong một số trường hợp, các tế bào này có thể xâm lấn vào hệ thần kinh trung ương làm kích thích màng não, gây nên các triệu chứng đau đầu, buồn nôn, nôn.

Khi nào cần gặp bác sĩ?

Bệnh ung thư bạch cầu trong giai đoạn đầu thường có biểu hiện rất mơ hồ và đôi khi dễ nhầm lẫn với triệu chứng của bệnh cảm cúm hay các bệnh thông thường khác. Dó đó, bệnh thường được phát hiện khi bệnh đã ở giai đoạn muộn, các triệu chứng trở nên rõ ràng và việc điều trị bệnh cũng trở nên khó khăn hơn nhiều. Chính vì vậy, bạn nên đi khám sớm ngay khi có bất kỳ dấu hiệu bất thường nào hay các triệu chứng kéo dài.

Nguyên nhân dẫn đến ung thư bạch cầu

Tới nay, các nhà khoa học vẫn chưa tìm được nguyên nhân chính xác gây nên bệnh ung thư bạch cầu. Tuy nhiên, người ta cho rằng, bệnh phát triển dựa trên sự kết hợp giữa yếu tố môi trường và di truyền, khi các gen trong tế bào máu bị tổn thương. Chẳng hạn như, khi cơ thể tiếp xúc với tia xạ làm tổn thương gen của tế bào, từ đó gây ung thư bạch cầu.